3 So E T Y M O L O GI A R V M
ce dicitur pati : vnde et patior, et patitur dicimus . Alii spatham
latine autumant dictam , eo quod spatiosa s i t , id e s t, lata, et am-
pla . Vnde et spathula in pectoribus .
5. Semispathium gladius est a media longitudine spathae appel-
latus 5 non, vt imprudens vulgus dicit, sine spatio , dum sagitta ve-
locior s it .
6. Pugio a pungendo , et transfigendo vocatur. Est enim gladius
paruus bis acutus lateri adhaerens . Idem et clunabulum dictum,
quod religetur ad clunem .
7. Chelidoniacus gladius ferrurn est latum : cuius duplex mu-
c ro ,a c bifurçus in modum caudae hirundineae formatur : vnde et
chelidoniacus dicitur .
8. Sica a secando dicta est. Est enim gladius breuis,quo maxime
vtuntur , qui apud italos latrocinia exercent, a quo et sicarii
dicti sunt. Tranquillus autem dicit : Dum cuiusdam gladiatoris in
ludum emissi gladius curuatus fuisset ex acie recta, proeucurrit vnus
ad eum corrigendum , tumque a pugnante responsum est, SIC HAC
PVGNABO : INDE SICAE nomen ductum .
9. Secures signa sunt, quae ante consules ferebantur, ne aut
vsum perderent belli, aut vacantes otio aspectum amitterent glaeium
lib.4. cap.3. spathula porcina . Hinc
hispan-.cum espalda . Adisis Bochartum
Chan. lib. 1. cap. 42. AREV.
5. Vegetius vtitur verbo semispatha .
Isidorus.semispathium missile telum in-
nuit esse . AREV.
6. Idem et clunabulum . Festus : Clu-
naclum cultrum sanguinarium dictum,
vel quia dunes hostiarum diuidat, vel
quia ad dunes dependeat. GRIAL .
Ib. Idem et clunabulum : Grialius cum
aliis editis item \ sed in not. idem , quod
retinendum . In veteribus exemplaribus
haec duo item , et idem passim confun-
duntur . Pro clunabulum malim clunacu-
him : nam Gellius lib. 10. cap. 25. inter
gladiorum nomina recenset machaeras,
spa thus, pugiones , lingulas , clunaculas.
Alii exhibent clunacula neutro genere.
In Glossario Isidoriano e s t, Sica , cluni-
cuius,machaera . Confer notas . AREV.
8. Sica a secando : ita etiam lib. 10.
verb, sicarius : differunt quidem quantitate
sica , et seco, sed non propterea ety-
mologia falsa censenda e s t. In Tranquilli
verbis , Sic hac pugnabo, mendum vete-
res editiones admiserant, Sica pugnabo9
quod ex mss. codicibus emendauit Bris-
sonius Select. Antiq. lib. 2. cap. x i .S i -
cae figuram inquirit Barthias Aduers.
p. 2634., et Lipsius lib.3. cap. 3. de militia
romana , vbi etiam de pugione a g it.
AREVALVS.
p. De securi rursus Isidorus lib. 19.
cap. 19. In virgarum fascibus, qui ma-
gistratibus praeferebantur , erant quoque
secures ad sumendum de reis supplicium,
quum opus esset. Nomen franciscarum
securibus ab hispanis datum, ab ipsis Francis
videtur etiam adoptatum , vt ex au-
ctoribus a Ducangio allegatis colligitur :
vbi ex Papia refertur, ab hispanis voca-
tos franciscos, non franciscas , vt in e-
xemplaribus Isidori legitur . AREV.
L I B E R XVI I I . 3Sl
diorum . Quas et hispani ab vsu francorum per derluationem Franciscas
vocant.
C A P V T V I I .
De hastis.
j _ JrJasta est contus cum ferro: cuius diminutiuum facit hastile.
Nomen autem hasta ab astu sumpsit, vnde et astutia.
2. Contus ferrurn non habet: sed tantum cuspide acuta e st.
Virgilius: Ferratasque trudes, et acuta cuspide contes . Contus ail- 5* Aen- 2o8'
tem , quasi conitus . Est enim conus acuta rotunditas .
3. trudes hastae sunt cum lunato ferro , quae graecis aplu-
stria dicuntur. Trudes autem dicuntur ab e o ,q u o d trudunt■, ct
detrudunt . Virgilius : Ferratasque trudes .
4. Venabula dicta, quasi venatui habilia. Vel quia venientem
excipiunt, quasi excipiabilia. Excipiunt enim apros, expectantque
leones , intrant vrsos , sit tantum firma manus .
5. Lancea est hasta, amentum habens in medio : dicta autem
Cap. VII. n. 1. Hasta olim scribeba-
tur asta . Varro aliam exhibet etymolo-
giam lib. 4. de ling. lat. cap. 24. Hasta
, quod stans ( al. as tans ) ferre so-
le t . AREV.
2. Virgil, ferratasque trudes . S. 0. /.
trudes etiam legi in antiquis quibusd.
cc. apud Virgilium admonuit Pierius .
GRIAL .
Ib. Varro loc. cit. Conum , quod co-
gitur in cacumen versus. Fortasse legen-
dum Conus . AREV.
3. Scripturam Isidori trudes apud
Virgilium confirmât Tacitus Arnal.
cap. 4 6. Quidam trudibus, aut fur ci s in-
ertem molem prosternere . Potest autem,
vt in raultis aliis, trudis prima breui a
trudo , cuius v longum e s t, deriuari ^Sic
lucerna a luceo etc. AREV.
lb . Quod trudes aplustria dictae fue-
r in t, non satis liquet : nam aplustre pro-
prie erat nauis ornamentum in summa
puppis parte ex tabulis confectum , cuius
figura in columna Traiana conspicitur
, et a Scheffero producitur lib. 2...
de mil. naual. cap. 6. AREV.
4. Venabula d.q.v.h.v.q. v.e.q. excipiabilia
. Seru. Aen.cif. Retia r.p.l. venabula f.
venabula ob hoc dicta , quod sint apta
venatui, quasi e>:piabula . Puto tamen ,
Seruium ita scripsisse: Venabula ob hoc
dicta , quod sint apta venatui, vel quia
venientem excipiunt , vnde et excipia
( vel excipula ) quasi excipiabilia, aut
excipiabula , aut excipere habilia . Clo.
excipulum , . Item exceptorium
. Excipulum xpgot^pa . «pe*>p«c
exemplum ( leg. excipulum ) arpago .
GRIAL .
Ibid. Excipiunt enim apros etc. Ex
Martiali lib. 14. epigr. 30. tit. Venabula :
Excipient apros, expectabuntque leones ,
- Intrabunt vrsos, sit modo firma manus
. Seruius in meo exemplari habet,
apta venatui , quasi excipiabula . AR.
5. Lancea . Hispaniensis v o x , auctore
Varrone apud Agell. lib. 15. cap. 30. GR.
lb, Sisenna apud Noniura cap. 18.