(i ) Strada
de Bello
Belg. Dcc,
II. p.g.
ic6.&
264.
4 - 4
befchonken. H y wierdt voorheen als A f gezant
aan den Ke yzer gezonden, om
vanwege den Spaanfchen Koning , over
de komft van den Aartshertog Mathias
in Nederland, te klaagen. Waarin hy zich
zo o wel queet, dat h y met de Landvoogd
ye van Geldcrland op z yn e terugkomft
Wierdt befchonken. Geen mindere b ly ken
zo o vau moed als ftaatkunde hcefc hy
ftaande de Nederlandfche oorlog gegeeven.
Want i n ’t beleg van Doornik ( i ) voegde
h y z ich, als Vryw illige , ten ftorm; en
in dat van Duynkerke was h y nevens
Mondragon de eerfte, die des zelfs ilot be-
idom. Door ’t winnen van Hevergem
heefc h y Gent niet weynig benaauwd en
toc des zelfs overgaaf geholpen. Naadat
h y raet Alexander dc heerlyke intreede re
Antwerpen gedaan, en den prächtigen
maaltyd op de fchcepsbrug bygewoond had,
heefc h y zich ( z jo o k in ’t beleg van Nuys f e ' S *
laaten vinden en nieuwen onderftand uyc Belg. Dec.
Bourgondie hebbende gebragt, is h y Ver-
dugo in Vriefland tc hulp gekomen, en
heeft Blyenbeek ingcnomen, om Rynberk,
waare ’c moogelyk, door uychongeren tc
dwingen: dan federt mct François (3 )
Veere zynde in gevecht geraakt, had h y Heig. d«.
het ongeluk van gcflai^en cn dus Rynberk
’t geluk van gefpyfd te worden. Dees
ramp maakte hcm echter nict minder gcachr:
W an t als Karel van Mansvelt naamaals
uyt Nederland v ertrok , wierdt hem
’t Opperbewind van Pikardye fq) cn Ar-
tois gegeeven. In wclk laatfte Geweft tot Ne™Hift
eer van zynen Landvoogd in dit jaar de fol. 138. ;
twee volgende legpenningen gemunt
zyn .
I. Op dc voorzyde van den eerften houdt cene hand, die uyt de wolken komt, het roer van
ccn fchip waar op het wapenfchild van Artois gefteld is, voorts is de rand omzoomd met deeze
wooixlen :
H IN C S E C U R I T A S , ifp i-
HIER u r r D E G ERUS rHE TD. i f p i .
Het gekroonde wapenfchild van den Landvoogd, omhangen met de Ordre van’t gulden Vlies,
ilaat op de andere zyde ; binnen dit randfchrift :
M a r c u s A R Y E , M A R c h i o V A R A M B o n i i , G u b e r n a t o i î .
A R T H E s iæ .
MA R K U S V A N RYE, M A R K G R A A F V A N V A R AMB O N ,
L A N D V O O G D V A N ARTOI S .
II. De volgende is den voorgaandcn gelyk, en alleen door het maakfel cn de groote van het
fchip onderfcheyden; welk verichil in dc bovenftaande verbeelding beft kan gezien worden.
Do ord e aanbevoole werving, waarvan
w y hiervoor gefprooken hebben, had A-
Icxander van Parma met de manichap dic
reeds vooraf naar Vrankryk was gezonden,
omtrent drieduyzend ruyters, tienduyzend
( f f Meic- voetgaften, met (7) tweeduyzend wage-
cfiroi.'' midsgaders veertig ftukken g ro f getom.
vi r . fchut met hun toebehooren op de grenzen
pag. 107. .^211 Nederland by een gekreegcn. Ecr deez
e volkercn opbraken heefc h y den Scaaten
van Brabant, en dic der andere Geweften
volkomen genoegen gegeeven, cn met
goedkeuringe van den Spaanfchen Koning
aan den ouden Graaf Erncftvan Mansvcit,
nietallcen het beftier der Nederlanden voor
den tyd z yn s afzyns opgedraagen , maar
hem eenen nieuwen Geheymen raad, beftaande
(ri) u y t zeven Leden, toegevoegd,
om in alle ongelegenheden, door z y n af- fol.311' '
weezen tc ry zen , hcm met raaden daad
te onderfteunen. Dus allcs hebbende geregeld
vcrtrok h y , hoewel nog heel zwak
van lighaam, op den dertienden van Win-
termaamd naar Valençyn. Alwaar h y van
den jongen Hercog van G uiz c wierdt op-
gcwacbc, om te beraadflaagen, wac men
toc
( i )H.dc
Groot
Ned. Hift.
fol. 174-
( i) Mcte-
rcii Ned.
Hift. fol-
320. verfo.
tot voordecl van den Roomfchen Gods- '
dienft (want hcc was voor dien alleen, dat
Philips betuygde dc wapenen tc voeren) in
Vrankryk vercenigd zynde mct den toegezonden
onderftand van Pans Gregoor den
X I I I , beft zoude onderneemen. Want decs
z yn d e , naa ’t ovcrlydcn van Paus Sixtus
den V , cn Urbaan den V I I , totdie waardigheyd
gekoorcn, cu mccr ( i ) Spaaufch-
gczind als z yn c voorgangers, had tegens
den Koning van Vrankryk den Kerklyken
Ban (2) uytgcblixcmd, en daarby niec allecn
dc onderdaanen van hunnen ccd ont-
flaagcn, maar dic zelfs aangezet, ora tegens
Koning Hendrik, als zynde van den
Hervormden Godsdienft, tot befcherming
van hcc waarc G e lo o f de wapencn op ce
vacccii. Om deeze bedreygingen ce meer
krachts b y cc zetcen, zondt h y onder z y - I5’9 l '
nen Neef den Graaf Sfrondato eenige ben- "
den den verbondenen cot onderftand. Mec
welke en de volkcren des Hertogen van
Maijenne zich Parma, zoodra hy den voet
in Vrankryk gczcc had, vcreende. En o f
wel dc Nederlanders (3) hicrcntuffchen C3)H.de
klaagdcn, dat men hunne grenzen ton roo f § 3 ° Hiii,
lict, en hmr geld en jonge manfchap ten fol. 174.
gebruyke van anderen verfpilde, terwyl
hcc laudin den doolhofdesFranfchcn krygs
racer cn racer ingcwikkcld w ie rd t, zo o
fcheen echter Koning Philips zich dicn ten
hoogften aan tc trekken; ja fchoon men
niet zag vanwaar eyndelyk uyckomft te erlangen
, die van God zyn cn helper,als wiens
zaak hy verdeedigde, volgens de getiiygenis
van deezen legpenning, tc verwachten.
Want in den rand der voorzyde lecft men, rondom het gcharnafte borftbeeld van den Spaanfchen
Koning, dcezc fpreuk (4) Vi mdcnApolIcl:
D O M IN U S M IH I A D J U T O R .
D E H E E R E IS MY E E N HE L P E R .
Op dc tegenzyde is een doolhof verbceld; binnen deeze fpreuk van (f) Virgilius:
F A T A V I A M I N V E N I E N T . ifp i.
H E T N O O D L O T Z A L D E N WEG V I N D E N . ly p i.
Ì/. 113.
1792, Zoodra zich Parma met de vcrbondc-
• nen in Vrankryk vcreenigd had , hieldc
men onderling raad lioe Rouaan,dat door
dcu Franfchen Koning belegerd wierdt, op
de befte en mingcvaarlykfte w y z e zoude
können gered worden. Dc middelen hicr-
roc zynde beraamd, wierdt aan Parma de
(6) Meze- flad la Fere op dc (ri) rivier de O iz e inge-
Chroi.' riiymd, om daarvan z yn c wapcnplaats cc
tom. vir. maaken cn in dc zclv c door hera vierhon-
p2g-io7. gelegd. Dic verricht
zynde toog hec leger op , nam Ncuf-
(7)Mete- chaftcl in , cn Imcet (7) behendig eenig
• Hiiirfof' onderftand vooreerft ill dcbelegcrdevcfting,
322, verfo. met voornccmcn om hcc Icgcr ondcrtuf-
fchcn van de ongemakken te hcrftcilcn
, die hec ft.iandc dc voorige optog-
tcn , d o o rd e ftrafheyd des winters had
geleeden. Maar als Parma verftondc, dat
het gebrek in Ronaan groot was, en dc A d miraal
V illa rs ,d ie in deeze ftad het bevel
vocrde, d e z e lv e b y verdrag zoude moeten
I. Deel .
overgeeven, indien h y nice voor den v y f tienden
(8) van Lentemaand ontzet wierdt, (8) Meze-
trok h y over deSoramc, cn hebbende in
vier dagen niecr als dertig uuren afgelegd, tom. vii,
kwam h y op den gefteldendagomcrencdrie 1“ *
uuren van Roiiaan. D c Koning dic ziende
nam her befluyt van ccn gevecht te waagen,
cn trok tot dat cyndc allc dc benden
van dc overzyde der riviere toc zich. Maar
in ’c bezigtigen bevindendc, dat ze door
dc geleedene ongemakken des winters in
ccncn zcer flechten ftaac waaren, cn de
ontzetccrs, integendeel van alles wel voorzien.
niecd.in naar den ftryd haaktcn, befloot
h y liever hec bcleg op tc breeken, als
mec zo o ongelykcn kanfc, om ’t winnen
van eene fl.ad, deezen veldflag cn tegelyk
z yn e reeds bekome glori in gcvaar tc ftcl-
len. De s, naa z y n gefchut cn vcrdcrcn
voorraad in veyligheyd tc hebben vcrzon-
dcn, toog h y mct z y n leger naar Pont dc
f A r ch e , cn beval aan den Hcrtog van
P p p pp i3ouil-
'U i
\
i . i | i,
Si ' ’ i
.' It
iiSii
if