48 ANDERE FABRIEKEN.
molton en gedrukt. katoen voor voeringstof, eene stoomketting-
sterkerij, een maehinale fabriek van kämmen en rietenj, die tevens
breikatoen levert, een stoomverwerij; te Delden een fabriek die ,
nevens witgood. ook vijfschacht vervaardigt; te Almelo een stoomverwerij
, drukkerij en chemische wasscherij van manufacturen
en garens; te Goor een fabriek van vischnetten en eene pellen-
weverij, terwijl aldaar eene stoombleekerij voor witte goederen
is gevestigd, gelijk te Nijverdal eene voor linnens. Ook in andere
takken van nijverheid, die niet met manufacturen in verband
staan, is Twenthe niet achterlijk; gansch in den geest des tijds
is te Almelo een stoom-beijersch-bierbrouwerij opgerigt. De tien
stoom-katoenspinnerijen te Enschede werken met 68,750 spindeis,
de dertien stoomkatoenweverijen met 3,274 „looms” (weefstoelen).
In Almelo zijn 52,000 spindeis in vier spinnerijen, eu 2,700
weefgetouwen in zeven stoomweverijen aan het werk. De weverij
te Nijverdal heeft 1025 looms, d}e te Ootmarsum 150. In 01-
denzaal heeft de spinnerij 23,000, in Hengelo 28,000, in Borne 6350
spindeis. De bontweverijen te Hengelo hebben 600 looms, die
te Wierden 100, de weverijen te Goor, te Delden en te Borne
ruim 300, 100 en 300. Omtrent die te Oldenzaal en te Vrie-
zenveen ontbreken mij de opgaven.
Bovendien wordt nog door de handwevers een aanmerkelijk,
maar niet juist te bepalen aantal stukken afgeleverd. Daar is dus
in Twenthe leven genoeg op dit gebied. Gijsbert Karel zou niet
onvoldaan zijn geweest, als hij het Twenthe van onzen tijd had
gekend.
In eene streek als deze kunnen wij de groote „arbeidersvraag”
niet onaangeroerd laten. Wij stellen niet alleen belang in ma-
chines, maar ook in den mensch, die, als redelijk wezen, ons
nog boven het vernuftigste werktuig ter harte gaat. En niet
alleen het uitwendige dezer maatschappij willen wij gadeslaan,
zoo mogelijk willen wij ook haar’ inwendigen toestand leeren