Yoor de verdediging van Gouda zijn de sluizen aan den
IJselkant altijd van het hoogste belang geweest. Binnen vieren-
twintig uur kunnen daardoor al de omliggende landen in een
ontoegankelijke watermassa veranderd worden. In bet jaar 1672
werd de voortgang der Franschen daardoor gestuit en ’sGraven-
hage beveiligd. Toen Leiden door de Spanjaarden werd belegerd,
droegen deze wateren de geuzenschepen, en niet ver van Gouda
werd een opening in don dijk gemaakt, om de reddende vloot
door te laten. Zoo is Holland: water dat tot land werd gemaakt,
lan d , d a t, als het noodig i s , weer in water verändert. Zoo is het
water in Holland. Een vijand, bedwongen om te dienen, be-
heerscht om te beschermen. Maar ook een dienaar, die zijn kluis-
ters scbudt en v e r b r e e k f a l t i j d een magt, die niet to e laat,te
sluimeren en op de verworven lauweren te rusten.
In dien strijd heeft Nederland zijn geestkracht gewonnen.
Blijve het daardoor wakker en kloek. En worde ’t bewaard voor
de treurige noodzakelijkheid, zijn land weer prijs te geven aan de
wateren! Krach tig is het middel ter verdediging, maar verder-
felijk voor veler belangen. Geen wonder, dat de boeren in 1672
met geweld gedwongen moesten worden, de onderwaterzetting
toe te laten en verhinderd, het overstroomde gedeelte weer te
laten droogloopen!
Mögt ooit de nood weer aan den man komen , ontbreke ’t
dan niet aan een krachtig bestuur, dat dürft doortasten, en aan
de vaderlandsliefde, die eigen schade voor de groote en goede
zaak wil dragen!
EEN B E Z O E K T E GOUDA.
T W E E D E G E D E E L T E .
De gebouwen en terreinen der stearine-kaarsenfabriek beslaan
eene aanmerkelijke oppervlakte. Uit een aesthetisch oogpunt be-
schouwd, is er niet veel aantrekkelijks tezien.en de reukzenuwen
worden ook met zeer aangenaam aangedaan. Dat laat zieh verwachten
bij eene industrie, wier grondstoffen zijn, talk en palm-
olie. De groote vaten, van Afrika’s Westkust aangevoerd, ver-
spreiden reeds van verre een’ scherpen, doordringenden reuk • het
afvloeijende water is donkergeel gekleurd, en treedtgij de fabriek-
gebouwen binnen, dan ondervindt g ij, dat in onderscheidene localen
eene atmosfeer heerscht, die u onwfflekeurig aan de wal-
mende moerassen, onder het ondoordringbaar loofdak der dompige
wouden en onder den benaauwenden, drukkenden hemel van het
vaderland der palmolie doet denken. Laat u dat intusschen niet
afschrikken. t Zal u ook niet aan aangename verrassingen ont-
breken, als gij ziet, wat nit deze onverkwikkelijke ingredienten
te voorschijn komt, en gij zult een’ belangwekkenden tak van
mjverheid leeren kennen, die met eere de geduchte mededinging