^ ^,0 Waarmede dc Nederlanders te kennen wilden geeven, dat dc zeven Nederlandlche Geweften,
die in den beginne zoo kleyn in de oogen der Spanjaarden waaren, thans door den gebooden wedcrftand
himnen lof als aan ft geftarntc gehecht hadden, terwyl dezwaarlyyjgc krygsmagt der
Spaniaarden, welke alles fchcen tc zullen overwinnen, door ccnen kicyngeachten David, zynde
din Prins van Oranie, ter aardc geveld kg. Doch om wcl te verftaan, wat door hcc voorgcmel-
dc dicrengcvccht wordt bctckcnil, cn vanwaar diergelyke zinnebeelden herkomftig zyn, is merk-
(liNed. waardig het gene de Hiftorifchryver(i)EvcrhardvanReyd op het jaar iföp. aantekent. Naamelyk
Oorlogen, BiiTchop van Keulen, met zvnen Hofftoct tc BruiTel zynde, ccnen Leeuw, dien hy den
Hertog van Alva noemde, tegens ecncn Var lict vechten die den Prinsvan Oranje zoude verbeelden,
om daaruyt tcTpellen, wie van deeze twee krygshelden in ft vervolg de overwinning ftondt te
hchaaleii. De Lcciiw fchoot eerft toe en fcheurde den Stier een lap ylceich uyc het lyf, die daarop
fchri'kkeiyk aan ft brüllen den Leeuw een-cn andcrmaal zoo hoog in dc lucht hncet, dat hy door
den val zwaarlyk getroffen, federt eenen weerzin kreeg, van op den Var weder a.an te vallen.
Zulks dees hierdoor nog meer moeds grypende, den verfaagden Leeuw van den eenen hoek des
perks in den anderen jocg, en waarfchynelyk ook zoude gedood hebben, zoo men den Scier,om
hem voor te komen , niec zelf had doorfchooten. Wel is waar dac alhier in tegendeel aan den
Leeuw, als blykt uyc den vierden penning de overwinning wordc tocgefchreevcn: maar dac zal
waarfchynelyk gefcliied zyn , om dat meeft alle de Nederlandfche Geweften ecncn Leeuw in
hunne wapenfchilden voerende, ook wel beft cn klaai’ft door dit beeft zinnebeeldig konden vertoond
worden.
IV. Dus i s ’t d;it men op deezen vicrden penning, die grooter is en den eerften geheel bevat,
des zcl& zin cn oogmerk volkomcniyk, uyt dit tweede cn buytenftc randfchrift, kan begrypeu:
U T G O L I A T S E V U M S T R A V I T J E S S E IA F U N D A j
H I S P A N U M B A T A V U S S IC L E O P R E S S I T A P R U M .
G E L T K D E S L I N G E R V A N D A V I D , Z O O N V A N J E S S E ,
D E N J V R E E D E N G O L I A T H G E V E L D HE E F T ; Z O O
H E E F T O O K D E H O L L A N D S C H E L E E U W RE T
S P A A N S C H E Z W T N I N '.T N A A U W
G E BRAGT .
(ffTrium.
phante ia-
komft var
Mathias,
pag. 110.
(3) P«S-
11 3-
(alpig. Ii8 .
T o t befluyt deezer plegtighcden hadden
dè Algemeene Staaten , den eenentvvin-
tigftenvan Louwmaand, (z) op het Raadhuys
der'ilad Bruflel ecn prächtig gaftmaal
doen vervaardigen ; en daarop den Aarts-
hertog, nevens den Prins van Oranje, Aarichot,
en de voornaamfte luyden van R e geeringe,
Adel eu aanzien genodigd. G e duurende
de maaltyd, wierdt doorde Rhe-
torykers van ft Mariekransken een zinne-
beeidig kamerfpel (3) vertoond, ft gene
door den meergcmelden Johan Houwaart
was opgefteld, en alleen diende om ft verlangen
der Nederlanderen naar des H ertogen
komft, en den algemeenen trooft te
u y te n , dien het volk u y t zyn e aannee-
minge fcheptc. Onder anderen kan men
dc zinfpeeling van den Magtigcn G o lia th ,
het onderlinge handftrengclen van ft G e lo
o f eu de Standvaftigheyd, cn al het gcnc
verder door de omfchriften der zo o even
aangehaalde penningen bcoogd is , u y t
deeze weynige regelen van het gemelde
kamerfpel afmeeten, mct welke ccn der
Rhetorykeren, verbecldcnde het Verlangende
Hart,àc disgenooten aldus (4) aan-
iprak:
Gby edel berten die hier zyt vergaert,
A l warden wy ghedreyght deur haet en
En dnaytt ons vyanden rontfom ons fwer-
men.
Die moghendc hant Gots gebenedyt
D iejal ons yerloßen en befchermen; Uy fal aanhooren het weenen en kermen
A l van die mißrooßighe lantfateu
In den noot compt Godt fyn vokk te ba-
• tcn.
M e t ccn woord dc Nederlanders hoop- 1778.
tcn dat de vcrtraptc Vrydotnincn, gedcmp- "
te welva art, en verdreeven koophandel
beter door de aanfteliing des Aarcshcrto-
gen, als de twee afgekondigde vcrgiffe-
niiTen , door den Spaanfchen Koning
welcer ten tyde van de Landvoogdy
van Alv a verleend , zouden herleeven :
zynde dit de zinfpeeling van deezen pen-*
ning.
Blyft met fyn Hoogbeyt adjuiiB in een
. verbont:
Want is ft fake dat ghy tfamen blyß
ghepaert.
Als Bylades met Oreßi was in voor leden
ßont:
En dat ghy ongheveynß dleen d'ander
vrinfchap jo n t,
Als Nißis Euryalo dede in den noot:
Die als hy fyn medeghefelle fach ghe^
wont
Hem felven moetwillich begaf ter doot.
jSoo en Jal onfen vyant (al is fyn macht
icer groot) Ons in gheender manieren connen hinderen,
'■
Want een ßerck verbont is quaetom verminderen.
Waarop cen tweed e, die den gemeenen
trooß des volks vcrbecldde, dus (7) ant- (j)pig*
woorddc:
Het 's van oudts een warachtich fihry-
ven,
D at eendrachticheyt macht can ßichtcn
altyt:
Is ft dat wy dan al eendrachtig blyven,
Ons en can oorloghe letten noch ß ryt,
A l
Des zelfs eene zyde, die op de verkondigde vergiffeniflen, ftaande Alvaas Landsbeftier cen- cn
andermaal is inft licht gegeeven, verbeeldt een veld met verfcheydene kruyden, welke door
eene gewaapende vrouw, ft zmnebeeld des oorlogs, vertrecden zynde des te wcclderigcr opwaf«
fen; binnen dit randfchrift:
A T T R I T A R E C R E S C O .
F E R T R A P T Z Y N D E H E RWA S I K T E B E TER,
Op de andere zyde is de verfcheene ftaartftar verbeeld, welke de Bmflelaars van papier (i) heb- (r)Trium-
bendc naagemaalct, met eene koorde over de ftraat, cn gevuld met brandende kaaiTen, op den phantc io-
dag der vieringe hebben ten toon gehangen. Het welke geen de minfte vrees voor dusdaanige
vcrfchynfelen te kennen geeft; hoewel ft omfchrift het tegendeel fchynt te beveftigen: pag.
O F F E N S I N U M IN I S A S T R U M . 15-78.
G E S T A R N T E D E R F E R G R A M D E G O D HR Y D . 1778.
(i) Hooft
Ned. Hift.
fol-547.
(3> Hooft
Nederl.
Hift. fül.
555-
(4) Hooft
Ned. Hill.
fo'.5S6.
T e rw y l men z ich dus te Bruflcl met de
plegtighcden der inhuldinge bezig h ie ld t,
was de Staatfche krygsmagc tot omtrent
twintigduyzend mau aangegroeid, cn naar
Brabant afgezakt, om flechts verweerender
w y z e aan Don Johan, dien dc Staaten
voor vyand (x) en z y u e aanhangers voor
weerfpannelingen des Vaderlands verklaard
hadden, hec hoofd te bieden: vermids men
nu aan ft byleggen der zaaken (3) volkomcniyk
wanhoopte. Don Johan in tegendeel,
ziende z y n leger door de tc rüg ont-
boodenc Spanjaards, Bourgondicrs, cn
Hoogduytiche knechten, omtrent vyfcn-
twintigduyzend man f lc r k , en tc beftaan
uyc luyden vcrgrysd in den krygsdienft ,
haakte naar den ftryd , tem e e r , mids hy
door twee gevangene (4) krygsknechcen
des Scaacfchcii legers van hec voorgemelde
onthier, van verweerender w y z e te oor-
loogcn, midsgaders dat de meefte Lcgcr-
hoofdcn afweezig waaren , wierdt verzekerd.
Op ft aannadercn van ft Spaanfche
leger brak het Staatfche den laatften van
Louwmaand van ft dorp Sine Martyn naar
Gembloers op: alwaar Don Johan de aftrekkenden
inhaalde, mec ligte fchcrmuc-
felingeu ophieldt, eu himnen aftogt ver-
traagde. Door de naauwte en onbequaam-
heyd der w eg en , verfpreydde zich de verwarring,
onder de Staaclchebenden, het
gene zo o dra van den Spanjaard niet was
gemerkt, o f die ftort ’er mec de voorhoede
op iu , en ontfnoert hec (7 ) paardevolk,
’c gene gezwenkc met loflen toom zich op fol. 558. '
de vlugc begeefc en z yn eygen voetvolk te
fchande rydc. De weynige, die zich door
de v ly t der Bevelhebberen weder in orde
fchaarden, wierden ook eerlang met kleyne ^
moeite door ’s Konings paarden, als z e
van de naajagc der Staatfche ruyteren te
rugkeerdcn overrompeld cn in de vlugc ge-
flai^en. Tuflchen de zes- cn tienduyzend
der Staatfchen raakten b y dit gevecht om-
hals o f in handen van den Spanjaard, die
in den aanvang niet boven zeshonderd, en
op ft eynde naauwclyks eens zo o fterk geweeft
was. De geheugenis deezer overwinninge
hccfc de Rekenkamer’des K o nings,
toc onfterflyken roem van Don Johan,
door deezen legpenning den naako-
mcling mcdegedccld.
R r r 2 Op
: 1 ■
*! T m
ii:; ' • to'' ' 1
-, ■r.iL
y •ff;*, -i i
fo- ;
1 n '
-1
i-L
■' !
.rfi
»<n
i* tl
% ■ *4'
* ii •i! '
■■■ t
‘i t i f
1 E,
1
■Jl!
. 1; ' -, C:l
fii
ri . ‘ ■ 1 1
. t*
f i x
/' li
■ j
i '
li.i kji»: i
' [ !> -
' i ’
f i
i....
' i 't • '
' .J- ’ j
* ' 1
if' 1
1
f >
4-.
1
. i
ri,; , " ■
' ^ * -1
>■*. Kt