que Inteftina, una cum Mufculis atque Nervis,[ maar felfs in het Hooft, de Buyk, de Beenen^
veluti aere nutriantur. Quod lane uti fummo-
pere admirabile eft j quandoquidem ratio, ob
quam id fit, a nobis nequaquam intelligi poteft:
ita liquidiflime tamen nos docet, quam religiofa
menteDEUM in prodigiofis fiuis'Operibus,quae
inexhaufta 8c impenetrabiiia furit,adorarc debea-
mus.
Fiftulae Pulmonales iii ho.c Animulculo, ire-
que ac in aliis,quae m'ihi ftöta funt, Infedtis, ita
comparataefunt, lit ex innumeris conftent parti-
culis, rigidis, 8c cincinnatis j quae in lpeciem
connexorum 8c contortorum annulorum artifi-
ciofe inter iecoadunatae, 8c inve'ftientium ope
Membranularum, tenerrimavum, adeo ardfce fibi
mutuo illigatae funt, ut aerem Facile continere,,
atque in omnes corporis partes hue illuc vehere
queant.
Quando Vermis cutem Fuam mutat', Fiftulas
haicc pulmonales itidem exuvias ponere credi-
derimj quamvis id hädtenus videre mihi non
licucrit: eo enim tempore, quo haecce experi-
menta inftitui, hüjufmodi nihil ädhuc mihi con-
ilabat. In Bombycibus harumce Fiftularum pul-
monalium vematio tantoperc eft notabilis, ut
omnem humanam intelligentiam in ftuporem
abripiat: namque in brevillimo illo temporis inter
vallo, quo Bombyx cutem Fuam exuit, fimul
aliquot centenae Fiftulae pulmonales intus in corpore
ejus teneram fingulae deponunt peliiculam
quae tota ex inCurvatisejuFmodi anriulis eft com-
pofita
Color] didtarum Fiftularum puhnonalium -eft
qualis margaritarum, nonnihil ad griieum ver-
gens, paullatim tamen in limpidiorem 5c luci-
diorem albedinem tranfiens, quo iäepius cutis
earum mutatur. Unde 8c in Animalculis ‘volan-
tibus multo, quam in Vermibus ipfis, albidio-
res Funt. Diftribtiuntur autem per univerFum
corpus, ut aerem, qucm vehunt, aeque ad in--
ternas, quam externas Animalculi partes deferant-'
Hinc binae illae infignes, atque notabiles Tracheae0,
quae ab utroque corporis latere in Ver-
me coTloeatae cemuntur, quaquaverfium ramos
Fuos 8c progerminantes fiftulas aeriferas difper-
hb. gunt: inCapite nimirum bb verfus Nervos 8c
ec. Cerebrum • in ThorUce cc ad Mafculos Pedum
dddd. 8c Alarum; in Abdomine dddd ad oblique adfeen-
dentes 8cvredfcos MuFculos; turn 8c ad Medullam.
Spinalem e e e; ad Ladies five Veficulas Maris Se-
minales f f f , ad pilofas Branchias gg j ad Venwm
Tab.XIV.
£&. i . a a.
s e e .
í f f £2-
ende de Vleugelen: foo dat de Maag ende de Darmen
te gelyk tuet de Spieren ende de Semen door
lucht als gevoet worden. Dat feekor wonderbaav-
lyk iss alfoo de ree den, waarom dat bet gefchiet
gantfeh onbegrypelyk is ; maar Waat door ons
Haar lyk vertoont wort, hoe feer dat de wmderwet-
ken Gods in haare ondoorfbekelykheyt wtnbidde-
lyk ß n .
Met Maakfei der Idong-pypen in dit Dicrken
als 00k in die de andere -hlaedeloofe D'terkews <my he-
kent, dat heftaat uyt.ontelbaare, ftyve, en
wyfe deelkens ; die in gedünnte van verknogte ende
omgebogen ringekem kftnßig te faamen .gevoegt ■worden:;
ende f 00 digt, door het mtddel van ■ovetgv»
trokken ende feer teere Vdieskens in een gifloutm
fyn dat ß de iucht bequaame/yk hinnen houden
ende alle de deelen van V liebaam theen ende weer
zveren.
lils de Wurm ß n vel ajföroopt 9 Jbo geloof ik,
dat deeje iottg-tpypkens meede vervellen ; -hoeWel ik
dat tot nog toe mei gefi&n eniheb-: alfoo ik op .,die tyt9
Wanneer als ik deefe onilervindwigin quam te doen9
dat noch niet en Wifi, in de Syde-wtermen is dit ver*
veilen van -de ■ioitgffpen fio wer mrmedkelyk^ dat
alle nnenfcbelyke vefßanden daur Vöor moeien ver*
ßekßaan: Want in die jher konen tytyals een ifr*
de-wimn fyn vel afinekt , fob verteilen te gelyk hinnen
in ß n lichaam, eenige honäerden van -long-py-
pen, die een teer vliesken teffiroopen ; -dat feem-
■tnudl nyt äietgely'ke kromgeboogen ringekvns be-
\ffaat.
i>e Verw, of Teekenmg van de gefijde lang*
pypen, is peerel-couleur'ig, eenweynignahetgty*
fen trekkende, dat ätlengskens, hoe fe meer vercei-
len, in een 'beider ende blinkender wit verändert.
Waxrom ß 00k in de vliegende Dier'kens veel blanker,
als in de Wurmen Jeher fyn. Het gantfebe
lichaam worden ß door gefonden ; om de lugt, die
ß draagen, foo wel naa de inwendige , als de uyt*
wendige deelen van het Dierken toe te voeren. Soe
dat die twee groote, en aanmerkelyke a Lucht-ade-
ren, die men aan weerfyde van het lichaam in de
Wurm geplaatß fie t, over al haare takken , ende
uytfpruytcnde Lucbtpypkens heen finden; als in H
Hooft bb na de Senuen en Herfenen. In de Borft
c c na de Spieren, o f Mufculen, der Beenen en
Vleugelen. In de Buyk ddddna de ßhu.yns opgafflb
de , ende de r-echtdraatfche Spierkens. Jlsoekcce
na het Ruggen-merg. Na de FFF Hm, of de Saat-
beurskens van het Manneken. Na de g g hayrtge
Kuwwen
triculum * 8t Inteftina b ; ad Cutem i i i '3 ad Tu-’
nicam Alarum kk ; ad Ovarium c in Foemella ; ad
Tunicam, Ovarium inveftientem mm ; ad Ovu-
la ¿ripia, prout e corpore exemta funt^ tandem
• queetiam ad Cor e.
*.xv.
i V. C‘
¿.XIV.
Difficillimum mihi Fuit externas fiftularum
I pulmonalium Apertiones detegere ; quandoquidem
haud in Os aut Gulara hiant, .uti in aliis
. Animantibus obtinet. Propterea quo capiti ma-
gis appropiriquant, eo paullatira fiunt exiliores^
cum alioqui ampliores 8c capaciores deberent e-
vadere. Poft diuturnam demum inveftigatio-
nem videor mihi vidill'e^ quod Oftiola live introi-
tus har um fiftularum, Fubtus., in pedtoris lateri-
bus pateant ; eadem propemodum ratione , ac
poftea in Locuftis etiam fieri obFervavi3 in qui-
bus tarnen hae apertiones leviori negotio con(pi-
ciuntur. Verum, quia Ephemerum intra aquas I
8c in argilla vidtitat9 hinc ejus Tracheas ofculi^
anguftioi'ibus aperiri oportebat: quam ob rem!
ctiam diÄcil'ius detegi poftunt.
Ex Mce experimentis quam claidfiime con-
ftat^.quare Ephemeri V.ermes^cuin aqua fluvii;
accrefcit, altius quoque .afltirgant^.atque in aliosl
tubulos fefe conferant: per vices ,emm novo,
quem refpirent, aere indigent. Atque eandemj
ob rationem, recedente aqua., profundius etiam
deÌGendere dici poflunt : tum enim ab aere 'ambiente
nitnisarefierent., iplbrumque tubuli, -a-j
qua exftillante, concidercnt 8c clauderentur. ;
Fiftulae pulmonales hadtenus delcriptae haud'
-melius examinari poftunt, .quam in Vcrmibus
ante aliquot dies cmoxtuis, quorum vifeera jam
-nigrefcunt : tura enitn illae (pedtaeulum exhibent
•oGulis jacundiffimum ; quandoquidem mar
ritarum, five argenti., codhu mundati,.colore iè-
met diftinguunt. Quura tv.ero duriuFcula anFu-
per atque firma conftent materie, ut adeo cito
putredine non 'colliqueicantj hinc Formam quoque
8c rotunditatem Fuam turn temporis rerinent
Quodfi Pcdtus 8c Venter horumce Veianium
naicroFcopii ope perlufti'antur, univerFum abdomen
argentei candoris vaiculis intertextum efiè
apparet. Verum ut conftet, utrum revera aer-
in his vafis-detur, oportet làltem in guttulam a-
quaeeademittere, 8ccufpide acus.comprimere:
ita enim abfeonditus aèr fefe mox mamFeftabit.
Quando Animalcula haec Fub aqua diflecantur
& nonnullae iftarum Ftftulamm pulmonalium
fubtili Forficula abfcinduntur, tunc hae mox in
iiquae Fummum emergunt. Quin id ipFum viderc
Kuuwcn. Na de b Maag en e Därmen. Na het
i 1 i Vel of de Huyt. Na het k k Vlies der Vkugelen.
Na den Eyerßok a in het Wyfken. Na het
m ra Vlies dat den Eyerftot^ hekleet. Na b de Eye-
ren ,foo als fy uyt het lichaam genoomtb jyn. Ende
na het c ‘Hart.
Een feer groote moeyte heb ik gehadt , om de
nytwendtge Openingen der longpypen te ontdekken *
want fy in de Mont of Kecl haar niet en opeuen ,
als wel in andere Dkren plaats Iteeft. Om deeje ree-
den foo verk. eenen fy haar alicngskens, hoe Je meer
het hooft vaaderen; daar fy ander fints ■wyder en
grooter van opening tnoeften worden. Na lang foe-
ken, foo dnnkt my, dat fy hart Openingen, oj ingangen,
ander ende in de fyden van de borft hebhen ;
op deftlve wyfe, ten naaften by, als ik naderkant
in de Sprink-haanen gefien heb ; atwuar deeft openingen
gemakkeiyk er te fien ß n . Die hier in het
Aas 3 door reden dat het Dierke hinnen in het
water en in de kiey ieeft , nctuwer van openingen
genuakt fyn : om welke reedenen ß 00k
moeyelyMer te ontdekkenßjn.
Uyt deefe ondervindingen foo blykt feer klaar
omwatreeden de Hafi-Wurmen , wa ne er als het
water der rivier aanwafcht, hooger opryftn,endein
andere pypkens haar begeeven: te weten om dat f i
Jomtyts nieuwe lucht en adern movlen jeheppen s
om welke reeden men 00k feggen kan , det ß het
vollende water volgen • als wanneer fy te veel van
de omfweevende lucht opgedroogt finden worden s
ende dat haar pypkem , door het uytfypercnde water,
fouäen komen toe te vallen , c f te fiuyten.
Men . kan de heßhreeven Long-pypen n 'ut beeter
onäerfoeken,dan als deefe Wurmen eenige daagen aoot
fyn geweeft, ende dat haare tngewanders ¡warterg-
tig ß n geworden: want als dan vertoonenß ba ir
feer vermaekelyk aan het gefigt. Het welk gefchiet,
alfoo fy peerel-vervig, ende als epgekookt fiher 9
van.couleiirßn. Ende om dat f i door haar httrde
ende ftyve ßoffi, daar f i uyt bft aan , foo licht de
verrotting niet en ß n or.derworpen; om welkt reeden
fi ook haar figuur ende ronteöp die tyt behouden.
Wanneer men deefi Wurmen op de Borft ende
de -Buyk met een vergrootglas heftet., foo fchynt de
gehetle buyk met fi.ver-blanke aderen doorweven.
Maar, om nu te weten , of \er waurelyk lucht in
is, .foo Jioeft men niet anders te doen, als defelvein
een druppehje water te leggen , ende haar met de
punt van een naald toe te drukken; waar-door de
verborgen .lucht datelyk fal openbaar worden. Sou
manncer deefe Dierkens onder het water ont-
leet worden , ende d t men eenige derfelve long-
pypLens met een fija fchaarken afknipt, foo dry- •
R r r z ***
L i