iSo o.
T £ R G E D A CH T E N I S ,
D A T A A L B E R T E N I Z A B E L L E V A N O O S T E N R T K , D E G ODVRUCH-
T IGE E N G E LU K K IG E V A D E R S DES V A D E R L A N D S B T D E
M A A T S C H A P P r V J N J E S U S D E N E E R S T E N S T E E N
G E L E G D H E B B E N . 1606.
(t) Meter.
Ned. Hift.
ipl.447.
verfo.
© H .d e
Groot
Ned. Hift.
fol- 40 J.
Beroerten,
XXXVII.
boek,
fol. 10.
GraafMaurits had ondertuflchen, en
terwyl het verfcheydene ileden der Roomfche
Nederlanden met het ontfangen en
inhulden haarer nieuwe Vorften dus geweldig
druk hadden , de Staatfche benden
merkelyk verfterkt, alles tot eencn vroegen
veldtogt doen vervaardigen, en was den
eenentwintigften van Lentemaand met tachtig
( i ) vendelen voor de Ichans Krevekeur
gekomen. Welke, onaangezien de bczet-
ting v ry fterk en wel voorzien w a s , op
den derden dag der aanvechcingc hem wierdc
geleverd , naadat de vyandlyke ruytery ,
cot ontzcc der fterkte genaderd, onver-
richter zaake was te ru g getoogen, enwel
vyfhonderd derhaaren(x)by denaftogthad
verlooren. Door dic geluk begunftigd, ver-
roonde zich Maurirs nog den zesentwin-
tigften der zelfde maand voor de fchans
Sint Andries, welkedeKardinaal van dien
naam injden voorgaandcn veldtogttoc eenen
breydel zo o der Maaze als Waale in de
Bommelerwaerd gefticht had. En hebbende
z y n leget op den zeifden grond neergeflaa-
g e n , daar dc Spanjaards in hec voorige
jaar gelegerd hadden, deed h y de dyken
(3 ), om den vyand het naderen te belec-
te u , doorfteeken , tc Mare op den Brabantfchen
bodem twaalf ftukken gefchuts
planten, en z y n leger en alle de toegangen
, naar zynegewoonte ongemeen be-
fchanfen. Dus tegens alle aanflagen van
buyten wcl gedekt, wierden de aanvechtingen
begonnen , de nadcrniflen met alien
bedcnkclykcn fpoed voortgezet , en
met het geichut, dat men op de geftichtte
beukeryen gevoerd had, de fterkte ondcr
een y s ly k gedonder befchooten. Welkc
de aanvaiiers o o k , b y ’c vallen van ’c water,
door hunne loopgraven en (4) onder
de gunft van dic geweldig fchieten tot aau
den voec des bedekten wegs waaren genaderd.
Dc be ze ttin g , dic tc vooren was
aan’c muyten geflaagcn , en des thans door
Keuroverften beftierd wierdt, aldus zynde
aangetaft,verweerdc zich echter moediglyk,
hoope van door Velasko ontzec te zullen
worden: die ook met eenc gcnoegzaame
magt wel toc digt onder de bcichanfteleger-
plaars van Maurirs naderde; dan niet könnende
doorbreeken alleen gekomen fcheen
om ooggetuygen van het verlies deezer gewigtige
fterkte te weezen. Want zo o haaft
die van binnen federt van hec verwachtte
onczet begoften te wanhoopen, traden z y
mec GraafMaurits in onderhandeling, (7)
eu hebben, n aa’t ontfangen van honderd-
vyfentwintigduyzend (6) guldens, zynde
een gedeelte der fo ld y e , dic hen de Aartshertogen
ren achteren waaren, de hen aanbetrouwde
fterkte met al haar toebehooren
Meter,
led. Hid.
fol. 448.
(5) Refol.
der Ge-
comm.
Raad.
vanHoll.
8 Mey
1600. fol.
144.
(6) H. de
Groot
Ned. Hift.
fol. 406.
(7) Bor
Nederl.
Beroerten,
XXXVII.
boek,
fol. 14.
de Vereenigde Staaten ingeruymd, en zich
ze lfs , zynd e twaalfhonderd (7) foldaaten
fterk, in der zelver dienft begeeven. Wegens
zoo zonderling een geluk deeden de Veree- I nigde Geweften deezen legpenning munten.
D e cene zyde v c rb c eld t de Andriesfchans, g ele gen tuffchcn dc Maas en W a a l j zyn d e de rand
omzoomd met dccze w o o rd en j
S I C V O S , N O N V O B I S . C I D I D C .
ZO O P V E R K t GY, D O C H N I E T F O O R U. 1600.
©Tib.CI. Welkc onvolkome Latynfche fpreuk althans ons nict min duyfter, als eertyds onder de regec-
ring van Keyzer Auguftus zoude voorkomen, ten waare de gelchiedenis van Virgilius (wien ce-
Mar. vita, nigen willen dat dccze (8) fprcuk zoude ontieend zyn) ons hier ook hct geheym ontknooptc.
• De c s
H I S T O R I P E N N I N G E N . F I.Boek. 547
D e e s h o o fd d ich te r zou d e eertyds zek e r tw e e lin g d ich t to t l o f van den gemelden Au gu ftu s g em a a k t,
en zonder zynen naam h e ym e lyk aan des zclIs ho fp o o rt g ep la k t hebben. D e u y tfte ek end he yd •
deezes w e rk s deed den K e y z e r alom naar den ma ak e r , mec be lo fte van rayme v erg eld in g verneem
e n , dan d ew y l die z ic h niec o n td e k te , kw am een gemeen D ic h te r B athyllus z ich als maaker
des alomgcpree zen tw e e lin g s a an g e cv en , cn g in g met de daaropgeftcldc be looninge ftryken. Dic
l lo u t beftaan no op te den rech ten maaker aan, om den gewaanden D ic h te r te v rymoediger tcn to on
te f te lle n , en de bo v engemeld e fp reu k viermaal bo v en elkandere te r zelfd e plaatfe aan te plakken .
D e w y l ’er nu niemand g ev o n den w ic rd c , w e lk e den waaren z in dier afgeb ro ken e regelen konde
o n td e k k e n , o f die voll^dig m a aken , verfcheen V ir g iliu s d ie ,m e t tw e c o f d rie w o o rd en aan elken
g eb r e k ly k en re g e l te hiffen, den z in daarvan v o lk om en en verftaanbaar m a a k te , den gew aan den
D ic h t e r zyn e vermce tenh eyd d o o r den neus w r e e f , en me t een aan al dc we rreld o n td e k te , hoe
h y hec g ed ie h t g em a ak t en een ander d c v ruch ten van zynen arbeyd g en o o ten had. E vcnals o o k
d e An dr ie s fchan s , die m e t z o o g ro o te g eld fpiliingen en k o ften doo r een ander o n tw o rp en en g e f
t i c h t , chans to t ( i ) nut en b e v e y lig in g der ftroomen aan de V ere en igd e G ew e fte n was in handen
g evallen .
O p d c andere z y d e z ie t men in den rech ter’ h o e k eenc zon neblo em me t de ryzende zonne z ich
v e rh e ffcn , en in den anderen eene tw e ed e m e t h e t daalen en ondergaan v a n ’t zelfd e g e fta rn tc v cr-
flcn fen j b innen deeze fpreuk in n a a volging van dic van den T reu r lp e ld ich tc r ( z ) Scn ek a :
Q U O S O R I E N S S U P E R B O S V I D I T O C C I D E N S
J A C E N T E S .
D I E D E O P G A A N D E Z O N H E E F T V E R H E E V E N G E Z I E N ;
D E E Z E Z A G Z E O N D E R G A A N D R T E R N E D E R -
G E V E L D .
1600.
(i) Bor
Befchr
van ’s Her-
togenb.
pas. 97-
viiThycft.
614.6«
Ö15.
(3) Rcfol.
derStaaten
van Holl.
van 7 tot
i 3Aag.
1600. iol.
273.
(4) Refol.
der Ge-
comm.
Raad.
van Holl.
X July
1600. fol.
^33-
(s) Rcfol.
der Staat.
vanHoll.
18 Mey
1600. fol.
17Ö.
(6) Meter.
Ned. Hift.
fol. 451.
Dit voordeel, b y ’c openen van den veldtogt
verkreegen,zettede Maurits aan om ook
ccnen aanflag in Vlaandre teonderneemen,
o p ’t verzoek der Zeelanderen, en hoope
van de eene o f andere plaats te zullen winnen
, eer de Aartshertog de ontftaane muytery
zoude gedempt, en z yn e benden by
elkandere gekreegen hebben. In dit voorneemen
is Maurits met houderdzevenen-
twintig vendelen voetknechten , v y fen twintig
vaanen ruyters, en ccne vloot van
achthonderd fchepen t’z e y l gegaan ; en
hebbende aan ginszyde van de Honte op
den Vlaamfchen bodem b y de fchans (3)
Philips, den eenentwintigften van Zomermaand,
voet aan land g e z e t , z y n z yn e
benden te land cn de naafleep te water naar
Ooftende en ten bcleg van Nieupoort getoogen.
Staande dees togt wierdcn verfcheydene
(4) fchanfen veroverd, en de inwoonders
w yd cn z y d , op zo o onver-
wachtcn inval , met eenen doodlyken
fchrik bevangen. Zulks de Aartshertog,
oncfangende tyding van deeze landing,
zoodra hem moogelyk was, de (7 )gercezc
tweelpalt dempre, en ecr dan Maurits gedacht
had een legcr van elfduyzend (6)
voetgaften cn veertienhonderd ruyters by-
eeiiriikte , om zynen gclandden vyand op
t c zoeken; welk e, raids de ftrafheyd van
't weeder, nog zeer weynig in de bclege-
ring gevorderd was. Deeze onverwachte
aankomft des vyands verbaasde mec ecnongemecne
vreeze Maurits le g e r ; te meer
mids Aalbert niet alleen dc ingenomene
fterkten zeer ligt her won, maar ook Graaf
E rneft, die mer negentien vendelen voetknechten
en vier vaanen ruyters tot het
bezetten van eenen naauwen doorgangdoor
Mauritswasgezonden, zoodaiiig verfloeg,
dac ’er achthonderd (7) der zynen op de
plaats bleeven, en federt aan Ooftende de
gemeenfchap van hec Staatfche legcr, en
tegelyk de weg om ce konnen wyken aan
Maurits wasafgeiheedeu. Zulks h y thans,
van den nood eene deugd maakende, befloot
een algemeen gevecht in ’c open veld
ce waagen, mids de nabyheyd des vyands
hem geene gelegenheyd liec van z ich tek on -
nen befchanfen. Des over de haven van
Nieupoorc zynde getoogen , beval h y de
vlooc in (8) zee te fteeken om den z y -
neti alle hoope van vluchten te beneemen,
en dus uyc wanhoope dapperheyd te fmee-
den. Op den tweeden van Hooimaand
fchaarde Graaf Maurits z y n leger in flagorde,
doch trok h ecvyandlyke legergeeus-
zins tc gcraocc, maar wachtrc het af, op
dat 200 door dcnrogt z e l f (9) als de moei-
je lykh e yd v a n ’ t zand des zelfs eerfte hevigheyd
zoude verflaauwen. Omtrent (10)
drie o f vier uuren naa den middag raakten
eyndelyk de wederzydfche legers tuflchen
de zee en hooge zandduynen op hec
ftrand in gevecht : ’c gene lang g ruuwzaam
cn hachlyk was , naar dat de 011-
Y y y y y y 2. der-
(7)H. dc
Groot
Ned. Hiff.
fol.4 i3 .
(8)Mete-
ren Ned.
Hift. fol.
452.
(9) H .de
Groot
Ned. Hift.
fol.413.
(10) Mete-
ren Ned.
Hift. fol.
4<3. verio.
■ if!
■, :|