van elzen hakhout van het aangrenzende stuk gescheiden. Daar
hebben de oude Dragtsters nog het deftig heerenhuis gekend,
dat in 1731 door een’ overste H a e r sm a was gebouwd. Het
werd in 1826 gesloopt; de hooge beuken en eiken vielen onder
den bijl en alleen de naam van „den overste-cingel” bewaart voor
het nageslacht de herinnering aan de verdwenen lustplaats, ge-
lijk de laan längs de school nog „de overste-wijk” heet. Iets ver-
der is de plaats, waar weleer het kerkje van Zuider-Dragten stond,
nog kenbaar aan het daar gebleven kerkhof met zijn houten stel-
laadje, waar de klokken in hangen. Het „vermanjeboschje” daar-
nevens duidt de plaats aan, waar oudtijds een „vermaning” , dat
is een bedehuis der Doopsgezinden, plagt te wezen, en onmid-
delijk aan het dorp wijst een grootendeels vergraven waterpartij
de piek, waar ’t gesloopte huis van den grietman stond. Hier
dus meer heriuneringen aan ’t verledene, dan wel iets merkwaar-
digs in het tegenwoordige. Maar iets merkwaardigs heeft Drag-
ten toch aan den Zuiderstraatweg aan te wijzen. ’t Is niet meer
of minder, dan „een berg” , En dat is stellig iets bijzonders in het
vlakke Friesland! Trouwens, de „berg” , die achter het nette land-
huis van den tegenwoordigen burgemeester, den heer Mr. P. S. Rei-
ding, ligt, is een kunstmatige hoogte, opgeworpen in een’ tijd , toen
men gaarne de tuinen met zulke aardigheden versierde; de tegenwoordige
smaak zou er zieh minder in verlustigen. Maar dat neemt
niet weg, dat men van den top een geenszins te versmaden uit-
zigt heeft, veel schooner en veel gemakkelijker t'e genieten, dan
wanneer men daarvoor een’ toren beklimmen moet.
Reeds zijn wij het vlek binnengetreden, dat hoofdzakelijk be-
staat uit een lange, dubbele buurt van aaneengesloten huizen
längs de vaart. De groote weg, die haar doorsnijdt, vormt hier
een breede straat aan weerskanten digt bebouwd, terwijl längs
de dwarsvaart, die de plaats aan haar oostelijk einde raakt, ook
nog tal van woningen geschaard zijn. De meeste huizen zijn van
eene verdieping, de nieuweren met de eentoonige platte lijst,
de ouderen met puntgevels. Hier en daar is nog wel een dier
luifels bewaard, die aan onze steden en dorpen uit de 17e eeuw
zulk een eigenaardig voorkomen gaven en aan onze vaderen zulk
een gezellige gelegenheid tot rüsten en keuvelen, als het dag-
werk was volbragt. Ook aan kloeke, dubbele huizen met twee
verdiepingen ontbreekt het geenszins. Vooral in den omtrek van
het kruispunt bij de klapbrug geven zij aan de plaats een deftig
en welvarend voorkomen. En wat er gemist worde, niet de
voor de Friezen onmisbare zilversmidswinkels, nog minder de
koekbakkerijen, allerminst de herbergen. Daarentegen moet er-
kend worden, dat het ook aan scholen niet ontbreekt. Behalve
die aan den Zuiderstraatweg, die wij voorbijkwamen, en eene
in de Dragtster compagnie, zijn er twee scholen voor lager onder-
wijs in het dorp zelf, eene aan de Noorder dwarsstraat, en eene
bijzondere school der Chr. gereformeerde gemeente. Bovendien
is er eene inrigting voor meer uitgebreid lager onderwijs en eene
gymnastiekschool. Een bloeijende afdeeling der Maatschappij t o t
N u t v a n ’t A l g e m e e n komt aan de behoeften der volwassenen aan
v erstandelijke ontwikkeling en gezellig zamenzijn te hulp en
den arbeidenden stand door een spaarbank ten goede. Laat ons
hier bijvoegen, dat eene gasfabriek voor de uitwendige verlichting
zorgt en een post- en telegraafkantoor de bevolking met de bui-
tenwereld in levendige aanraking houdt. Ten behoeve der gods-
dienstige belangen is er eene ruime Hervormde k e rk , met houten
toren, in 1743 gebouwd, in plaats van de beide oude kerk-
jes van Noorder- en Zuider-Dragten, — een Doopsgezinde kerk,
die in 1790 de vermaanhuizen bij het Zuider-kerkhof en ten
Noorden bij de Luitenantslaan verving en een nieuwe kerk
der Chr. Gereformeerden, die voor weinige jaren gesticht werd.
Roomschgezinden heeft men hier niet eh men weet niet dat
zij er ooit geweest zijn, maar een klein boerenhuis aan de vaart
naar Ureterp heet nog „de p a a p s c h e l e e r ” , en ’t laat zieh
vermoeden, dat daar te eeniger tijde zamenkomsten van Roomsch
Katholieken zijn gehouden.
De kerk der Hervormden verdient een bezoek, om het ver-
dienstelijk snijwerk van den predikstoel, op welks eikenhouten
paneelen de Symbolen staan van g e l o o f , l i e f d e , h o o p en
10