S I l i l i
1 1
li. Kl
!|l| UHI 1 | | I b
H I IN»
I I I
H llliil
' ' ¡ I I
ì l i
ili ili
» JIR13H
# i l l l i l l
- f i l i
a ;
V E R S I O N E M L E C T U R I S
I N T E R P R ES;
Superfediffem, L. C. vel verbulo T e ab excelleiitiflimi Operis le- !
¿ìione longius abftrahere ; nifi neceffarium mihi vifujn fuiflèt, nonnulla
, quae ad interpretationem fpedant , praemonere. Haec
igitur paucis habe ! Cl. Autor tam in enarrandis iis, quae de hoc Opere
olim jam edita fuere, quam quae nunc nova ex ejus manufcriptis
adduntur, fcribendi genere paffim utitur Laconico , plano , fimplicif-
fimo , omne fuperfluum excludente , rem nervofiflime exprimente : :
quod quidem uti in ejusmodi materie pertra&anda jure meritoque ad- ;
Liberi poterat ac debebat; ita & nemini, nifi verba magis, quam res, j
amanti heic ingratum fore confido. Ego itaque , qui Latinam Operis
verfionem in me fufceperam, cum modo allegatam ob rationem , tum j
ut Autographo tanto fe magis confonam praeberet a latere polita in-1
terpretatio, exiflimavi eo mihi enitendum effe ; ut tam brevitate, quam
pondere verborum, Autorem meum , vix tamen profedo, mihi fal-
tem , adamuflìm imitabilem , quousque poffem , fequerer. Qua ta- ;
men in re exequenda ita me fimul gefli ; ut & obfcuritatem , toties
brevitatis comitem,omni,quo par erat, modo evitare fuerim conatus,|
& nequaquam crimini mihi duxerim, ubi Linguae Latinae genius fic
jubebat , aliquando a Belgica verborum compofitione recedere, &,
quo res clarius intelligi poffent, unam Autographi periodum nonnun- ;
quam in plures difpertiri: quod fane legibus interpreti obfervandis ve-
tari minime crediderim. Tu nunc, L. C. lege, confer, judica! Effe-
cit forte, fateor, nimia preflàe dìdionis affeftatio, u t ,quidquid contra
adhibuerim cautelae, ficcior tamen, durior, ledu injucundus, quan- ;
doque & obicurus , alicubi etiam purioris Latinitatis minus tenax
mini ilylus obrepferit. Verum fufficit mihi, Autoris expreffiffe men-
tem, iisque hinc feciilè fatis, quorum palatum, ipfius materiei dul-
cedine illedum, verborum minus inhiat lenociniis. Quotus quifque
gutem reperiiur , cui fimul & brevi & claro elle liceat? Tandem
vocabulis uti malui inter Phyfiophilos ufitatis ; quam, longas condendo
paraphrafes, aut faftidium creare rerum peritis , aut minus j
verfatos tenebris involvere. Vale !
Dedi Leidae 1 7 — ¡6
i z }
' i l i
A D
L E C T O R E M
1 V E R I T A T I S S T U D IO S U M
NECESSARIA PRÆ FA T IO .
P“ riusquam, Letter curiofe! obfervationes Tibi
meas recenière inílituam ; id equidem huma-
riíiimc Te rogatum velim, ne virio mihi venas,
cíiod roto hocce in Opere propriis duntaxar mas
BRperi mentis, cea inconcuíTo fundamento, ni car-
- arque ex his conclufiones ceftas, firma theoreníata,
Sí • ordine digeftas ■ Claps deduc-am. -Quoufque
éíiim nec Natura ipfa quidquam exhiber, hiíce
qhod thefibus adverfatur; ñeque & alíi experimenta
contrariantia noílris opponere norunt ; latís íu*
perque profe&o deeorum, quae tradimus, venta-
te fecuris efle l i c e tmodo haud extra limites di-
gorum obfervatorum evagemur ; ñeque eadem
ultra , quam par e ft, extendentes aliis nondum
compertis adplicemus, Alioqui etenim , cum in-
exhaufta prorfus fit Natura , veritas quam facilli-
me haud parvo exponitur diferimini ; noílraque
mforum culpa contmgit, u t , quae per ip&m re-
mm indolem íeíe luculente manifeftant, obfeura
nbbís, imo impenétrabilia évadánt. Ejufmódi fane
errorem cqmmiílucus eílet, qui, dum innumer'mares
vel foemellas eilè noviflèt, inde col ligeree,
tierumque fexum uno Se eodera in animali nun-
<¡bam reperiri. Id , quod interim in Limacibus
€Íare patet, qui, utriusque fexus participes , Se
inpraegnando Se concipiendo apti funt ; ea tamen
catione, ut folus quidam utrique negotio non fuf-
ficiat, fed mutua binorum .requiratur opera : prout
ante annos haud paucos niultis coram demonftra-
vi. Quum igitur. omnia noftra Experimenta ha-
¿fcénus ínter fe confpirent ; eft fané, (nifi in ipià
rerum natura quidquam detexerimus, quod no£
trae feriem dottrinae perturbet) cur tanto minus
aeftimemus aliorum objeciones, qui talia nun-
quam obfervarunt, neque forte capiundis ejufmo-
di Experimentis pares lìint. Quod fi tamen con-
tingat, ut pofthaec nonnulla animadvertam , quae
veljaddenda funt, vel Hatos limites excedunt, vel
& hifee noftris Obfervatiònibus repugnant | ea e-
quidem, ut ut vel penitus fyftema noftrum éver-
tant,modo illuftrandae infèrviant veritati, candide
me iñdicaturum promittojrogans praeterea hunc in
fiinem, ut, quicunque mecum feduli Veritatis In-
gkatores in hac fola gloriari geftiunt, fuis me ad-
miniculis atque favore dignentur.
iPorro cum celebriores Vetcrum Authomm du-
plicem nobis propofuennt mutationis Infettoi-urn
modum, priorem Nympbam, alterum vero Chry-
Jallidem adpellatum ; Nymphamque dixerint talem
Verm.culi mutationem, quae propriam inde emer-
fqn Animalculi formam continet ; Cbrylallidcm
.mntra illam Verm.cul, aut Erucae mutationem,
qme nullain pemtus futuri Animalculi partem ex
Iqbet: eft tamen, cur moneamus Lctìorem curio
I A A N D E N •
Waarheìd B'éyvmnde
L E E S E
N O O D IG B E R I G H T .
R
Eer wy,* naukeurige Leefer , om van onfe onder
vindingen te (preeken, füllen voortgaan ; fob,
verfoeken wy belee fdelijk , dat ons niet qualijk mag
afgenoumen werden, indiewwe over al in ’/ folgende
werk, op onfe eyge ne ervarentheeden, als op een,
onwrikbaare grorit, füllen ßeunen ; ende daar feeke-,
re beßuyten, vaße ßelhngen ende geregelde Orderen,
uy t maaken. JVant foo lang wy niet tegens dee-fe .
ßellingen ßrijdende in de natuur ondervinden; noste*
dat ons van andere, door tegenßrijdige bevindingen, iet
tegens defelve kan aangeweefen werden; foo fijn wy
genoeg faam van de waarheid der dingen fdie wy voor-
ftellen^verfeekert: behoudens datwe buyten de genoem f
de ondervindingen niet en treeden\nogte defelve te ver
rekkende, tot andere, die wy nog niet ondervonden heb-
ben, ioe eh paßen. kFant anders, daar de natuur,
geheel onuytputtelijk is , geraakt de waarheid liqte-
|lijk in groot gevaar; ende wy felven fijn oorfaak,
dat de faaken 5 dewelke klaar in den aard der dingen
vertoont werden, voor ons duyfler, jaa onoploffe-
lyk worden. Diergelijk een mifßag fou ymant bera
- recenfuit añimahtia, quae feoi fim fingula veìàgaan , dewelke 9 uyt een optelling van een oneyndig
getal dieren, die hy of mannelijk ofte vrouwelijk te
fijn bevond, beßuyten fou ; daar nimmer mannelijke
ende vrouwelijke kunne , in een dier te faamen, ge-
vonden foude werden. En egter blijkt dit in de
Slakken, dewelke, tweederhande natuur en deelagtig
fijnde, te gelijk bequaam om te teelen, ende te <mt-
fangen fdan niet .in haar eygen felven) bevonden
werden : gelijk wy dat al over ifecle jaaren aan ver-
fcheide getoont hebben. Naademaal dan alle onfe
ondervindingen tot nog toe overeenkomen j foo is 7 ,
kunnenwy, in den aard der faaken fe lfs, niet vin-
dens dat ons in onfe Orderen van fidlen tegens is:
datwe veel minder van andere, die fulx niet en hebben
ondervonden , nogte mogelfk claar toe bequaam
fijn , eenige tegenfpreekinge daar in fouden kunnen
goetvinden. Beloovende nogtans , dat foo wy naa-
derhand, -yet by, buyten, ofte ook tegens onfe aan-
merkingen, füllen ondervinden , datwe het felv e,
hoe^wel 7 ook was tot omverwerpingeonfer ßellingen,
foo het maar tot een roem van de waarheid mogte
ßrekken, openhartig füllen meede deelcn : verfoe•
kende ook hier toe de hulp ende gunfi van andere, de
welke iverig oni de waarheid naa te fpeuren, daar
in neffens ons, haar eenigen roem ßcllep.
Ferders naademaal wy tweederhande foorten van
veranderingen by de vermaarde ende oude Schrijvers
voor ge fielt vinden. Waar van fy de eer ft e Nvm-
pha, ende de tweede Chiyialis ofte Aureliagenoemt
hebben. Sijnde. naa haar oordeel de Nympha foo-
danig een verandering van een Wurm., dewelke
draagt de eyge gedaante van het toekoomende ge-
dierte: ende de Chryialis daar en teegen een verandering
van een Wurm ofte Rups, die gans geen
K dee