ï t r t r
fri!
I*''“
I' I
k î .
wm
,K'i M f t  ííto
lyqS. E a niet ponder reden: want zo o fchaa-
•----------delyke vyandin, als de zee op ’t eynde deezes
jaars aan den Spanjaard was door den
voorgenomcn aanflag zyner vloote tc verydelen,
zo o zeer bevootdceldezy de Vereenigde
Geweften in ' t begunftigen hunner
zeevaart. Deeze hadden in den beginne
(I) H.de deezes jaars vierentwintig ( t ) oorlogfche-
Ne“ 'HUl. pen , tot wicr uytrufting z y in ’ c ligten
fol 273 ' ' . ( i) v a n drie ronnen /fTc-.h R ae, tfis. hadden rbVeÄwttnill-
ietemfe'n ligd , tot verftetkinge b y dc Engelfche
van Holl. fcrygsyloot gevoegd, welke gezamentlyk
de ftadKadix. gelegen b y het naamv van
IS96. fol. Gibraltar hebben veroverd; de plaats ge-
plonderden verbrand: vermids het gedaa-
iic uytbod van twintig tonnen gouds, tot
afkoopdct plondetingebcdongen,dootden
naaftgelegen Landvoogd was afgekeurd en
van de hand geweezen. Ja de Spanjaard z e lf
(1) H.de deedde(3)Amerikaanfchevlooc,beftaande
n S h ü I . u y t tweeenderrig rykbevrachte fchepen,
fol.fol.178.178. in • dc • *haven dier •• ftad ’ in (/ 4)v t brand in fteeken,. - - i . -_
(A) Refol.
derGc-
comm.
Raad.
van Holl.
17 Aug.
en dus, om zyncn vyand van ditvoordeel
te ontzetten, b y de honderd tonnen gouds
aan de vlam ten befte geeven. Sedert dit
beftaan wierdt her dryven van allerhanden
1396. fol. f^oophandel mec den Spanjaard verbooden;
(3)H.de züIks de ingezcecenen der (7 ) Vereenigde
Geweften , als woelachtig u y t den aardt,
in plaatfe van dien, federt nog meer nieuwe
fcheepstogcen naar de vera%elegenfte
Eylanden en R yk cn zoo voorby den z u y der
als noorder keerkring ondernamen.
Want aloffchoon nu een- en andermaal te
vergeeflch getracht was langs’tNoorde naar
(6) Refol. China te vaaren, zoo naamen de ( 6 ) Staaten
van Holland een befluyt om in dit jaar w eder
twee fchepen, het eene met omtrent
vyfentwintig net andere met twaalf perfoonen
bemand, in zee te zenden om , zo o
niec langs Novafembla,ten minfte langs hec
Waygacs o f de ftraac van Naflbu voorby
den hoek Tabin eenen weg naar China te
Gcoot
Ned.Hift.
fol. 289.
derStaaten
van Holl.
II Maarc
1396. fol.
ontdekken. Eu o f wel dit b efluyt, omden
tegenftand van (7 ) Amfterdam, gedaan ter
begunftiging hunner vier naar China gezon* van Hou.”
dene fchepen, in ditjaar geenen voortgang >3 Maart
h ad , zo o verklaardenzy echcer, van aan de g|f '
koopluyden, die deezen zeetogt toc hunne
eygene koften zouden willen onderneemen,
niec alleen daartoe voile (8) vryheyd voor (8) Refol.
ache fchepen te vergunnen, maar ook dac
diebenevens hunne laading,deii ingebeelden 19 Febr.’
wegontdekchcbbende, envan de twee eer-
fte reyzen t’huyskoraende v r y van ’s lands
inkomende rechten zouden weezen, eniu
erkentenis van den dienft daardoor aan den
Lande gedaan met vyfentwintigduyzend
guldens^) befchonken worden. En dit alles
tot geen ander cyndc als om de koopluy- van HoIl”
den tot het bcbouwen der afgelegenfte zeen > > April
te meet aan tc moedigen. Wclke,mids den
oorlog, dien men althans mec den Koning
vaii Spanje eu Portugaal had, zich a a n ’c
verbod dier Kroonen tegens de Vaart naar
deandere werreldsdeelen weynig krcunen-
d e , thans veele fchepen naar Guiñé om
g ou d , elpenbcen en andere dierbaarekoop-
manfchappcn afzonden. Anderen voeren
naar B razil om hout, ja z e lf naar’t eyland
Sint Thomas (10) om fuyker; ’ c gene de (io )H . de
Portugeezen, uyt eygen voordecl en haat ^S^Hift,
van den Spanjaard, tegens ’s Konings pla- £01.290,
kaaten en de daarin geftelde ftraflc door de
vingers zagen. Welke overzcefche handel
niec min den naam der Nederlanderen inde
a^elegenfte deelen der werreld bekend
maakte, als de ingczeetenen zelfs tot den
hoogften top van rykdom opvoerde en in
ftaac ftelde om de dagelyks grooterworden-
de laften van eenen zo o iangduurigen oorlog
tc konnen draagen. Zulks Noordholland,
in aanmerking van deezen bloeijenden
ftand des overzeefchen koophandels,
in dit jaar den volgenden gedenkpenning
heefc in ’c lichc gegeeven.
I. Neptuun,door de(i i) oudheyd als dc God van dc zee verdicht, zit op’t voorftuk op cencn
Oi^Ovidii Dolfyn mct den drietand, zyncn gewoonlyken zeeftaf, in dc rechter hand. In ’c verfchiet ziec
]ib*VIli. eenige fchepen onder zeyl, en cene zeeftad door een hemelfch lichc beftraaldj in ’t wclkc
fab.6. ’ dc naam JEHOVAH, HEERE, even als in den rand dit omfchrift, gefteld is;
S ID E -
S ID E R E P R O F I C I A N T D E X T R O N E P T U N I A
R E G N A . i$96.
D A T H E T Z E E V E R M O O G E N O N D E R D I T G ÜNS T IG E
G E S T A R N T E T O E N E EME . lypK
Op het ruggeftuk wordt binnen ecnen kring der naamen en wapenfchilden van Alkmaar,
Hoorn, Enkhuyze, Medenblik, Edam, Monnikendam, en Purmerend, door twee leeuwen
cene kroon boven het wapenfchild van Weftvrieiland gehouden, nevens dic byfchrift:
C I S R H E N A N Æ I N S I G N I A F R I S IÆ .
W A P E N S C H I L D E N V A N ' T E I N N E N R Y N S C H E V R I E S L A N D .
Dat is van Noordholland, »c gene van ouds een ftuk van Vriefland geweeft is, gclyk Melis
Stoke (i) in zyne Rymkronyk aldus opzingt : CfffoLp.
Syt des zeker ende ghewes,
Dat die Graeffibap van Holland es
Mids Vriefland zelf van zeer oude tyden in groot en minder Vriefland verdeeld wierdt. Het eerfte
bevattcde Vriefland, Groeninge en de Omianden tot de Eems toc, cn wierdc door’t Vlie,of
eenen arm des ouden Ryns, van’c andere gedeelte gefcheyden, dat ten aenzien van’c eerftgemelde
eertyds het Overrynfche, en thans, als mec Holland vcreenigd, Noordholland genaamd
is.
II. De tweede penning, die mede zyne betrekking heefc op den bloeijenden ftand van den
overzeefchen koophandel, verbeeldt de gefchiedenis van den vernuftigcn Luytflaager Arion.
Welke komende te fcheep van Tarante (z) naar Kovinte, door de bootsgezellcn uyt roofluft zy-
ner ovcrgewonnene fchatten wierdt in zee geworpen, doch van eenen Dolfyn, die door hec zoete 11.^,9? 6c
geluyt zyner geroerde fnaaren verrukt was, ter goeder uure op den rug ontfangen, en aan de feq<i.
Kaap Matapan aan land gebragt. In den rand ftaat :
N U N C S P E , N U N C M E T U lypö.
N U M E T H O O P E , N U M E T V R E E Z E . 1795.
Zynde eene zaak, die den zeeluyden veclmaals op hunne reyzen ontmoet, als zy in de verbol-
; zee, door’c vergaan van hun fchip, buyten boords geworpen, niet min gelukkig fomtyds als
£
.rion, zoo niec op den rug van ecnen Dolfyn, ten minfte op eenen maft, boot, o f wrak van’c
vergaane fchip ontfangen, en aan de naaftgclegene ftranden gevoerd worden.
Rondom het Zeelandfche wapenfchild leeft men, in den rand der andere zyde, de gewoonlykc
zinfpreuk van dat geweft:
L U C T O R E T E M E R G O .
I K W O R S T E L E N H O U M Y B O V E N .
^5 97- De winter, die anders de legers gemecnly
k uyt hcc veld jaagc, verfchafte integendeel
met den aanvang des nieuwen jaars
aan Maurits nieuwe zeegcpalmen. Want
dc Aartshertog had thans onder den Graaf
van Varax, b yh e t dorp Turnhout vierduyzend
voetgaften, midsgaders vyfhonderd
I. Heel.
(3) ruyters vergaderd; om b y ’ttoevriezen
der ftroomen eene plondering in Zeeland, Me™Hift.
’t gene anders ongenaakbaar is, te onder- fol. 193.
neemen. Maurits van dic voorneememen
’s vyands Iegerplaats ten voile verwittigd,
befloot dien o p ’ t onvoorzienft o p ’t ly f
te vallcn, en dus dit voorneemen te very-
H h h h h h delen.
I i
f i
n; !
■tei
■ t e l -
t e
■Ü .
: I