J O A N N I S S WA M M E R D A M M I I
erat contortus, colore Achaten referens, eoque
diffra£to materies intus in Tua fila diduci poterai.
Verum haec omnia cum nonnifi confufe, 8c in
prima, quam unquam attentus inftitui, Aranei
feótione confpexerim, ejufmodi funt, ut de ns
quidpiam certo aflerere vel determinare nec pof-
fim nec velim, alteri cuidam occafioni ea refertig
van couleur, als men bet brak, foo kon men bet
in fyne draden van een trekken. Maar dit alles fag
ik foo confuis, en in de eerfle fe&ie, die ik daar van
oit met attentie gedaan hebbe, dat ik van dit alles ■
niet kan, nog ook veil, feggen, dat determinatief
is : feilende dit uyt tot een andere geleegentheid
Interea dolendum eft , quod D. Lfterus a-
natomen omnium harumce partium fuo non ad-
junxerit tradtatui : nobiliflìmam enim partem
hac ratione praetermifit; quantumvis ftrenuc de-
fudaverit in reliquis, 8c undequaque fatis mon-
ftraverit, fefe ex propriis obfervatis , jufto ordine,
omnique accuratione hanc hiftoriam per-
tra&afle : id quod fane unicum e ft, cujus de-
fedu noftrorum temporum fcriptores laborant;
cum omnia ab invicem furentur 8c fefe mutuo
expilent ; tumque corniculae Aefopicae, alienis
plumis ornatae, hifque faftu abfurdifiimo ftolide
fuperbienti fimiles,vana fibi imaginationeperfua-
deant ,'fententias atque efiata, quae ex aliis tran-
fcripta ipfi ne quidem intelligunt, fuo e cerebro
effe profeéta. Veruntamen id facile ipfis concedi
poteft, quandoquidem nonnifi monftra funt
propriorum phantafmatum.
Praeterca exhibere poffum Araneutn pulicem
cujus binas affervo fpecies. Aranei hi faltu
praecipite fuam deprehendunt efcam; idcoque
perinde, ac alii, o&o diftmdfcis oculis , vifuque
hinc admodum pernice gaudent : de quo tamen
yifu in aliis Araneis retia texcntibus difficilius eft
judicare. Quum enim digitum quisquam pro-
xime oculis ipforum admovet ; non folummodo
eum minime confpicere videntur, fed necter-
renturinde, nec aufugiunt. Ubi vero contra
vel minimum quoddam Animalculum in telas
ipforum involitat, id mox fentiunt, atque ocyf-
fime deprehendere norunt. Unde hoc animad-
verfo Philofophi quidam opinati funt, Araneos
oculis carere, 8c tantum ad pcrceptionem tremuli
motus fuae telae accurrere. Quando au-
tempraeterea eorum oculi,ope microfcopii, haud
unquam obfervabantur reticuli inftar conformati
eflè; id quod in Scorpionibus pariter locum
habet: turn denique rotunde negabatur, Araneos
ulla ratione oculatos effe. At quoniam hi
quos diximus, Aranei nunquam, nifi eo tempore,
ad efcam procurrunt, quo haec ipforum
retibus eft implexa; neque faltu cam deprehendunt
; perperam profeéto inde concluditur
Ondertußcben is bet te beklaagen, dat de Heer
Lifter de anatomie aller deefer deelen niet by fyne
verhandeling gevoegt beeft, waar door by in bet
alderbeße deel defett is , hoe feer hy daar in gear-
beid beeft, en in alle deelen getoont, dat by met Order,
naukeurigbeid, en in eyge obfervatie, deefebi-
florie beeft verhandelt; dat bet eenigbße is , dat in
de huydige Scbryvers ontbreekt, alfoo fy alles van
malkandercn fieelen en rooven ,gelyk de kray van Ae-
fopus, die niet als met andere lieden haare pluymen
opgefebikt iss en waar meede fy tot een walcbelyke
hovaardy nog gekkelyk pronken: beeidende haar in,
dat de paßagien en fpreuken, die Jy uyt andere by-
brengen, en feljs niet verftaan,haar eygengedachten
fyns dan hetgeen haar ook ligtis toe teftaan, alfoo
bet niet als monßer-dicren van eyge concepten fyn.
Nog kan ik vertoonen de Vloo-Spin , waar van
ik twee foorten beware Defe Spinnen betrappen
haar aas met een fpronk; waarom f e , als de andere,
agt onderfcheidentlyke oogen, ende alfoo een feer fie l
gefigthebben: van bet welke gefigt, ontreni andere
fpinnen, die netten mauken,v)at moeyelyker nogtans
te oordeelen is. Want boewel men de vinger digt
aan haar oogen hotid; foo is ’/ dat fe defelve niet al-
leen niet Jchynen te fien, maar fy koomen ook daar
voor niet verfchrikt te werden, ofie wegb te vlie-
den. Daar fe in bet tegendeel, als maar het minfle
Dierke in haare netten vlieght, dat datelyk weeten
te fien, en veerdig te betrappen. Het welke fommi-
ge Wysgeeren fiende, foo hebben fe geoordeelt de
Spinnen geen oogen te hebben, ende maar alleen op
bet geweemel in haar Jpinftl aan te loopen. Waar
by koomende, dat men met een vergroot glas nimmer-
meer haare oogen als een netteke gemaakt te Jyn
bevindshet welke ook in de Scorpioenen plaatsgrypt;
foo is 9t dat fe plat uyt geloocbent hebben, de Spinnen
eenigfins oogen te hebben. Maar alfoo de ge*
noemde foorten van Spinnen haar nimmer naa eenig
aas, als op die tyd, wanneer het in haare netten
verßrikt werd, beweegen: ende geenfins met een
fprong bet felve betrappen; foo is H dat feer quaaquod
Araneis oculi defint. Quin tanto minus \lyk hier uyt beflooten werd, dat de Spinnen geen oo-
procedit conclufio, quum oculi in ¿is aeque cla- \gen finden hebben. Te meer alfio defelve alfoo figtre1
baw
b i b l i a N a t u r a ë ,
t t cdnfpictii fint, ac in Araneo Pulice, atque
eodcm quoque ordine difpofiti. Quod vero
ipforum oculi haud, uti in aliis Inie6tis -, reticuli
in morem conftru&i fint; inde fanenequa-
quam fluit, eos oculis carere. Nam, noftro
quidem judicio, perinde eft ■, five oculi hinc
illinc in fuperficie corporis difleminati haereant,
uti in Araneis obtinet, five unum in reticulum
fint conjun£ti, quod aliis in Infedtis obfervar
tur. Accedit, quod difperfi Araneorum oculi
multo fint majofes, quam qui in reticulum
coaiti funt. Quibus equidetn re&e ponderatis
videmur omni cum ratione poife ftatuere, Araneis
perfe&iorem, quam aliis quibuicunque In-
fe6tisj vifum obtigifle. Excipiatur nihilominus
Perla feu Libella, quae maximis five numerofif-
fimis videtur oculis inftru£ta efle: ut ideo ipc-
ciofa admodum eXperimenta circa earn capi
poflint. Ita vel in vilifiimis Animalculis in-
effobilia fua miracula recondidit Natura; prae-
terquam quod Animantium maxima haud magis
confpicuise principiis aut ovulis, quam minuta
haec Inie&a, produxerit. Cujus rei fupra non-
nihil meminimus.
At mifla hac ratiocinatione ad Araheum pulicem
redeamus, in quo vel maximam idmere-
tur animadverfionem, quod Natura filum ipfi
concefferit, quo pendulus haereat, & a lapfu fubi-
to praefervetur, ficubi fallente aliquando faltu
praeceps ageretur. Unde contingitj ut diutius
eodem in loco commoranti di6tum illud filum
impedimento fit in captandis atque adfultandis
Animalculis : quamvis tamen 8c -, aliorum inftar
plurium Araneorum, quandoque telam conficiat,
in quam urgente neceffitate femet abfeondere,
&, fi quis ipfum infe£tatur, fubito fefe recipere
poflit. Itidem notatu dignum eft hoc in Araneo,
quod eodem fefe modo confeftim vertat &
torqueat, quo quis aamotum ipfi e longinquo digitum
verfat 8c rotat; at fefe in fugam conjiciat,
fi paulo propius ei digitus admoveatur. Denique,
uti jam commemoravimus ■, inter Araneos
baar in häar als in de Vloo-Spin Jyn, ende ook op
defelve order geplaatß. Ende wat aangaat dat haare
Oogen, op de monier van andere Bloedeloofe Dier-
kens, niet als Oen netteken gemaakt fyn ': dat en kart
ook geenfins doenbefluyten,dat fe geen oogen finden
hebben, Want naa ons oordiel foo is ’i eeven eens,
f i de oogen hier ende daar op het licbaam verfpreit
ftaan, als in de Spinnen plaats beeft, o f dat defelvt
in een netteken te famen gevoegtfinden fynsgelyk on-
trent andere Bloedeloofe Dierkens bevonden werd.
Waar by komt,dat de verftreide oogen in een Spin veil
grooter fyn, als die, detoelke in een netteken te faa-
men fyn gevoegt. Het Voelke wel overweegende,
foo fiuden Vüy met alle reden kunnen oordeelen, dat
de Spinnen volmaakter gefigt hebben , als eenige andere
Pulices, quos loculis noftris aflervamus, qui-
dam datur, cujus brachia fuis in apicibus, uti
forcipes Scorpionum, fabrefadfca funt, minime
tamen geniculata, fed claufam veluti Aftaci foi^
cipem aemulantia.
Porro 8c Araneam Sepiariam fervamus, quae
ovula fua, ut tanto curatius incubentur, quafi
m fportula fecum circumfert; hancque ipfis ope-
ram mirifico eum amore 8c folicitudine pi*aeftat.
Uiqueadeo fane, ut, fi pellicula, ad pofteriora
fui corporis adtexta, qua ovula haec geftat, forte
Infi Ben. Uytfinderende nogtans de Romboü*
ten, dewelke wy oordeelen de grootftt o f meefte oogen
te hebben i ende waar ontrent feer beerelyke onder-
vindingen waar te neemen Jyn. Hebbende foo de na-
tuur, ook in de ddergeringfte Dierkens, haare on-
noemelyke wonderen opgeflooten; Bebalven dat de
aldefgrootfte Scbepfelen geen figtbaardet beginfelen,
o f eyeren, als deefe kleenfte Beeskens hebben. Als
booven eenigfins gefigt is.
Maar deeferedeneerhg lautende, foo is H aanmer-
kelyk in de Vlooy-fpin, dat de Nutuur, offe een val-
febe fprong quam te doen, ende foo nootfaakelyk fite
koomen te vallen, baar een draad, om aan defelve te
blyven bangen, ende niet fiebielyk neer te vallen, ver-
leentbeeft. WaaYom indienfeiang op een plaatsblyft,
foo is H, dat de genoemde draad baar in bet beloe-
ren ende befpringen der Dierkens belet: hoewcl f i
egtet, als v'eel 'andere Spinnen doen ,fomtyts ook eeti
fptntfel, om haar als 9f nood doet in te verbergen ,
komt te maaken: ende waar in fe haar * als men f i
vangen w il, fchielyk verbergt. 9t Is opmerkelyk in
deefi Spin, dat fy haar terftont omkeert en draa.it, naa
dat men de vinger keerten draait, die men baar van
vetre toe houdt. Maar komt men een Voeynig nader ,
foofielt by bet op een loopen. Nu als gefigt is, onder de
Vlooy-fpinnen, diefig by my bevinden,ijfer een, de-
iHeike de atmen op haare tippen, alsftharen van een
Scorpioen gemaakt beeft ,fonder dat f t gegeniculeeri
fyn,maar Jy vertoonen baar als een ioegeflootenfebaat
van een kreeft.
Nog beVoaaren wy dat Vclt-Spirineken, 9t geeit
haar eyeren,om wel uytgebroeit te werden, als in een
korfkenkomt met baar te drangen i bet geen f i ook
met alle bedenkelyke lief de ende Jorg doet. Soo dat
wanneer bet vlieske, daarfe deefi eyeren, agter
aan baar lichaam gefponnen fin d e, indraagt, van O baar
1
u i
I1