De wandeling achter de ru'ine over het plateau van Sibbe
gaf ons ruime uitzigten te genieten, en aan zulke tafereelen is
de omtrek van Valkenburg rijk. Maar het ontbreekt ook niet
aan wandelingen, die beneden längs den voet der bergen schoon-
heden van anderen aard aanbieden. Wilt gij mij op eene daarvan
vergezellen ?
Wij gaan de Birkelpoort uit, den weg naar oud-Valkenburg
op. Het pad naar de ru'ine laten wij ter zijde liggen. Wij blijven
in de vlakte, op de breede heirbaan, aan wier regterkant de
hoogten liggen, die wij gisteren beklommen. Ook ter linkerzijde
rijzen de 'glooijende hellingen op, maar zij zijn op eenigen af-
stand van ons, door de Geule van ons gescheiden. Door een
breed en vruchtbaar dal stroomt hier het lustige riviertje, maar
t is voor het oogenblik nog voor ons oog verborgen. Een groot
landhuis trekt daar ginds de aandacht. Het is een nieuw, sier-
lijk gebouw, te midden van welig plantsoen gelegen. In 1840
werd het gesticht op de piek, waar weleer het oud adellijk slot
Oos t heeft gestaan, een leen van Valkenburg, bij het tractaat
van 1661 den koning van Spanje toegewezen. Thans behoort het
den Heere Jhr. L. L. G. M. de Villers de Pite, lid der l ste kamer
van de Staten-Generaal; oudtijds bezaten het de Heeren van Strucht.
’t Is hier niet het bergland in zijne woeste, indrukwek-
kende gedaante, zooals wij het zagen in het ravijn, dat van de
Sibbener hoogte afdaalt; hier openbaart het al den rijkdom van
het vruchtbaar golvend terrein. Längs de zijden van de berg-
keten klimt de digte boschgordel omhoog, terwijl in de openin-
gen het frissche gras de hellingen bedekt, op wier fluweelgroen
de schaapskudde weidt, en naarmate wij ons van de heuvelreeks
verwijderen, verbreedt zieh de vruchtbare vallei met haar rijke
beemden, door boschjes en lanen afgewisseld. Allengs nadert de
weg de rivier. Weldra zien wij haar kronkelen door de velden.
Een groote weide strekt zieh uit längs haar’ zoom; de hoogetoppen
der populieren wiegelen door het koeltje; tusschen donker
houtgewas blinkt het leijen dak van S ch a lo en . Een goed onder-
houden boomgaard nevens de weide spreekt op zijne wijze even-
zeer van welvaart, als het bonte rundvee, dat er te gast gaat aan
de maische klavergien terwijl de bergreeks ter regterzijde meer
en meer achteruitwijkt en allengs overgaat in golvend bouw-
land, treedt aan den overkant der Geul de sierlijk gevormde
en begroeide Schaesberg meer naar voren en vormt den sgIio o -
nen achtergrond van een heerlijk landschap. Weldra opent zieh
aan den kant van den heirweg een linden-berceau, dat naar de
Geule leidt. Onder zijn koele schaduw willen wij onze wandeling
voortzetten. Wij zien dan het dorpje Oud-Valkenburg wel niet,
dat op körten afstand blijft, maar wij verliezen daaraan ook niet
veel, of ’t mögt zijn een’ blik op het kasteel Oud-Valkenburg,
dat nevens het kerkje te midden eener gracht is gelegen. Van
zijn oude gedaante heeft het niet veel meer over, gelijk het sints
lang zijn’ oorspronkelijken naam heeft verloren. G en hui s werd
het lang genoemd ; tegenwoerdig heet het in de wandeling Pel -
ser, naar zijn’ eigenaar, baron de Pelser de Berensburg. Ook
uit een geschiedkundig oogpunt schijnt het niet veel merkwaar-
digs te hebben, al was het sints lang als adellijk huis bekend.
Oud-Valkenburg zelf dagteekent blijkbaar uit den tijd, toen het
tegenwoordige stadje nog niet bestond. In 1244 heette het echter
reeds Oud-Valkenburg:
Even vöör dat wij Ou d -Va l k e n b u r g bereiken, tegenover
een groote pachthoeve, kiezen wij de lindenlaan, die door de
velden heen naar het oud-adellijk huis Schaloen en verder naar
de brug over de Geule leidt. Schaloen, eene bezitting der ge-
slachten Tzevel, Hulsberg en Hoen, thans door huwelijk met
een dochter van den graaf de Hoen de Cartils het eigendom van
den Heer de Villers Masbourg, ligt op een eilandje door twee
takken der Geule gevormd. Driftig stroomt het riviertje tusschen
steile oevers onder de brug, om het zware rad in beweging te
brengen van een’ sterken molen, die in 1699 is gebouwd en in
zijn opschrift P b o t eC t o r e t R e c to r n o s t e r e s t o D oM I n e het