lib. 5. v. 5
E T Y M O L O G I A R V M
per quern mustum fluit,a colando dictus. Fisclum > quasi fis cut um,
a colando oleum dictum, vel quasi fiscella o lei.
G A P V T XV.
De instrumentis hortorum .
_,__R___,Lota dicta, quod quasi ruat. Est enim machina, de qua a
flumine aqua extrahitur. Lucretius: Vt fluuios versare rotas,atque
haustra videmus . Haustra autem , id est, rota , ab hauriendo aquas
dicta.
2. Gyrgillus , quod in gyrum vertatur. Est enim lignum in
transuersa pertica mobile , ex quo funis cum situla , vel vtre in
puteum demittitur , hauriendae aquae causa .
3. Telonem hortulani vocant lignum longum , quo hauriunt
aquas. Et dictus felon a longitudine: «Aor enim graece dicitur,
quidquid longum est. Vnde et mustela vocata, quasi mus longus.
Hoc instrumentum hispani ciconiam dicunt, quod imitetur eiusdem
scripsisse lsidorum arguit etymologia , sed
tollenonem dixisse d eb u it. Festus Toi-
leno genus machinae »qua trahitur aqua»
alteram partem praegrauante pondere »
dictus a tollendo. Vtuntur hac voce Li~
ulus , Plin. , Vegetius . GRIAL .
lb, Vnde et mustela , quasi mu£ longus
. Verba sunt Seru. GRIAL .
lb, Hama - Ferramentum aduncum ad
coercenda incendia . Plin. ep. 250. Et a-
lioqui nullus vsquam in publico sipo 9
nulla hama , nullum denique instrumentum
ad incendia comp-escenda . F t Paul•
c. 3. D. de off', praef. Vig. Sciondum est
autem | praefectum vigilum per totam
noctem vigilare debere , et coerrare cal-
ciatum cum hamis , et dolabris . F t Vlp,
c. 12. De fund. inst. GRIAL .
lb. Telonem : Pithoeus lib. 2. Aduers.
cap. 16. corrigebat vel tollenonem 1
tollonem . Et nonnulli quidem tollonem
apud Plautum , et Columellam legunt:
sed plerique alii repugnant . Tollenonis
meminit etiam Seneca Philosophus . In •
Fisclum Eleseocche , ad verbum, oleum
infirmorum . AREV.
Cap.XV.n.i. Rota. Vid.Vitruu. lib. 10.
c, 1 1. GRIAL .
lb. Haustra . Non. Haustra proprie
rotarum dicuntur, sicuti graece «vtXa .
GRIAL.
Ib. Nonius cap. 1. num. 43. censet,
haustra esse cados, quibus aqua hauritur,
machinae rotae additos , cui fauet Vitru-
uius lib. 10. cap. 9. Verba Nonii haec
sunt: Haustra proprie dicuntur rotarum
cadi ab hauriendo , sicuti graece avr*./« .
AREV.
2. In transuersa pertica . A l. parte.
GRIAL.
lb. Gyrgillus : itali dicunt girella, hi-
Spani polea . Ioannes de Ianua aliam prae-
terea significationem huic nomini tri-
buit: Gyrgillus a gyrus instrumentum fe -
mineum, quod alio nomine dicitur volu-
torium : quia vertendo in gyrum indefila
deuoluuntur . Alii scribunt girgillus . AR.
3. Telonem hortulani vocant . Ita
A Lupus,am et canicula-, ferreus harpax, quia, siqmd m puteum
decidit, rapit, et extrahit : vnde et nomen accepit . Harpax
enim dictus, quia arripit : enim graece rapere est.
C A P V T XVI .
De instrumentis equorum,
i . P h a le r a e ornamenta equorum sunt, et est sermo graecus. Ere*
na dicta, quod equos fremere cogant : vel quod haec equi fren~
dant, id est, imprimant dentibus, et obmordeant. Vnde et nefrendes
dicti, adhuc lactentes porculi, quod nondum aliquid pendant, id
e s t , comminuant dentibus. Hinc et faba fressa , quae molita est.
2. Lupata sunt freni asperrimi. Dicti autem lupata a lupims
dentibus , qui inaequales sunt : _ vnde etiam eorum morsus vehementer
obest. Charnus . . . _
3. Habenae ab habendo dictae , quod iis equos habeamus, hoc
est, teneamus: vnde et equi habiles d icti. Haec et retinacula a rednendo
.L o r a ... , ■ ■ • ■ ,
4. Capistrum a capite iumentorum dictum . Sella a seaenao ,
quibusdam excusis vnam verbam e dao-
bas fit Hamalupus . Salmasias in Trebell.
Pollion. pag. 207. v. 3°* docet, atnam,
sine hamam e graecis esse instrnmentnm,
quo foditar hortns, non instrnmentnm
ad restinguendam ignem , vt alii volunt.
Sed loca a Grialio addacta aliad snadent.
Adde Innenalem sat. 14. v. 305. Dispo-
sitis praediues hamis vigilare eohortes-
Seruorum noctis Licinus iubet . AREV.
4, Lupi hac significatione Linius meminit
. caniculae , nescio, an alii praeter
Isidoram . Pro harpax melins esset har~
Pago. AREV.
Cap. XVI.n.1. Phaler. graecas serm.
E Seru. Aen. 9. GRIAL. :•
lb . Hinc et faba fressa . Fest. Fren-
dere est frangere > vnde est faba fressa ,
vnde et dentibus dicimus frendere. Gloss.
Faba frensa. G RIAL ,
Ib. Scribitur pressas , et fresus . AR.
2. Lupata . E Seru. Georg, v . 208.
GRIAL . 1b. Montfauconius Antiq. explic. lib.3.
cap. J. tit. 4. partit, agit de lupatisfre-
nis , quae , vt ex Ésidoro colligitur , lu-
pinis dentibus instructa erant. Alii pu-
tant » lupatorum extremas oras extra os
equi capitibus luporum terminatas fuisse
. Neutram interpretationem difficul-
tate carere, ait Montfauconius. Ouidius
lupata lupos vocauit. Confer cap. praec.
num.4. et Var. Lect. AREV.
3. Haec et retinacula . Respexit ad
Maronis verba , et frustra retinacula ten-
dens , Georg. t. GRIAL.
4. Antella - Postella . Loge Antillena,
et Postillena, inuiiis libris omnibus . Nam
vitium proculdubio natum e x notationi-
bus . Gloss. Antillena è tçÎTtij. Postille