Op den langen weg van Montfoort naar IJselstein zouden
wij althans tijd genoeg hebben, die vraag te behandelen. Maar
wij moeten heden rondzien naar wat de weg zelf ons te zien
geeft. Wij maken de opmerking, dat de grond er divur schijnt;
altbans de straatweg, met boomen aan weerskanten, is niet overbreed.
Trouwens, van drukke passage heeft men doorgaans weinig
last, tenzij dan in den oogsttijd, als de volgeladen wagens
rijden naar de scburen. ’t Is een vruchtbare landstreek j jammer
dat ook hier de gevreesde „herik” overal zijn geele bloemen ver-
to o n t, die menig stuk bouwland of klaver op een’ bloeijenden
koolzaadakker doet gelijken. De groote boomgaarden beloven
v ee l, bet vee vindt er blijkbaar goede weide, gerst en tarwe een’
weligen grond. De flinke boerenpaarden getuigen, dat het hun
eigenaars goed gaat. Hier ziet men die lange boerenwagens, die
tot de eigenaardigheden van de provincie Utrecht behooren. Ove-
rigens zien de boeren er uit als andere boeren. Hun plegtgewaad
bestaat in een zeer platte p et, een zeer kort buis, een zeer
lange, wijde broek en schoenen met groote zilveren gespen.
De boerinnen dragen donkere jakken en witte mutsjes, waarvan
de lange voorslippen zijn opgestoken. Onder Montfoort zijn de
meeste boerderijen huurplaatsen, de pachten zijn niet overmatig
hoog, hoewel hier en daar publieke verpachting bij inschrijving
in zwang komt en de prijzen vrij wat opdrijft. Een goede boer-
derij wordt gerekend op 20 a 30 bunders, waarop een gelijk
getal stuks vee gehouden wordt. Een 4000 gulden per bunder
moet alligt betaald worden, terwijl het meeste land niet tiend-
vrij is. Onder IJselstein vindt men meestal eigen plaatsen. Bij de
boerderijen is de schuur aan het woonhuis verbonden. De ingang
is doorgaans op zijde, terwijl de ramen (meest een tweetal) op
den weg uitzien. De hooibergen staan er naast, van het hoofdge-
bouw afgezonderd. Een houten hek geeft toegang tot het erf,
dat natuurlijk door een sloot van den weg is gescheiden. Het ge-
heel is goed in de verw, maar schitterende kleuren ziet men er
doorgaans niet. Een enkele boer wit de stammen der linden voor
zijn huis en houdt er een tuintje op n a, met helder witte smalle
paadjes, zorgvuldig gelegde palmranden er om been en een wit
beeid of vergulden zonnewijzer in het midden. lets eigenaardigs
geven in ’t Utrechtsche de heiningen van gevlochten teenen, die
de boomgaarden tegen het vee beschermen.
Niet ver van Montfoort liggen aan den weg een paar groote
steenbakkerijen, waarvan eene met stoom werkt. Het leem, dat
zij noodig hebben, wordt overal in den omtrek uitgegraven, terwijl,
na het wegnemen er van, een goede ondergrond overblijft
tot gebruik van den b o e r, die zijn’ bovengrond duur heeft verkocht.
Niet altijd was ’t op den weg van Montfoort naar IJselstein
zoo rüstig en veilig als nu. Niet altijd konden landbouw en
nijverheid er de welvaart verspreiden, die de vrucht des vre-
des is. Montfoort en IJselstein leefden in voortdurende veete.
Het een was Utrechtsch, het andere Hollandsch. Sterke kasteelen,
magtige en onrustige Heeren, belangen, strijdend omdat zij zoo
gelijk waren, hielden bij voortduring het twistvuur blakend. De
Monfoorts waren ijverige Hoekschen, de Egmonds van IJselstein
niet minder beslist Kabeljaauwsch. Waar een Montfoort streed *
kon men zeker zijn een’ Egmond tegenover hem te vinden.
Waar een strooptogt in ’t Montfoortsche gedaan werd, had een
Egmond er de hand in , en gold het een’ aanslag op IJselsteins
geducht kasteel, de burggraaf liet zieh niet wachten. Bovendien
naauw verwant aan de Geldersche hertogen, waren de Heeren
van IJselstein in alle oorlogen en twisten, die Gelder voerde, of
die dat landschap beroerden, *onophoudelijk betrokken. Geen
wonder, dat ook IJselstein een zeer rijke geschiedenis heeft,
voor de kennis der middeleeuwsche toestanden van hoog belang.
Jhr. J. J. de Geer van Oudegijn behandelde haar uitstekend in
zijne Bi j d r a g e n t o t de g e s c h i e d e n i s en o u d h e d e n d e r
P r o v i n c i e U t r e c h t , die uit de oude oorkonden zijn geput en
een’ schat van weinig bekende of geheel nieuwe bijzonderheden