E T YM O L O G I A R V M
„ c D e c u l t u r a a g r o r u m
lultura est, qua frumenta, vel vina magno labore quaerun-
tur j ab incolendo vocata. Diuitiae enim antiquorum in iis duobus
crant, bene pascere, et bene arare. Cultura agri: cinis, aratio, in-
termissio , incensio stipularum, stercoratio, occatio, runcatio.
2. C i n i s est incendium , per quod ager inutilem humorem exu-
dat . A r a t i o dicta, quia de a e r e prius terrae culturam exercebant,
antequam ferri fuisset vsus repertus. Duplex est autem aratio,
vernalis, et autumnalis. I n t e r m i s s i o est, qua alternis annis vacuus
ager vires recipit.
3. S t e r c o r a t i o est laetaminis aspersio . Stercus autem vocatum,
vel quia sternitur in agris,vel quod extergi oporteat , quidquid
sordium in ciuitate redundat, siue , quod verius e st, a Sterce , qui
et Stercutus dictus . Idem et nmus est, qui per agros iacitur. Et
dictus fimus,quod f i a t m u s , id est, stercus , quod vulgo l a e t a m e n
vocatur, eo quod suo nutrimento l a e t a faciat germina , reddatque
pinguia arua,et fecunda.
4. O c c a t i o est, quurn rustici, satione facta, bubus dimissis,
de script a credo : et fimi etymologiae Ra~
bonus non meminit : dicittir etiam hodie
ab Italis stercus letame . GRIAL .
lb . A sterce , H r et Stercutus ; ex Au-
gustino , vt Grialius supra obseruauit.
Scd apud Augustinum nonnulli ita le-
gunt: Hunc Stercen alii Stcrcutium appel-
larunt . AREV.
4. Grandes glebas . Festus . Occare ,
et occatorem Verrius putat dictum ab oc-
caedendo , quod caedat grandes globos
terrae , quum Cicero venustissime dicat
ab occaecando fruges satas . Vbi glebas,
non globos, ex hoc loco legendum; sed
priore etymologia vsus est Varro lib. 1.
de re rust. c. $ 1. vineas nouellas fode-
re , aut arare ; et postea occare , id e s t,
comminuere, ne sit gleba , Gloss. Occat,.
ßa>.oK07r e i . GRIAL .
Cap. II. n .i. Cultura a g r i: ein. ar. interm.
Seru. ad Georg. initium ; Pingues
autem efficit terras cinis , intermissio a-
randi, incensio stipularum , stercoratio;
vnde etiam laetas a it. Namfimus,qui
per agros iacitur , vulgo laetamen vocatur
. GRIAL .
lb. De aere, hoc est , instrumentis
ex acre . Hanc enim vim partlcula de
habet . Ceterum aro verbum graecum
est,non ex aere deductum .AREV.
2. Per quod ager inutilem hum. exud.
Virg. atque exudat inutilis humor . GR.
lb . Duplex autem est aratio . E Ser-
uio ad v. Vere nouo , Georg. 1. GRIAL .
3. Et dictus fimus , quod f. mus, id
e s t, stercus. Mus terram interpretatus
est supra lib.2. c .3 . , sed haec aliena pit-
tabat Chacon , et recte, nam et verba Ser-
u i i , quae retulimus, ab Isidore fdeliter
L I B E R XVI I , 3 11
grandes glebas caedunt, ac ligonibus frangunt: et dicta occatio j
quasi o b c a e c a t i o , quod operiat. O c c a r e igitur est operire terra se-
mina , vites, vel arbores.
3. R u n c a t i o est a terra herbas euellere . Nam r u s tena est.
S u l c u s a sole vocatus, quod proscissus solem capiat. V e r u a c t u m
dicitur, quasi v e r e a c t u m , id est , v e r n o a r a t u m . P r o s c i s s i o est aratio
prima,quum adhuc durus est ager .
6 . S a t i o dicta , quasi s e m i n i s a c t i o , vel quasi s a t o r u m a c t i o .
S e r e r e autem vocatum, quia hoc caelo s e r e n t faciendum est : non
per imbres. Hinc est et illud Virgilianum , N u d u s a r a , s e r e n u - *• Geor2a " '
d u s . Messis a m e t e n d o , id est, reddendo dicta .
7. S e g e s autem de semine dicta, quod iacimus, siue a sectione .
C A P V T I I I .
D e f r u m e n t i s .
i . lP r im a Ceres coepit vti frugibus in Graecia,et habere sege-
tes translatis aliunde seminibus • Huius meminit Ouidius dicens ;
P r i m a C e r e s v n e o g l e b a m d i m o u i t a r a t r o , - P r i m a d é d i t f r u g e s , Metam.j.fab.6
a l i m e n t a q u e m i t i a t e r r i s .
2. F r u m e n t a sunt proprie, quae aristas habent - f r u g e s autem
reliqua . Frumenta autem, vel fruges a f r u m e n d o , hoc est , a ve-
5. Runcatio vere est a graeco f
rostrum . Hinc runco , runconis , et riin-
co , runcare , ex quo hispani dicunt ar-
rancar. Ita etiam sulcus a graeco ocXko'c
est deducendum . A veruactum vero hispani
dicunt varuecho . AREV.
6. Satio est a satum , vt actio ab
actum etc. Verbi sero originem hebrai-
cam Becmanus pag. 966. astruit. Isido-
rus fortasse Seruium respexit , qui ad
Virgilium loc. cit. a it, id e s t, adeo se-
reno caelo, v t vestimentis non egeas . AR.
Cap. III. n .i. Prima Ceres coepit vti
frugib. in Graecia . A u g .iS . de ciuit. c.6.
Regnante autem Argo,suis vti coepit frugibus
Graecia , et habere segetes in agri-
cultura delatis aliunde seminibus . GR.
2. Frumenta sunt propr. q. arist. hab.
E Seru. Georg. 1, ad v. siliqua quass. le«
gumen . G R IA L .
lb . Fruges autem reliqua . A t Seru.
Aen. i . a d v . Frugesque receptas, Errant
, ( inquit ) qui discernunt frumenta
a frugibus . GRIAL .
lb . Nam frumen dicitur summa pars
girlae . Seruius vtrobique . GRIAL .
lb . Fruges autem reliqua . Non negat
Isidorus ? frumenta etiam esse fruges, sed
assent, fruges non solum de frumentis,
sed etiam de aliis did : adeoque contrarius
non est Seruio , qui ex Cicerone
concludit, etiam frumenta fruges vocari.
DiscernuDtur ergo frumenta a frugibus,
tamquam species a genere , non tam-
quam species ab specie . Verbo frumen-
do , aut frumere pro vesci an àpud àlios
reperiatur, prorsus ignoro • Vide 1. 20.
c. 2. n. 27. AREV.