Jimia vel aquae sunt. S a b u l u m , leuissimum terrae gen us.-
6 . A r g i l l a ab Argis vocata, apisud quos primum ex ea vasa
confecta sunt. C r e t a 7ab insula Creta, vbi melior est'. C r e t a C i-
m o l i a Candida est f a Cimaea Italiae insula dicta, quarum altera
vestimentorum pretiosos colores emollit: et contristatos sulphure
quodam nitore exhilarat: altera gemmis nitorem praestat . C r e t a
a r g e n t a r i a et ipsa C a n d i d a appellata , eo quod nitorem argento
reddat.
7. T e r r a S a r n i a a Samo insula dicta , Candida, et leuis, et linguae
glutinosa, medicamentis, et vasculis necessaria .
8. P u l u i s P u t e o l a n u s in Puteolanis Italiae colligitur collibus,
opponiturque ad sustinenda maria , fluctusque frangendos . Nam
mersus aquis protinus lapis f it , vndisque quotidie fortior effectus
in saxum mutatur , sicut argilla igne in lapidem vertitur *
9 - S u l p h u r vocatum, quia igne accenditur : V r enim ignis e s t.
Nam vis eius in aquis feruentibus sentittir, nec alia res facilius accenditur.
Nascitur in insulis Aeoliis inter Siciliam , et Italiam ,
quas ardere dicunt. Inuenitur et in aliis locis eflfossum . Huius
lb . Sabulum etc. Haec ipsa verba pro-
fert Ros-weydus in Onomast. ex ms.
glossario Camberonensi , qui alia scri-
ptorum loca allegat . Itali sabulum vo-
cant Sabbia . Vide Varronem De re rust,
lib. i . cap. 9. , vbi sabulonem vsurpat
pro sabulo. AREV.
6. Argilla ab Argis . Hesych. et Suid.
upy/XXov yuv \ (dk»v , ^ ucc&etcoiv interpret
antur . GRIAL .
lb . Creta Cimolia . E x Plin. lib.35.
e. 17. Vid. Strab. lib. io . GRIAL .
Ib. Argilla graece est Ip y ilZ c c , quod
vel ab sterilitate, vel a colore ajbo originel
» trahere potest . Ab insula Creta
dictam fuisse cretam, confirmari potest
Horatii versu lib. 1. od. 36. Crissa ne
careat pulchra dies nota : vbi plura Ben-
tleius . Creta Cimolia dicitur ex Cimolo,
insula maris Cretici. Ouidiùs lib.7. Me-
tam. v. 463. Cretosaque rura Cimoli . Pii-
nius lib. 4. cap. 13. de eadem creta
a g it. Verba eiusdem ex lib. jy . cap.17.
\7ulcanius in not. expresserat, quae ita
se habent: Vcros autem , e t pretiosos colores
emollit Cimolia , et quodam nitore
exhilarat contristatos sulphure . Antea
enim dixerat Plinius suffiri sulphure,
et desquamari cimolia . AREV.
7. Terra Sarnia . E x epd. lib. c.16 .
et c. 1 a. GRIAL .
Ib. De terra Sarnia iterui» Plinius
lib,28. cap.1 2 ., et 1 9 . , et Jib. 21. c.io .
AREV.
8. Puluis Puteolan . E x eod. c. 12.
GRIAL.
lb. Sicut argilla igne in lap. vert.
Respexit ad historiqm de Dibtttade Si-
cyonio apud PI in. GRIAL .
Ib. Puluis Puteolanus , italjpe Pozzo-
lan a , similiter laudatur a Vjtruuio , Seneca
, et Sidonio . E romano agro e-
tiamnum in longioquas regiones deuehi-
tur . AREV,
9. Vr enim ignis g s t. Ita Hieronym.
in q. in Genes.' c. i t . Vr Ohasdem , id
e s t, in igne Chaldaeorum . GRIAL •
lb . Huius genera quatuor . E Plin.
lib- IS* c. 15. ex quo quae.lam sunt a
nobis restituta . GRIAL .
genera quatuor. Viuum, quod foditur,translucetque, et viret: quo
solo ex omnibus generibus medici vtuntur.
10. Alterum , quod appellant glebam 3 vsibus tantum fullo-
num familiare. Tertium liquor est,vsus eius ad lanas suffiendas,
quia candorem , mollitiemque praestat. Quartum ad ellychnia con-
ficienda maxime aptum . Sulphuris tanta vis e st, vt morbos comitiales
deprehendat nidore suo impositus ignibus. Anaxilaus calicem
vini, prunaque subdita çircumferens , exardescentis repercussu pal-
lorem dirum velut defunctorum conuiuis offudit.
C A P V T I I .
De g l e b i s ex a q u a .
D
1 .LJitumen in Iudaeae lacu Asphaltite emergit, cuius glebas su-
pernatantes nautae scaphis appropinquantes colligunt . In Syria
autem limits est passim a terra exaestuans . Spissantur autem vtra-
que, et densitate coeunt,et vtraque graeci wi<r<ra<r<t>cL\Tov appellant .
Natura eius ardens,et ignicognata, et nequaquam ferro rumpitur.
nisi solis muliebribus inquinamentis: vtilis ad compages nauium ,
2 . Alumen vocatum a lumine, quod lumen coloribus praestat
tingendis. Est autem salsugo terrae, efficiturque hieme ex aqua,
lb. Legebatur olim in excusis Vttum,
quod foditur . Vulcanius ex Plinio ad-
uertit, sulphur viuum vocari , quod fo-
ditur etc. AREVALVS .
10. Etiam ad correctionem huius loci
Vulcanius in not. Plinii verba protulit
lib. 35. cap. 25. scilicet ; Quarto autem
ad ellychnia maxime conficienda . Cetero
tanta vis e s t ,v t morbos comitiales deprehendat
nidore, impositum igni . bus it
(t Anaxilaus e o , candens in calice novo
, prunaque subdita circumferens , exar-
descentis repercussu pallorem dirum velut
defunctorum ojfundente conuiuis. AREV.
Cap. II. n .i. Bitumen in Iudaea . Lo~
eus ex Hegesipp. lib. 4. cap. 18. GR.
f ß In Syria autem limus e s t . Pli-
mus, Et bituminis vicina natura est, alibi
terra ; limus e Iudaeae lacu, vt dixi-
mus, emergens, terr a in Syria circa Sidonem
oppidum maritimum . Spissantur
vtraq., et in densitatem co eunt. GR.
Ib. Graeci Pissasphalton , vel As-
phaltopissam \ v t quidem legitur apud
Lxx. Exod. 2. in manusc. Vatic. ^ *<*-
T iXpifw dvrov dc'QaXTonicrcvi . GRIAL .
Ib. Natura eius ardens, e. i. c. Haec
non de bitumine , sed de naphtha Plinius :
et fortasse aliena su n t. GRIAL .
Ib. Et nequaquam ferro rump. Hegesipp.
Haerere sibi fertur bitumen , vt
ferro haudquaquam , vel aliqiia praea-
cuta metalli specie recidatur, etc. GR.
Ib. Bochartus Phal. lib. 1. cap. x i .
obseruat, Isidorum ex losepho sumpsis-
s e , quod natura bituminis vtilis sit ad
compages nauium , ac plura alia de bi>
tumine congerit. AREVAL.
2. Est autem salsugo terr. Plin.35.
c. 15. GRLAL .