' ìi ' i l
Ì’ Ì ■;
l> ■
1Mt
l .'J
to, " 4
!!l. ;,„-
. ;’i
t ':
3 6 6 N E D E R L A N D S C H E
l f 8 « . E l i s a b e t h a R e o i n a E S T A L T R I X E S U R I E N T I U M E U M .
' ' K O N I N G I N E L I Z A B E T I S E E N E V O E D S T E R D E R G E N E N ,
D I E N A A R ' T Z E L F E I ION G E R E N .
fl) Refol.
•derSt,»aten
vanHoll.
1 Febr.
ijSö .fo l.
3S-
(2) Hooft
Ned. Hilt.
fül. 104Ö.
h Refol.
dcrScaac.
vanHoll.
ii ju ly
tot 9 Aug.
I 386. tol.
iSj.eni.
(4) Refol.
derStaaten
van Hoi!,
van 9 tot
19 April
1586. fol.
I 74-I7JHet
ecrile werk van Ley9eilcr, naa dac
hy genoegzaam de berichcspunten zyner
aanncemingc naar z yn eygen ( i ) welgevallen
had geregeld cn verdraaid, was alien
toevoer van eetwaaren naar den vyand te
beletten. Des bericht zynde hoe de ge-
magcigde Raadsluyden van Noordholland
eenige vryereysbrieven toc de verzending
,'van boter en kaas verleend hadden, bevat
h y den Overlie Sonoy daarcegens te zyn.
Dan desonaangezien naamaals verftaande,
dac echter ce Hoorn eenige fchepen met de
voorzyde Ipyzen bevracht bleeven leggen,
op hoop van nog wel v erlof cothunvercrek
te zullen bekomen, fch reef(x ) hy fcherp-
ly k aan den voornoemdcn Bevelhebber en
den Schont dier ftad , ten eynde z y aanftonds
alien boter en kaas hadden te doen
aan land brengen en geenszins, onder wat
voorwendfel het ook z yn mogte, coe cc laaten
dat voortaan eenig fchip uytliep zonder
blyke zyns verlofs. Wyders maakte hy
een (3) plakaat, b y ’c welke aan een iege-
ly k , w ie en van wat landaardt h y waare,
verbooden wicrdc eenigen voorraad van
mond o f oorlog naar plaatien, die (4) onder
’c vyandlyke geweld ftonden, ce bren-
.gen, o f b y vviilel o f anderszins eenig on-
derling verftand mct de zelve te houden:
alles op verbeurte van de verhandelde waaren,
eu ftraffe der galge, zo o de misdoen-
der bevonden wierdt een inbooreling der
Vereenigde Geweften te weezen. Dan o f
her fchoon bclachgelyk fcheen de zulken,
die buyten z yn gebied in andere landen
woonden, z yn c beveelen te willen doen
gehoorzaamen, zo o fchcrpce hec echter den
hongersnood in Brabant, Vlaandre cn andere
oorden, die onder den Spanjaard ftonden.
Zulks dc berooidheyd van voedfel,
gepaard mec die der beurzen gemclyke gemeenten
maakte, cn toc verfcheydene
plaatien dic aan ’c hollen hielp. Dus brak
hec graauw tc Douay met geweld de koorn-
fchuuren open en haalde ’cr z yn e nood- .
druft uyt zoo (7) lang ’er nog iets te vin- n cÄ iI '
den was. T e R y ife l wierdt brood van ge- foi-io/j.”
maalene erwecen en boonen mct een vierde
koorns daaronder gebakkcn.. U y c welk
gebrek den Spanjaard groote onheylen
fcheenen b o v e n ’t hoofd te hangen, zoo
maar ’c verbod, tegens den uytvoer van
eetwaaren, aan de zyd e der Vereenigde
Geweften gedaan, ftiptclykw ierdc naageko-
meu. Want wac andere Geweften, als
was by voorbeeld V ran k ryk , aanbelangt;
van daar hadden z c geenen toevoer te hoopen,
mids dat R y k , door inwendige oorlogen
toc hec gebeente geknaagd, zich door
’t zelfde ongemak diermaate belemmerd
vondt, dac de Koning van Vrankryk de
de Staaten van Holland b y plegtige brie-
vei; verzocht vyfhonderd laften zoo (6 ) ¿terSL
rogge als tarwe , midsgaders driehonderd van HoIL
laften havers uyc hun land naar Parys te
moogen voeren, om dic hoofdftad iu haa-t ij86.foL
ren grooten nood eenigszins byte fpringen:
ook was het den Huysluyden, o p ’t platte
land om Amiens woonende nict toegelaa-
ren een eenig brood u y t die ftad, veel min
buyten’c land, ce voeren. Zulks die van A r tois
,’ cgene daaraan grenft, door een gelyk
gebrek van eetwaaren zich vindende gedrukt
deezen legpenning in ’c licht gaaven.
De eene zyde verbeeldt eenige geknakte cn ter aarde gellaagcnc tarwaairen, omhoog^ Iict wapenfchild
van Artois, en in den rand dit omfchrift:
R E D D I T A C E R S T E R I L I S T R I S T E S . 1780.
E E N O N V R U C H T B A A R E A K K E R M A A K T B E D R O E F D EN. 178Ö-
Doch ook die overvloed hadden,en dien niet mogten vervoeren o f verhandelen, wierdcn be-
(7)Refol. J’oo'd; want tegens ’c verbod van uvtvoer bragten Holland en Zeeland (7)' zwaare klagten in: bc-
derStaat. tuygcndc onder andere dat zy hun aandeel in de fchattingen niet langer willen uyt te vinden tcn
vanHoll. waare ’er fpoediglyk orde gefteld cn hen ecn weg geweczen wicrdt, woitrdoor men het ziiyvel,’tgc-.
tot^Q AuZ in menigte bleef ftaan en bedorf, ergens mogte te geldc maaken. Ook ziec men op dc
1586. f o l . ' andere zydc, onder den gunftigcn invloed van’t daarover hecrfchcnde geftarntc, vyf koornaairen
277-cnz. vry dik gezwollen en in volwafle geftalte,. binnen dit randfchrift, verbeeld :
■ SF.D
S E D L ^ T U S E G E N O S . 1788. x y U .
M A A R E E N V R U C H T B A A R E M A A K T B E ROO I D EN. 1788.
Waarop nu dit bygeftelde jaar 1788. zinfpeelt zal hiernaa, ter bequaamer gelegenheyd, gezegd
worden.
(l'i Hoofc
Ned. HilL
fol. 1047.
(2) Rcfol.
ter Staat.
vanHoll.
26 Maart
(3} Refol.
derStaaten
vanHoll.
7 Mey
1583. fol.
144'
(4) Rcfol.
terStaaten
vanHoll.
6 Mey
1583. fol.
134.141.
Naauwclyks had Ley^efter aldus dchand
aan ’c roer der regeeringe geflaagen o f zyn
hccrfchzuchcige aardc ftraalde ftraks aller-
wege genoegzaam door de korft zyner ge-
maakce zeden. Z y n d e ’c onder andere zeer
vreemd te zien dac h y teAmfterdam,mcc verkrachcinge
der voorrechten vau.Dordrecht,
alwaar de munt van Holland federt zccr
oudc tyden geweeft is, dubbelde Roozeno-
bels ( i ) deed flaan, c n ’t ftuk der zelve ,
als uyc hoogachtinge zyner Koninginne ,
toc omtrent twee guldens boven dc waarde
r y z en , in vcrgelyking van den gang van
’c andere goude geld, ’t gene daarom in
gelyke foort van No bels , cot geen kleyn
voordeel zyner vrienden, en raeerder verval
der munte, waarover men nu menigmaal
geraadflaagd had, veranderd wierdt. In
(z ) ’cjaar vyftieuhondcrddrieencachcigwas
die zaak in overweeging g elegd, en aan
den Prins (3) gelaaten omde verbeelding
van zekeren nieuwen Daler te regelen ;
welke,als zynde hemdeHoogeOveriglieyd
des lands opgedraagen, daarop z y n borftbeeld
, doch geenszins zyn e tytels gefteld
heefc: om dac, deeze zaak zynd e ruchc-
baar geworden, men b y de andere Landfchappen
(4) geen .kleyn achterdenken daar
over had opgevat. En g elyk de Staaten
van Holland, mids z y aan den Prins de
gemelde Hooge waardigheyd hadden ge-
fchonken, op ’c vertoog van des zelfs Hof-
meefter, onaangezien de fteden Dordrecht,
Amfterdam, Gouda en Alkmaar daartegens
haare aantuyging deeden, naa z yn overlyden
toeftonden, dac ook het wapenfchild
van (7) Holland nevens de anderen zyner
erflyke Scaaten en Heerlykheden op zyne
begraavenis zoude gedraagen word en, zoo
belaftccn z y naa z y n overlyden Jakob
Janszoon de jonge Muntmeefter (6) te
Dordrecht om nog twintig (7 ) mark van
den zelven: Daler te munten. Dan als men
in ’c voorgaande jaar in ovcrweging bragc
om de Hooge Overigheyd (8) des lands de
Koninginne van Engeland aan te b ieden,
cn dc Gezanten toc dac eynde naar Engeland.
vertrokken waaren, wierdt goed gevonden
, om de voorgenome aanbieding
d erH o o g e Overigheyd uiethmderlyk te
z y n , voor eerft met hec munten van de gemelde
Dalers (9 ) niet voort re vaaren. Dan
als de Scaaten vaa Holland de gemelde
Pvoozenobels, toc hun leecweezen te Amfterdam
in dit jaar zagen munten, deeden
z y door eenige Gemagtigden daartegens
aan Leycefter een uytdrukkelyk vertoog,
en gaaven laft dat deenkelden (lo )n ie th o o -
ger als voor acht guldens, en de dubbelen
alleen voor eens zo o hoogen prys zouden
gangbaar zyn. En dewyi Ley9efter zich
niec weynig gebelgd hieldc wegens dac de
Scaaten aldus orde op den gang der Roo-
zeuobelen gefteld ( 1 1 ) hadden, zo o gelo
o f i k , dac dic gefchil de verflaauwing
onder anderen ook in de eerfte geneegenheyd
t’hemwaarc en die weder voet gegeeven
heeft, dac de munting deezer geldftukken
, die in ’c voorgaande jaar geftremd
was, in dic en ’c volgende, uyc achtinge
toc den overleeden Prins, zal achtervolgd
zyn . H o e ’t z y , men vindc in deeze ja aren
des zelfs borftbeeld, als Vo rft des lands,
op de volgende geldftukken verbeeld.
(6) Refol.
derStaatea
van HoIL
20 Mey
1583.70!.
163.
(7) Rcfol.
derStaaten
vanHoll.
1584. fol.
(8°Refol
derStaaten
vanHoll.
j8 April
1585.70!.
225.
(9) Refol.
derStaaten
van HoIL
20 Sept.
1585. fol.
S7S.
(10) Refol.
derStaaten
van Holl.
van 14 Jur
y tot
I July
1586. fol.
229.
(11) Refol.
derStaaten
vanHoll.
van 24 Juny
tot
I July
1586. fol.
135-
I. Het eerile, dat ccn heele Ryksdaler cn in Holland gemunt is, heeft het geharnaile boril-
Z z z z Ä beeid
" li ;
■ .j :
ite
te MU,"
' f , -
t l-k
ii
, ii
■f.