62 DE WEEFSCHOLEN.
en bebouwde. Die gelukkige vereeniging van landbouw en nijver-
heid noemt hij een der groote voordeelen van Twenthe. Even-
wel, met Engeland noch met Belgie kon de Twenthsche fabri-
kant concurreeren, vooral door gebrekkige machinerie. Hooge
beschermende regten moesten ten zijnen behoeve geheven worden,
en behalve het nadeel, daaraan voor de nijverheid zelve
verbonden, was een uitgebreide smokkelhandel daarvan het ver-
derfelijk gevolg. Bij de scheiding van Belgie scheen de toekomst
hopeloos. Het liet zieh aanzien, dat de Belgische fabrieken in
de behoeften onzer kolonien zouden moeten blijven voorzien,
terwijl de Noord-Nederlandsche industrie den ongelijken strijd
zou moeten opgeven. ’t Kan dan ook niet ontkend worden, dat
de Sympathie in Twenthe, ook om andere redenen, met de
Zuidelijken was en de schutterij aanvankelijk niet dan zeer on-
gaarne den veldtogt mede maakte. Toch is juist de afscheiding
van Belgie de opkomst der Twenthsche nijverheid geweest. Groo-
ten dank is het landschap verschuldigd aan de Nederlandsche
Handelmaatschappij, die in 1833 te Goor eene weefschool op-
rigtte, straks, door de günstige uitkomst aangemoedigd, .ook te
Holten, Enter en Diepenheim, en, bepaald met het oog op het
fabrikaat van linnens, te Nijverdal. Engelsche weefgetouwen van
verbeterde zamenstelling werden daar ingevoerd, en aan kinderen
en volwassenen werd de behandeling van dit werktuig er geleerd.
Van hier uit verspreidden zieh bekwamer arbeiders en betere ma-
chines over geheel Twenthe, dat voortaan de mededinging met
Belgie zeer goed kon volhouden, terwijl de welvaart door meer-
dere Verdiensten van fabrikant en arbeider beiden als bij den dag
toenam. Toen de Handelmaatschappij het nieuwe systeem alom
zag overgenomen en toegepast, trok zij zieh terug en liet te
regt aan de particulieren den arbeid en de voordeelen over. Aan
haar de eer, dat zij heeft begrepen en dat zij heeft gegeven wat
Twenthe noodig had. Sints veranderden weer de omstandigheden.
De stoomfabrieken kwamen. Het spinnen in huis verviel geheel,
het katoen verdrong nagenoeg het linnen, de uvereeniging van
landbouw en nijverheid” bleef geen regel meer, de oude Twenth-
DE HEEKLIJKHEID ALMEI.O. 63
sehe bevolking ontving een’ aanmerkelijken toevoer van buiten, en
onder andere omstandigheden groeide een nieuw geslacht op.
Daar werd veel verloren en veel gewonnen. Möge Twenthe de
vruchten van dien nieuwen toestand in overvloed genieten en
voor de schaduwzijde daarvan zooveel mogelijk bewaard blijven
' Uit het Enschedesche volkspark, waar wij ons een oogenblik
in oude en nieuwe dingen verdiepten, verplaatsen wij ons als
met een’ tooverslag naar Alme lo . Hebben wij de eene stad
gezien, dan mögen wij de andere niet onbezocht laten. Wij zullen
ligtelijk opmerken, dat beide plaatsen een zeer verschillend
voorkomen hebben. Almelo heeft veel meer het karakter eener
oude Twenthsche stad bewaard, gelijk zij eene heerlijkheid bleef
en het kasteel harer Heeren nog aan haar vesten paalt. Een
zeer oude plaats kan Almelo zijn. Beeds in de 9de eeuw komt
de naam A m a l oh voor. Een blinde, Eiwold genaamd, «uit
Amaloh”, kreeg op het graf van den H. Ludgerus het gezigt
terug. Men houdt dit voor ons Almelo. Eene zeer belangrqke
heerlijkheid was ■ het zeker. Merkwaardig is het, dat zij reeds
vijf en een halve eeuw in hetzelfde geslacht is , ¿J---A behoudens
de jaren tusschen 1562 en 1607, waarin zij onregtmatig was
vervreemd, — maar ook daarom verdient zij de opmerkzaamheid,
omdat hare Heeren ten allen tijde een groote mate van onaf-
hankelijkheid tegenover de bisschoppen hebben weten te bewa-
ren. Van ouds een vrij eigen goed, is het nooit regtstreeks aan
het Sticht onderworpen geweest. Verbünden werden soms geslo-
ten, zekere hulde van. tijd tot tijd den bisschop gebragt, nu en
dan eens bescherming bij den landsheer gezöcht, maar de band
was altijd zwak, de wederzijdsche regten en verpligtingen bleven
onbepaald. Niet van den bisschop, maar van Egbert van Heec-
keren ontving Almelo in 1420 stedelijke regten, en ook in den
tijd der Republiek waren de Heeren van Almelo en die van