134
baeos Mares proferant ; qùae vero ejufmodi
Cornu deftitutae font, Temper in Focmellas cx-
crefcant. Atque haec ccrtiflima funr indicia externa
, quibus fcxum horumcc Animalculorum
internoisere licet. Accedit, qùod Marcs minore
ièmper, quam Foemellae, corpóré,bims autem
majoribus & degsfntioribus gerudeànt Corni*
bus ; quorum apices praepilati funt, atque,
Animali volante, baud ahter, ac libri, qui ä-
peritur, folia, iefe difptfndunt : id, quod in
Scarabaeorum nonnullis vilu quam maxime
mirabile eft. Quura vero in Mare aeque, ac
'FoCmella, notabilia qiiaedam occurrant utrique
communia ; haec prius defcribam, poftrrìodum
ad peculiares' tranfiturus partes , quae fexus
differentiam conftituunt.
Partes, utrique communes,funt primo Pun*
ita refpiratoria, forinfecus collocata: fecundo
Oculi & Cerebrum: tertio Fiftulae pulmonales
atque Veficulae pneumaticae ; tandemque
Cor. Par tes, al ter ut ri peculiares, funtGornu 6t
partes Genitales in Mare ; Ovarium vero in
Foemella. Ifthaec nunc omnia -ordinate 6c fuc-
cinite defcribam. Quantum vero adtinet ad
fingularem omnium tam externarum quam in-
ternarum, quibus hi Scarabaei gaudent, par“
tium deícriptíoñem ; tum adeorum mores, vo-
landi modum, iönitümque, quem alis ftiis excitant;
deinde ad alimentum, quo utuntur, vitaeque
longitüdinem vel brevitatem, 6c quou fique
noceant, nec ne, atque alia ejufmodi : haec
ego omnia nunc intaita relinquam; turn quia
nondum penitus explorata mihi funt; tum quia
multiplicibus hifce rebus inveftigandis, depin-
gendis, & defcribendis, delaflatus fum: lon-
gillimo enim temporis fpatio ad lingula ifthaec
perficienda opus mihi fuit. Nec fane talia rite
exiequi quifpiam poteft, nifi cui dáfutn eft
iis folis omne fuum otium i tri pendere.
Inter ea, quae extrinfecus in Scarabaeo con-
lpicua funt, maximam merentur animadverfio-
nem Punita refpiratoria; quae quidem nünc
defcribam atque icone repraefcntabo, prout in
uno faltem Scarabaei latere fíáturaliter difpo-
fita.funt: utrobique enim fimili fitu 6c fabrica
gaudent. DifcrCpant ea notabiliter ab illis,
quae in Verme dantur : namque heie aliò atque
alio ordine juxta fe mutuo digefta, 6c
rionnihil obliquo ac declivi fitu verfus iè in-
vicem collocata funt; ut hinc alterum quoque
altero altiorém iñ corporé locum occupet.
Praeterea étiam magis ovata fiint, multo pro-
fundiora, magifque excavata & ícrobiculis
qua-
' ni et en bebben, altyt in Wyfk'ens virgroeyen. Bat
fokere uytwendige tekenen ß jn , om deefe Dierkens
te onder kennen. Waar by nog ko*nt, dat de Manne*
kens altyt kleender van lichaam ß jn , en tivee groo.
ter en eierelyker Hovrnen als de Wyjkens bebben,
die op haare pmten een knop bebben, cn die haar
apenjetten, als hy vliegt, gelyk als een bock met
bladereii, dat men opßaat : dat hr fommige Scbalby-
ters 'inonder raar tc fien is. Maar alfoo in
het Manmken en bet Wyfken eenige aanmerke*
lyke faken te ßen fyn , die fy Ireyde getneen heb-
ben, fob fal ik die eerß bèfobtjvcn ; en daar naa
fal ik tot de particulière deelen overgaan, door de*
'Welk» Jy van malkanderen endetfebeyden wor*
den.
Be deelen, die Jy getneen bebben, fyn voor eerß
de Ademopcningen , die uytwendig fyn. Ten tivee«
den de Oogenen Herfenen ; Ten der den de Longpypen
cn de Lucbtblaasjesi en eyttdelyk het Hart. De par«
ticuliere deelen Jyn de Hoorn en de Teel-leeden in
het Mannekcn ; en dan de Eyerflok in bet Wyfken :
dat ik nu alles ordentelyk en kortelyk befchryxen
fal. Maar wat de particulière bejebryving van alle
de uytwendige en inivendige deelen in defe Schal«
byter aangaat ; als ook haare manier en, haar vlugt;
en haar geluyt, dat fe met de vleugelen machen ;
neffens danmeede haar voetfel, haar fèhadelykheid,
en onfcbadelykbeid, haar lang oj kert leeven , en fio
oortsidat ja lik alles daar laateti-, foo om dat tny dat
alles nog niet bekent is t als om dat ik afgeßooft ben
van deefe menigvuldige Jak en te onderfoeken , te tc-
kenen, en te befchryven : daar een feer lange tyt toe
van noden is gcWèejl. En niemàr.t is dit ook mogelyk
te doenfis die allefyn tyt daar all een in kan beßeeden.
Het opmerkelykße, dat uytetlyk in de Scbalby«
ter dan te .fien is , fyn de Ademopeningen ; dexoelke
tk nufal befchryven en verbeelden,foo als Jy natttu*
rêlyk haar» ßtuatie in de Torren bebben , en dat
aan een zyde, om dat die van de andere fyde daar
meede overeenkomen, en van bet fèlve wank fei
fyn. Sy xerfcheelen merkelyk van die in de Warnt,
in dat fy veranderlyk naa malkanderen toe gefet
fyn, en een iveynig fchuyns en hellende gcplaatß
worden, foo dat ook de eene hoger als de andere »p
het licbaam gefielt is. Nog ßjn fy ovaalagtiger en
veel dieper, en ook holder ende kuylagtiger in de
Tmen f i s in de wurmen. Haare openitigen,naa binnen
in het licbaam tßjn ook veel wyder en rttymerfis men
die
quafi fimiliä in Sötlabaeo, quatn in Cofib,
Quin & cava canaliura, quos introrfum in corpus
diftribuunt, longe heic ampliora funt ma.
gifqtie patuk, quam quidem in Vermibtis ob-
fervantur : qtiüm enim Vermes in pulvere 6c
humo degant, ibique hue illuc fubreptitent ;
omninorequirebaturjtttFiftulae eörüm pulmonales
oftiis pätereiit 6c magis conniventibus}
6c planiohbus; ne pulvis in haec facile illabi
poflèt.
Piimum Pun£tum a intus, ih cavo fècundi
* corporis Annuii, fi ve Ofiìs Peétoris, fitumeft,
nec pnus confpidicndum ibi datur, nifi poft-
quam corneo-oflhim iftud Pe&orisOs a corf.
pore fuerit fèparatum. Secundum b paullo
longius a primo diftat, atque nonnihil profundáis
ad inferiora demérfum, obliquo fitu verfus
alterniti convertitur. Punétum hoc, mox
fub Alis confpicuum, ibi in Annuii corporis
f quinti kteribtis collocatur. Teitium c , juxta du-
éfcum flexurae Abdominis, rurfus nonnihil altius
fitumeft, Annuloque corporis ièxto infidenshaud
¿ procul a fecundo diftat. Quartum d itcrnm paullo
deprdfius atque priori propius eft, ieptimo-
'■ que còrporis Annulo infculptum. Quintum ei rurfus
nonnihil profondi us, fuper Ànnulo citavo
Collócatum eft. Haec quinqué Punita refpiratoria,
quorum totidèin utrinque gerit Scara-
baeus, adeoque dena numero, fi fimul computes,
praecipua quidem fuiit, per quae is fpiritum
fuum ducit: reliqua enim oito, quae in Coffo
confpiciebantur, heic partim coaritata, partim
penitus occlufà font; quoniam corpus tanto Curtius
evafit. Omnia autem ifta quinqué Punita in
utroque corporis latere Alarum Vaginis obtegun-
tur ; nifi quando Scarabaeus volat : co enim tempore
Vaginae ejus fuftolluntur, átque elevatae
abique motu perftant : unde tunc Punita haec
quoque déteguntur, ut Scarabaeus tanto liberius
fpiritum ducere , Vefìculas fuas pneumáticas
aerereplere, atque ile ad volandum fèfe reddere
leviorem queat*
Porro fuper nono Annilto ièxtum obfèrvatur
fg. Punitum/*; fuper decimo feptimum g ; iupèr
b. undécimo oitavum h : quae tria quidem omnia
perquam notabiliter contraita, fimulque depref-
fiora, juxta utrumque corpòris ktus decurfunt*
Quum vero abdomen quodammodo in acumen
convergat, & duodécimas, tertiusdecimus, ac
decimus quartus Annuii mire contrari atque di-
minuti lìnt; hinc Punitum refpiratorium no-
i( num / in utroque corporis latere extinéfcum eft :
quemad modum fatis lucide ante inNympha defcripfi
die wanneer fy nog Wurmen ß jn , daar in bemerkn
Want alfoo de Wurmen in fto f en aarde leeven, duar
fe door en door kruypen i fib bebben haare ingangett
der Longpypen ook nootfakelyker dtgter geßooten
moetenweejen , en ook vlakker9 op datier geen fio f
inx allen fou.
Het eerfie Punß a ßaat inwendig in de holt»
van de tweede ring des Licbaatns, of bet Borßbeenfi*
waar fiel niet eer teßen is , voor al eer dat men dit
hoornbeenig been van de Borft van het lichaam geffc
parcert beejt. Het tweedcb is watverder van bet eerße
a f geplaytß ; en ' wat lager necYivaarts geßnkch
weefende, fooßaat bet fchuyns naa bet andere toe-
gefet. Beez» Punil fiet men ejjen onder de Vleuge-
*en, daar het op de zyden van den vyfden Ring des
lighaams geplaatß is. Het derde c is volgens ffit
bogt van den Onder bttik weer wat bog er geplaatß;
daar bet op de fejle ringwy fe inkerving %an bet
lighaam ßaat , en niet ver van bet tweede geplaatß
is. Het vierde d ßaat weer een bayr-
ken laager en dtgter, en bet opent ß g op de fe-
vende inkerving van bet licbaam. Het vyjde e
ßaat nog wat lacgei , daar men bet op de agtfi»
Ri,*g geßtueert ßet. Deefe v y f Luchtopeningen ,d e
aan weer fy den van de Tor ßjn., en tien in g et al uyt-
maaken ,fijn de voornaamße, daar hyßjn aaffem door
haalt; om dat de reßerende agt, die in de Wurm t»
ßen wqaren, ten dele nu vernauwt, o f heel toege-,
floaten fyn geworden , van wegens het verkorten
van het licbaam. Alle nu deefe vyf Puntten wor«
den aan weer fy den des licbaatns van de Schalen der
Vleugelen bedekt: teil zy als de Scbalbyter vliegt t
op welken tyt ßjnc Schalen oj kokers, opgetrokken
worden, en om hoog fonder beweeging over eynd
blyven f t aan: waar door dan de Punffen ontdekt worden,
op dat by fooveeltevryer ß jn aaffem fou baalen,
en daar htede ß jn Lucbtblaasjes vervullen , om te
ligter te vliegetii
Vordere ße t men op de negende Ring bet fefle
PunB f ; op de tiende het fevende g ; en op de
e l f de. het agtjh h ; die alle drte , feer merkelyk
vernauwt ßnde, aan weerfyden van bet lichaam en
ook laager neerioopen. Waar door alfoo het lichaam
fptzagtig toegaat, en de twalefde, dertiende , en
vecttiende Ringen , verwonderlyk gekrompen en
'erkleeni ßjn geworden, foo is de negende Long-
opening i aan weerfyden van bet lichaam onjtgtbaar
gewordenigelyk dat ook klaar genoeg in het Popken
befobreeven, ende qfgebeclt ist maar alhier fiet men
P p pp a