ri I'
hct bevracht was, z y n naamaals by opcn-
. haarc veyling over de vyftienhondcrddny-
zend guldens in Zceland gemaakt, alwaar
het den twintigften van Hooimaand geluk-
k ig lyk aanlandde. Dc uytrccders der twee
gemelde fchepen, die in dankbaare erkentenis
wegens den bekomen buyt den armen
(i)MeK. met ( i ) riendiiyzeiid guldens befchonken;
ren Ned. haddcn veele fttibbeiingcn zoo met het
S i “ ' bootsvolk als met den Breukeyfcher (* )
(•) TUltd des Zeeraads. Door dc bemiddeling echter
Z'Haiifi. der Staaten wierden de eerften , mids het
geeven eener vereeringe van honderdduyzend
guldens,bevreedigd,en wegens her zce-
recht cen verdrag geflooten om binnen vier-
maanden driehonderdduyzend guldens uyt
de eerfte inkomende penningen (a ) a a n ’t
Land te betaalen, cn het overige, naa g c-fol.479.
daane verkooping, enuy twyzingderkoo p-
penningen te verrekenen. Staande deeze
moeijclykheden lieten dc uycreeders deezen
gedenkpenning munten, om dien ondcr
hunne bekenden om te deelen , en
daarmede den eencn en anderen befchen-
kcn d c ,to t bevorderiug van hun oogmerk
vrienden te maaken.
Op de eene zyde ziet m en’t Spaanfche galjoen den Sint Jakob tuffchen de twee Zeeuwfche
fchepen, en binnen dic randfchrift:
P O S S U N T , Q U ^ P O S S E V I D E N T U R . 1«. M A R T I I i<502.
z r V ERMOOGEN A L L E S , D A T MOOGELYK SCHYNT D E N
16 VAN L ENT EMAAND. i«02.
Ecn moedig paard, dat op de andere zyde van eenen werreldkloot fpringt, heeft nevens f f h
f e " “- op ecnen wimpel deeze fpreuk van den overleeden Philips den I I , cn den Latynfchcn (5) Hckel-
•i. 168. d ichte r:
: fpreuk i
n o n s u f f i c i t O R B I S .
E ENE WE R R E LD IS N I E T GENOEG.
Om wclk xuincbecld te verftaan men dient te weeten , dat Koning Philips door t winnen
van Portugaal by den Weft- ook den Ooftindifchen handel gepaard, en dus de oude Icheylini
tuflchen de Portugeezen en Spanjaards weggenomen hebbende, door ’t verbod van op de Indiente
handelen voor alle andere volken de evennachtslyn als eene nieuwe fcheylini wilde aange-
(*•) Z.U M. merkt hebben t zulks hy federt (als verhaald (*) is) tot zinnebeeld aannam een paard, dat vmi het
^’^7- Wefter naar het Oofter werreldsdeel fpringt, met de gcmcldc zinfpreuke weleer op den Groo-
: gouddraad op zynen t .w „ ..--------- . , v , i i j
aan’t verbod des Spaanfchen Konings weynig kreundcn cn dc middaglyn voorby zeylende, naar
’ tvoorbeclddcr Spaniaai'den, ook naar de Ooftindidnvoeren, zietmen op dc zelfdc zyde denZee-
landfchcn Leeuw in ’t verfchiet het moedigc Spaanfche paard ook derwaart achternaafpringcn}
nevens deeze byfpreuk:
Q U O S A L T A S IN S E Q J J A R .
WE RWA A R T GY OOK HENENS PRINGT , ZAL IK U KORT VOLGEN.
kandercn den prys der waaren in die Ge*
weften geweldig deed fteygeren , doch
hier te land integendeel verllappen. Zulks
het gefchaapen fchcen, dat z y elkandc-
ren i n ’t vervolg grootlyks ftonden te
(■)
Dees Ooftindifche handel was totnogtoe
door verfcheydene byzondere Maatfchap-
dc pyen der kooplieden zoo van Amfterdam
Groot en Rotterdam , als Zeeland gedreeven.
S . « ” '''' Welker graaghcyd (y)en naayvcr tcgens el-
(i)Refof.
dcrGe-
comm.
Raad.
van Holl.
zoMaart
i6 o i. fol.
10Ö,
(1) Rcfol.
derStaaten
van Holl.
30 Aug,
1599. fol.
33t.
(3) Refol.
derStaaten
van Holl.
van 25.
Aug. tot
9 Sept.
iJ 99.fol.
370-
(4) Refol.
derStaaten
vanHoll.
van 29
Aug. tot
22 Sept.
1600. fol.
360.
(i) diio
fol. 396.
(6) Refol.
der Ge-
comm.
Raad.
van Holl.
I I Mey
1601, fol,
J49.
(i)benaadeelcn,en dus verzwakt cn onderling
verdeeld buyten ftaat z y n om aan den
Spanjaard het hoofd tc konnen bicden; dic
niets zoude onbeproefd laaten, om dc Nc-
derlanders u y t de Indien tc verjaagen. Des
hadden de Staaten van Holland al in ’tjaar
vyfcienhonderdnegenennegentig daarover
humie gedachten laaten gaan, cn b y voorraad
ecncn uyt dc Edelen , desgelyks van
Dordrecht , Haarlem, Le yde , Gouda
Alkmaar en ’s Laudsvoorfpraak (x ) Oldeu-
barnevcld benoemd' om te overleggen, o f
’t niet doenlyk waare alle dc byzondere
Maarfchappycu in ecn tc fmelten, en daartoe
de noodige maatregels tc beraamen.
En federt vcrzocht zynde om te hebben
Voorrechtsbrieven mec uycftuytinge van
(3) alle anderen , vondt men goed te onderftaan
wat de Maadch.appy daarvoor tcn
voordeele des Lands jaarlyks zoude willen
uytkeeren: het welke gehoord zynd e,
zo o wierdc des tc noodzaakelyker gcoor-
deeld (4) de vereyfchte orde op den Ooft-
indilchen handel te moeten ftellen; zulks
op nieuws Gemagtigden van Dordrecht
De lft,(y)Amfterdam, Rotterdam, Hoorn,
cn Enkhuyze daar toe benoemd wierdcn,
en federt volilaagen noodzaakelyk gcoor-
dceld is dat die famenfi-neking (6) binnen
zes maanden diende ce gefchieden en eeu
algemeene Maatfchappy , het z y op den
naam der Algemeene Staaten, hec z y op
dien van GraafMaurits behoorde opgerecht
te worden. En waarlyk Graaf Maurits
ziende de groote winften, die door dien
handel bekomen wierden , en verftaande
de zwakheyd van den Spanjaard in die G e weften,
vcrzocht van de Scaaten te weeten,
o f het hem en anderen, die met hem
zouden willen aanfpaniien , viyftondc op
cygene koften tegens den Spanjaard en z y -
(7) Rcfol.
derStaaten
van Holl.
21 Mey
i6 o i. fol.
216. en
ai7.
VC in voile (7) onafhanglykheyd zonder iemands
tegenzeggen re moogen behouden
en bezetten: tcn minfte o f men hem zou de
willen toeftaan, om alleen tiiftcheii
de Kaap Verde en die der Goedehoope
zwarte enwiccc peperen gemberre moogen
haalen. Maar op dit vcrzoek, als zynde
van een v ry groot gevolg, betuygden alle
rechten, temeer voortzetten , eu eyndely
k die van Holland bciluyccn, om in de
vergadering der Algemeene Staaten aan te
houden, tea cyndc de ßcwindhcbbcrsdee
byzondere Maacfchappyen van Amfterdam,
Middelburg, cn der ftedcn van de Maas cn
Noordholland in ’s Graavenhaage mogten
beichreeven worden, om voor etiyke jaaren
(9 ) ccncn vaften v o e c ,zo o opde vaert zel- (
ve als hec gene ’c gemeene Land daarvan
ftondc te trekken , eenmaal te beraamen.
Zeergaarnebewilligden dc Aigemeene(io)
Staaten in dit v erzoek ; zulks ftraks de
handelingen wierden begonnen , dc bc-
richtspunten ontworpen, cn dc zc lv e door
die van Holland zynde ( 1 1 ) gocdbc-
vonden , hunne Gemagtigden gelaft daarop
te hclpcn beftuyten, om die zaak tot een
' eynde re brengen.Invoege, naadat in
■ i f t < ..........................
i 6oi .
’t vcrzoek van Amfterdam bewilligd was
van dac de verkiezing der Bcwindhebbercn
( ix ) door Burgermeefters der ftedcn, en
niec door de byzondere Staaten, als dic
van Zeeland begeerden, zoude gefchieden,
eyndelyk dic groote werk den twintigften
van Lentemaand is voltrokken, en dus van
alle byzondere maareene algemeene Ooft-
iudifche Maatfchappy opgerecht mer verbod,
dat nicmand in ’r by zond er, geduu-
rendede tydvan twintig jaaren, hooger als
de Kaap der goede hoope en dc ftraac van
Magcllanes zoude moogen vaarcn. Zulks
nu ook hec voorrecht," aan de byzondere
Maacfchappyen vergund, van geld met
hec wapen vau ieders ftad te munten, hierdoor
ophicid, onaangezien in de fteden Amfterdam,
Middelburg, De lft, Rotterdam,
Hoorn , en Enkhuyzen eene kamer was
opgerecht, welke door ecn bepaald gecal
Bewindhebberen, die deel in de Maatfchapp
y hadden, zouden beftierd worden, cn
de fchaade en baate daarvan voor her gemeene
lighaam komen. Men bepaaldeook
zekeren dag , binnen welken alle, die aan
de laften en voordeelen (13 ) deezer iamcn-
gefmokeMaatichappye begeerden deelachtig
te z yn , hunne naamen hadden aan te
geeven : en naadat de bcftemde ryd ver-
ftreekenwas, bevondt men b y infch:
zeftighondcrdduyzend guldens
(0) Refol.
aer Staat.
van Holl.
van 22 tot
31 0(ftob.
1Ö01. fol.
392.
(¡0) Rcfol.
der Staat.
vanHoil.
19 Dec.
1601. fol.
470.
(11) Refol.
derStaat.
vanHoll.
van 12.’
Febr. tot
1Ö Maart
1602.fol.
\ ii) RefoL
der Ge-
comm.
Raad.
van Hoii.
6 Maart
1602. fol.
lOJ.
f8) Refol.
derStaaten
V,in Holl.
van 28.
Aug. tot
tjS ep t.
»ÖOI.fol, 31*.
reiamcn
^ ingelegd tc zyn . Op deeze w y z e heefc dc
dc Staatsleden , zonder het gevoelen der Ooftindifche Maarichappy haaren oor-
iledengeind tehebben, niets te dtirvcnbe- fprong gekreegen, in dit jaar veertien (14 )
ftuyten: temeer, midsveelefchepen rceds fchepcn naar de Ooftindien gezonden , en
op dic kuft handclden, cn ook de Maat- is in ’t vervolg ecn der aanzienlykfte
fchappyen ecnegroore menigte peper van- fteunfelendcr VereenigdeGeweften gewor-
daar verwachtten, volgens verbintenis in den. Met dusdaanigen yver ging her wel-
die Geweften gemaakt. H o e ’c z y immers z y n der fcheepsvaarre 's Land Over-
dic deed dc handeling (8 ) om eene al- hcdcn ccr harte , als die wiften dat
gemeene Maatfchappy der Indien op cc aan hem die meefter ccr zee i s , hcc ge-
I C c c c c c c 2, bied
(13) Refol.
der Ge-
comm.
Raad.
van Holl.
20 Maart
1Ó02. fol.
ICÖ. en
107.
(i.;)Meter.
Ned. Hift.
fol. 481.