I .«It
I t
\P[
ft ffi
j iih .4ptmM fMi
xey6 Oranje, door den Graaf van Hohenlo de
------- !- ilad Sierikzee, en alle de fterkten in dien
oord, die de Spanjaards en Waalen verlaaten
hadden,cen fpocdigfte door zyne benden
weder bezetten. Aldus kreeg men mec
kleyne koften en binnen weynige dagen
alles wederom, dac de Spanjaards, met
het fpillen van zoo vcel gelds, bloedsen
ty d s , eertyds in dien hoek veroverd hadden.
Oudewater wierdt mede, op aanbod
van vryen uytcogt, doordien landaardt
ingeruymd , even gelyk die al eenige
dageu te voore ook u y t de Bcverwyk
Nld^Hift. en ’c huys ( i ) Aftenburg was geweeken.
fol. 480. Ja dc ftad Haarlem zondc eenige Gemagtigden,
met vrygelybrievcn (2^ der Staaten
van Holland, aan den Prins van Oranj
e , onder wiens Landvoogdy en befcher-
ming hec zich nog v o o r ’t (3) eynde deezes
jaars begaf. U y c al het wclkc men
niet dan al te klaar kan afmeeten; hoe de
H emel, verachtende alle mcnfchelyke
raadflagen , door zo o ftrydigc hulpmid-
delen aan hec zielcoogende Nederland
zo o onverwachte uytkomft heeft
willen bezorgen. Het gene ook de z infpeeling
van deezen legpenning i s , w c lke
op deezen zeldzaamen ommezwaai der
Nederlanfche ftaacszaaken in die jaar gc-
(y) Refol.
dcrStaatea
van Holl.
z6 Dec.
1576-fol.
210.
(3) Refol.
derStaatea
vanHoll.
31 Dec.
JS76,fol.
iij.
(4) Boek
(ler Rejji-
teren 1(B.
VI.Y.ij.
37. enz.
( ff Rom.
VIII.-i.i8.
Op het voorftuk is een kr)>gsknccht in voile wapcnruftinge tc paarde verbeeld; binnen den
zoom dcezer woorden;
N O N P L A C E N T D o m iN O M I L I T I S O C R E A E .
DE S K R TG SMA N S L A A R Z E N B E H A A G E N D E N HE E R E NIE T.
Dat is het betrouwen op zyne geweldige krygsruftingen: want voorheen zag Nederland t ’zyner
hulpe door het doorluchtige Huys van Oranje ontzaglyke krygsmagten in het vcld brengen, zonder
echter groot voordeel daardoor te verkrygen. D an n u , daar hec alles verlooren fcheen, deed
God de algemeene zwaarighedcn ta- algemeene behoudenis gedyen, om de verloften des te meer
te overtu yÄn; hoe hen deeze bekomene voordeelen niec van de kracht o f ’t beleyd hunner wapenen
en Helden, maar alleen van zyne gunft en welbehaagen afkomftig waaren. Het gene ook
door ’t voorbeeld van Gideon op het ruggeftuk van deezen legpenning wordt beveftigd: want
men ziec hem mec geboogene knicn en opgeheevene handen zyne (4) geringheyd en de onmagc
zyns volks, dac door de Midianiten (als Nederland door de Spanjaards) zcer verarmd was, erkennen,
en zich in den gebede hemdwaart wenden vanwaar de dauw nederdaalt op het uytgefpreydc
vlies. Het omfchrift meldt mct den ( f) Apoftel, hoe dat
T I M E N T I D O M I N U M O m n I A C O Ö P E R A N T U R I N
B O N U M . i f7 ö .
D E N G O D V R E E Z E N D E N A L L E D I N G E N MEDE J V E R KE N
T E N GOEDE. lyytS.
Koning Philips ziende dc zaaken in Nederland
, ftaande hec Oppcrgezag des
Raads van Staate, zo o zeldzaamen keer
neemen, benoemde zynen namurlyken
Broeder Don Johan, van wien w y voorheen
al gefproken hebben, tot algemeenen
Landvoogd der Nederlanden. Dees was
te Regensburg uytBarbara van Blomberge,
OffgStrada (g) op den zclfden dag als z y n Vader Key-
Belg. Dec. zer Karel de V.verjaarde, gebooren. Naar
l.pag,5o6. Spanje gevoerd was h y door Magdalena
de Ulloa , Huysvrouw van ’s Keyzers
HofmceftcrQuifciada, buyten iemands kennis
opgevoed en tot hec affterven zyn s Vaders
onbekend gebleeven. Tw e e jaaren
verliepen nog f e f i r t , eer (7) Koning Phi-
lips, onder voorgeeven van ter ja gt te ¿jgiDec.
gaan, hem i n ’t veld ontmoette, en tot l.pas-jo?-
overgrooce verwondering aller omftaanderen
voor zynen natuurlyken Breeder
(8)erkendc, v e rb ly f in ’t H o f gaf, en be- *
nevens Don Karcl zynen eenigen Z o o n en Rcig. Dcg
Alexander Farneze deed opvoeden. Z oo -
dra-hy het berichtfchrift des opgedraagcn
Landsnen
Landvoogd van Nederland , cn g a f
zo o van z yn e komft als aanfteliing b y
^ ’ Staate ken-
Landsbewihds had ontfangen, trok h y tc
poft door Vrankryk in vermomd gewaad
naar Nederland: want h y gedrocg zich
deB^o ( i ) als ecn flaaf van Ok taa f Gonzaga z y
Bclg. Dec. reysgenoot, hebbende hec aangezigc
i.pag ‘D3- een moor geheel zwart gemaakt, het
haair gekort en als lamsvvol gckruld. Z o o dra
h y ce Luxemburg aankwam, ’t gene ’s
daags voor dc plondcring van Antwcr-
(i) HooR pen (2) gefchiedde , leyde h y het mom-
S t e gewaad a f , vcrklaarde zich tot algemeebrievcn
aan den Raad vau
n is , als ook bevel aan de Spanjaards (3 ) (3) Strada
van de wapcnen aanftonds neder te leg- ¿ei£i?ec.
g e n , cn alle geweld te ftaaken. Z yn e !■ p4 4 ij .*
gedachtenis vind ik op dit penningplaatje
bewaard , ’c welke ik beft hcbbe geoordeeld,
mids het geen jaartal hcc fc , alhicr
op z yn e aankomft in Nederland te
plaatien.
Zyn geharnaft borftbeeld, verfierd met de Ridderordre V a n ’ t gulden V lie s, waai-mede hcrU
Philips had befchonken, ftaat binnen dit ty telfchrift:
J O A N N E S A U S T R r® , C A R O L I V F I L i u s .
yO H A N V A N OOSTENRTK , Z O O N V A N KARE L
D E N VTFDEN.
(4) Hooft
Ned. Hift,
Id. 481.
(5) Mete-
ren Ned.
Hift. fol.
Iff. verfo.
(6) Bor
Nederl.
Beroerten,
X.boek,
fol. 197.
D ew y l Don Johan b y deeze bekend-
maaking ook gyzelaars en andere verzekering
(4) van de Scaateii begccrde, eer h y
z ich dieper landwaarc in durfde begeeven,
g a f die bewys van mistrouwen ftraks aanleyding
om zyn e trouw cc verdenken. Des
zendende eenige Gemagtigden naar Luxemburg
om zynen grond, w a are ’t moogelyk,
te ontdekken, verzuymden z y ondertuf-
fchen geene gdlcgenhcden om hun ftuk nog
al vafter en vafter te beleggen. Dus hadden
z y door Joris van(5-)Lalain Heer van Ville
zich van V a lençyn, g e lyk ook door den
Baanderheer Boudewyn van Gavere van
Kameryk verzekerd. Meer werks had
hec ill Groeninge op der Staaten z y d c te
kryg en ; want Francois Stella, om datcc
wegc te brengen, door de Staaten derwaart
(6) gezonden, was door Kafpar Robles
Stadhouder van dac geweft, o p g c cn y d e l
vermoeden van dc waare oorzaak dier bezendinge
, kort naa z yn c aankomft in
Iiechtcnis gefmeeten.Dan daardoor echter
nog niet gcruft, poogde dc wantrouwende
Stadhouder, door ’cafvordcren van eenen
nieuwen ccd, zich van de trouw der bezettelingen
nog meer te verzekeren: maar
die door den gevangen Stella, geduurende
z yn e hcchtenis, met de aanbiedinge der
volle betaaliiigc hunner achccrftailcii, zoo
/ . H)ed.
z y der Staaten zyd e koozcn , zynde be-
k o o rd , weygerden niet alleen den nieuwen
e ed (7)te doen,maar rukten,mids het eene
woord het andere opwekte, en z y met ge-
vangeniiTe gedreygd wierden, ylings alien
ce wapen, raiidfin hunne Overften aan,
en imeeren den Landvoogd Rob le s, midsgaders
Villcrs, L u fly , Mon9eau, Cham-
*py, en etiyke anderen hunner Hopluyden
in hechcenis. integendeel dc Gemagtigde
der Staaten Stella wierdt u y t den kerker ge-
haald cn afgevraagd, o f h y als nog by de
gedaane belofcc van voile bctaalinge bleef,
en gezind (8) was hcc uyterfte ncvens hen
op te zetcen. Dat beveftigde, die bcloofde
h y , waarop z y zich aanftonds aande
zyd e der Staaten b y eede verbonden en in
de plaats der gevangene Hopluyden en
Bevelhebberen nieuwe Keurovcrftcn aan-
fteldcn. Die riepen ftraks de kamer van
Burgermeefteren, dcczc weder het geheele
lighaam der ftad by een; welkc beyden te
iainen verklaardcn dc gedaane verandering
voor goed, (9) en zich dierhalven ook
aan de zelfde zyd e ce voegen. T o e n wierdt
Stella naar Bruflel afgevaardigd, om eenen
anderen Stadhouder over het Gew e ft, ecn
ander Opperhoofd o v e r ’t k ryg svo lk , cn
dc beloofde foldy te verzoeken. Dc Baron
van V ille , naamaals Graaf van Renncn-
M m m berg,
Beroert.
X. boek,
fol. 197.
verfo.
(8) Hooft
Ned. Hift,
fol. 483.
(9) Bor
Ncderl.
Beroerten,'
X. boek,
fol. 198.