Hifloria Naturalis H em e r o b i i , E p h e -
m e r i , flvc D i a r i a e ditti Infetti, ex
J. SWAMMERDAMMII Trattatu
Belgico, olim typis impreffo, cui titulus
eft, E p h em e r i V i t a & c . excerpta.
PRaetermifimus equidem omncs illas re-
Natuurkundige Hiftorie van het een
DAG LEVENDE H A F T , of OEVERAAS,
uit het gedrukte Neerduitfch Tradaat
van J. SWAMMERDAM onderdee-
zen Titel, a f b e e l d i n g v a n ’ s M ens
c h e n L e e v e n 8tc. getrokken.
IN welk-Boekje dewyl tuffengevoegt, en ingdeem Aenugttt,e uorn ehinedeifgt
pvleieclhet vfeeermrgaondevnrduec htLigeee roinvgeredne,n kwineglkeen , eein-
gkeunntdliygk Wtoet rhke,t oogmerk van dit Natuur- geenjins fchyne n ’tt'eg ebeehno owreyn ;n ue nu oitogke beuvietenn,
rzeodoe nh ehbebte nw weryk hteetz eoeorrb zaoaurd geend vaegrtg arolloe tdeene-,
zheet zwaaakaern f ya g, tedra tt ed lea tAenu. tteWura ndti at lhwoeerwkjeel heeftgefchreven en uitgegeven met oogmerk,, om den Menfch eene afbeelding van zyn
deloeonrd ihge illfeavaemn et e vveerrmtoanneinng, eenn oomp tdee nwfeeklvkeenn ftaoatk heent ; uietvzeiennw eeln dbenektreanc hwteyn n vieatn, hdoaogt eiree- gmeann to voenrsfl a, anddeee,z em ientg erveogetg dzeo ubdeefp iekgönelnienn- bAeurtitfpeeunr, haeblsb eonf twe yk ohret tg eodogamaenr:k nvaadenm daeanl
bdyit zybone lkejev enin e nV agfjeohnedeelr, lyvka uni tdgeeng eAevuettne,u inr vmeelne,ri nhdainedne ine miasn, d elnu flo ohke enfotg d iwt eall letes tebe lkeae
zlyekn . vooZronoee dmaetn dez eAluf thteeuefrt tuoietng ezvyone rlto ffeen-
izni gd iht ibeor eiknje vvoolodrakaonm. en Heeine or vkeorgmrto obty ,g edtaatl fwpreelkeek iwny hzeetn L, aetny nN oeveerrd uteit zfcehttee nG, ewdaicahrjdeisg, focmhiteed wene redne nv luyietng ekgoenvdeen: o, okn aqauualmyk sh ewtgeeleg ne-- zoivnesr meeetn ,d eh evot oLrtarteyffne lyenk hDeiudi vtfacnh daiftg ewberrok- mkeene fotn ddreirn geetn, d tee vmeernmgaena.r dJea Hae mera Tar, ’t geen hevenot, gwei evna nal dleirte wereflr,k v aunit d teen g Aeeuvtetenu tro Jeevlefrtdtreo zuowr-t was, zoude zelf niet anders gedaan heb“
gbeelny,k iundyite dne z Fynra Enf.c ihne *ot vleevrezne twtiansg g, ehol nesv eonok, ter hand gekomen, duidelyk blykt. Dus van-
gen wy het werk zelf aan.
ligiofae mentis meditationes , 8c pia
dogmata, quae , uti ab Au&ore ubivis
intermifta 8t fubjunda funt quam libe-
raliilime, ita 8t molem nimium augere,
nec adeo direde ad hujufce, quod nunc
edimus, Phyiici Operis inftitutum facere
videbantur. Quanquam enim veriilimum
fit, Ephemeri illam vitam eum duntaxat
in finem ab Audore efle confcriptam, &
cum publico communicatam, ut miferri-
mae, quam vivimus homines, vitae ima-
ginem nobis exhiberet, atque hinc ad al-
tiora adfpirandum efle commonitionibus u-
bique interpoiitis nos doceretj haud tamen
exiftimavimus, pofle nos, iiquidem pias
iftas contemplationes heic intadas relin-
queremus, ideo jure argui, quod fcopo
Audoris quidquam detraxcrimus: quan-
doquidem Tradatulus ille integer ab Audore
etiamnum vivo ixgillatim in lucem e-
ditus publice proftat, facile comparandus
ab iis, qui totum perlegere geftiunt. Ut
adeo laudabihflimo fuo propoiito jam turn
temporis plene fatisfecerit Audor ipfe.
Accedit quod ingens ibi locutionum &
verficulorum Belgicorum occurrat nume-
rus,quorum verfio Latina, publico digna,
vix ulla ratione poterat fieri. Atqui ele.
gantiae Operis repugnabat Latina Belgicis
interrumpere. Quin 8c Illuftrem Theve-
notum, cui prima edendi hujufce Operis
cura ab ipfo Swammerdammio commifla
erat, haud aliter adurum fuifle, fi editio-
ni fupervixiflet, verfio Gallica Hiftoriae
naturalis Ephemeri , quam inter manu-
fcripta hue pertinentia fimul accepimus,
clariflime innuit. Sed nos rem ipfam ag-
gredimur.
Km ' CADe
EERC
A P U T I.
Ephemerum ex Ovo nafeitur.
E phemerum * , Infedum quatuor Alis, duo*
bus exiguis Corniculis, fex Pedibus, bi-
nifque quam longiflxme exporredis & pilofis
Caudis inftrudum, quinque laltem horarum fpa-
tio ad fummum vivens,quotannis ad oftia Rheni,
Mo&e, Vahalis, Lecci, & Ifalae, circa fe*
ftum S. Olophi & S. Joannis, in aquarum fu-
perficie, tribus diebus condnuis volicans inveni-
tur. Interim notabile tamen hoc diferimen heic
datur, quod,quae primo die vixere atque voli-
tarunt, Ephemera eodem ilio veipere morian-
tur : quod ipfum & fecundo & tertio die fimili
modo obtinet ; donee annus demum iubièquens
mirabile ejufmodi fpe&aculum triduanum de
novo in confpe&um prbducat,
f Eb tempore Foemella Ephemeri^, pofiquam,
tunioi five exuviis fuis reje&is, ex aqua iemet
extulit, geminum fuum Ovarium c intra a-
quam ejaculatur. Id tamen haud priusab hoc
Animalculo peragitur, quam ubi id, aliquo ante
tempore Alas fuas morando eleganter in aq.ua-
Tum fuperficie lufit, 6t jugiter palpitans defu-
per volitavit.
Tum igitur Foemella, more Piicium , fua
j excutit Ovula , quae deinde a Mafculod^ qui
itidem priusex aquis evolat, & poilmodum te-
i neram adhuc pelliculam in terra exuit, fper-
mate vel lactibus iupereffufis foecundantur.
Quanam vero ratione ifthic generandi adus per-
ficiatur, 8t quomodo Animalcula haec^ex aquis
aiTurgant, atque tarn intra aquas, quam fuper
terra, exuvias ponant, inferius accurate 8c pro-
üxe enarrabo.
Huncce mirificum Animalculorum, quinque
tantum horas viventium, volatum in Rheni quo-
dam ramo, Culemburgum praeterfluente, anno
fexcentefimo fexagefimo 8t fexto primum vidi.
Apud Clntium vero, qui de hifee Infedis itidem
fcripfit,comperio,ea Arenaci etiam ,Zutphaniae}
ad canalem, Vaart didum, prope Ultrajedum,
Roterodami, aliifque pluribus in locis reperiri.
Vir etiam Dodiffimus Sc plurimum Reverendus,
D. de Mey, figillatim de iis egit; uti in Appendice,
hiftoricis Gocdartii Obfervationibus fubjun-
da, eft videre. Neque iolum noftris temporibus
, fed pluribus ante feculis, Philofophi jam
borumee, vel faltem hujufmodi, Infedorumfe-
H E T I. H O O F T S T U K .
Het Haft komt uyt een Ey.
HEt Haft a een viergevleugelt Dierken ßnde,
verfien met tivee kleene Hoornkens, fe s Voe-
ten, twee fie r lange uytgerekte ende hayrige Starten,
endeten alderlangfle vyfuuren levende,vinat
men alle jaren in de monden van den Rhyn, als Maas,
Waal, Leck, ende Yfel, omtrent de Feeflenvan St.
Olofende St. Jan, boven de vlakte haar er ivatercn,
dne daagen achter een , gemeenlyk vltegende; doch
met dit nadenkelyk onderfiheyt, dat die den eer-
fien dag geleefi en gevlogen hebben , den felfden
avondt komen te Jlerven. Het welk van gelyken op
den tweeden ende den der den dag Joo toegaat: tot
dat het navolgende jaar diergelyk een driedaagfehe
wonderlyke vertooning weder komt te voorfchyn te
br engen.
Op de Je tyt Jbo flhiet het b Wyfke van het Haft,
ndi dat hetfelve uyt het water opgekomen is , ende
aldaar haar rok o f vel uytgefchooten heeft, haaren
dubbelden c Eyerftok binnen in het water. Echter
Joo doet dit Dierke het felve niet eer der, voor dat
het eenigen tyt, door het bewegen fyner vleugelen,
der ly k op de vlakten der water en gefpeelt heeft, ende
al wemelendc daar over en boven heeft gevlogen.
Op die tyt. dan fooflhiet het Wyfke op de wyfl
der Vijfcheh haare Eyeren, dewelke vervolgens van
het Manneken d,mede op de felve wyfe uyt het water
opgereefen fynde, en naderhandt nog een tenger
Vliesken e op het lant afgeftroopt heb ben de, door het
uyt/chieten van fyn Saat o f Horn , haare vrucht-
baarheyt verkrygen. Maar hoe nu eygcntlyk dit
teelen in het werk gaat, neffens meede hoe deeß
Dierkens uyt het water opryfen , ende daar binnen
in, ende op het lant, vervellen, flal wat laager heel
omjlandig en naauwkeurig verklaart worden.
Deeß feer wondere vlugt van v y f uuren levende
Dierkens heb ik^in een arm van den Rhyn, voorby
Cuylenburg Icopende, in het jaar feftienhondert fe-
ven en feftig de eerfle maal gefien. En ik bevind
by Clutius, die meede van deeß Beeskens geflhree-
ven heeft, dat de felve te Aarnhem , te Zutphen,
aan de Vaart by Uytregt, te Rotterdam, ende op
andere plaatfen meer, gevonden worden: gelyk
meede de geleerde ende eerwaarde Heer D. de Mey
daar een byfonder verhaal van gedaan heeft; als
agter de hflorifche Aanmerkingen van Goedaert
kan nagefien worden. Niet alleen in onfen ty t,
maar felfs over veele eeuwen, foo is van defe Dierkens,
af ten minflen van diergelyken, by (le Pbiloß-
N n n a phen,