m r
i g g
i l i a
f i r "
I I
i l l 1 II
I I n
pS|U
H
lijM
Io. C.l .
LIBER DECIMVSTERTIVS
Ve mundo , et partibus .
P R A E F A T I O .
I n hoc lihello, quasi in quadam breui tabclla , quasdam caeli causas
, situsque terrarum, et maris spatia annotauimus, v t in modico
leetor ea percurrat, et compendiosa breuitate etymologias eorum , cau-
sasque cognoscat.
C A P V T I.
iM l
De Mundo
______jndus est caelum, terra, mare, et quae in e is , opera D e i,
' I0‘ de quo dicitur : Et mundus per eum factus est . Mundus latine
a philosophis dicitur, quod in sempiterno motu s it, vt caelum,
sol, luna, aer,maria. Nulla enim requies eius dementis concessa
est,ideoque semper in motu est.
2. Vnde et animalia Varroni videntur eletnenta, quoniam per
semetipsa, inquit, mouentur. Graeci vero nomen mundo de or-
namento accommodauerunt, propter diuersitatem elementorum , et
pulchritudinem siderum . Appellatur enim apud eos x.6<rpo( , quod
significat ornamentum . Nihil enim mundo pulchrius oculis car-
nis aspicimus.
x i t , Mundus appellatur caelum S et terra,
mare » et a e r . Mundus etiam dicitur or«
natus muliebris , quia non est alius, quam
quod moueri potest . Varro vero 9 et
Plinius ab absolute*, perfectaque elegantia
mundum ex graecorum imitatione dictum
v o lun t, et Cicero de Vniu. Vt hunc va-
rietate distinctum bene greci uocpw 9
nos lucentem mundum nominaremus.
GRIAL.
Ib. In Vulgata , Et mundus per ipsum
factus e s t . AREV.
2. Nihil enim mundo pulchrius o. c.a*
Verba Ier, in Ion, c, i . GRIAL.
vult Seruius ad u Georg, v. 185. ex
gurgulione 9 hoc est, gutture . Ceterum
ob iiterarum simiiitudinem apud anti-
quos vermiculus etiam vocatur gurgulio .
In codice veteri Vaticano-Palatino 281.
Etymologiarum inuenio fragmentum
quoddam de sonitu auium , aliorumque
animalium 9 quod in eruditorum gratiam 9
et ad huius libri illustrationem inter appendices
Etymologiarum loc. 17. repo-*
nam . AREV.
Cap. I. n. 1. Mundus est caelum 9 et
terra . E x August, tract, 2. in Ioann, GR.
Ib, Quod in sempiterno motu . Idem
etymon secutus videtwr Festus 9 quum di-
1 F
» !
3. Quatuor autem esse ( constat ) climata mundi, id est, plaças
: orientem , occidentem , septentrionem, et meridiem .
4. Oriens, ab exortu solis est nuncupatus . Occidens, quod
diem faciat occidere, atque interire . Abscondit enim lumen mundo
, et tenebras superinducit.
j . Septentrio autem a septem stellis axis vocatur, quae in ipso
reuolutae rotantur. Hic proprie et vertex dicitur , eo quod verti-
tur,sicut poeta ait, Vertitur interea caelum.
6. Meridies vel quia ibi sol faciat medium diem , quasi medi-
diei, vel quia tunc purius micat aether . Merum enim purum dicitur .
7. Ianuae caeli duae sunt, oriens , et occasus : nam vna porta
sol procedit, alia se recipit.
8. Cardines autem mundi duo, septentrio , et meridies ; in
ipsis enim voluitur caelum .
Vlrg. 2.
Aen* 250*
C A P V T I I .
De Atomis.
A ?■ A \ tom o s philosophi vocant quasdam in mundo corporum partes
tarn minutissimas , vt nec visui pateant, nec id est, sectio
nem recipiant, vnde et dicti sunt . Hi per inane totius
mundi irrequietis motibus volitare , et hue , atque illuc ferri dicun-
tur,sicut tenuissimi pulueres, qui infusis per fenestras radiis solis
videntur; ex iis arbores, et herbas, et fruges omnes oriri, et ex iis
ignem,et aquam , et vniuersa gigni, atque constate,quidam philo-
sophi gentium putauerunt.
2. Sunt autem atomi aut in corpore , aut in tempore, aut in
numero, aut in litera. In corpore , vt lapis : diuidis eum in partes,
et partes ipsas diuidis in grana, veluti sunt arenae , rursumque ipsa
J OUVV.1U C53V, tUllMdl tuilli
eod. modo loquitur Hieronymus in nom.
FLcbr, ex Exod, , et in quaest, in Genes,
c' r3* Quatuor ( inquit ) climata mun-
ch posuit, orientem , et occidentem , septentrionem
, et meridiem . Vid Seru,
1. ad v, Mundus vt ad Scythiam ,
Riphaeasque arduus arces . GR.
6. Meridies. Eodem modo supra 1.$.
c. 4 2 ., et l. 5. c. 30. GRIAL.
8. Cardines mundi. Supra 1.7. c .27,
GRIAL.
Cap. II. n. I. Atomos philosophi. Vid.
Plutarch. 1. de placit. philos. c. j . 9 et
Stob, eclog. I. phys. cap. 1 7 ., et Sera,
in Sileno . GRIAL.
2. Sic et in litera . e Seru. in art.
Donati. GRIAL.