lib. 4. v.
\
l e u c a s , aegyptii s c h o e n o s , persae p a r a s a n g a s . Sunt autem proprio
quaeque spatio.
2. M i l t a r i u m mille passibus terminatur , et dictum miliarium ,
quasi m i l l e a d i u m , habens pedum quinque milia.
3. L e t t c a finitur passibus mille quingentis. S t a d i u m octaua pars
miliarii e st, constans passibus cxxv. Hoc primum Herculem sta-
tuisäe dicuntj eumque eo spatio déterminasse, qüod ipse sub vno
spiritu confecisset : ac proinde stadium appellasse , quod in fine re-
Spirasset, simulque stetisset .
4. V i a est, qua potest ire vehiculum , et via dicta a vehiculo-
rum incursu . Nam duos actus capit propter euntium , ec venien-
tium vehiculorum occursum.
5. Omnis autem via aut publica est, autpriuata . Publica est,
quae in solo publico est, qua iter, actus populo patet. Haec aut
admare,aut ad oppida pertinet. Priuata est, quae vicino muni-
cipio data est .
6 . S t r a t a dicta, quasi vulgi pedibus trita . Lucretius : S t r a t a q u e
416. i a m v u l g i p e d i b u s d e t r i t a v i a r u m . Ipsa est et delapidata, id est,
lapidibus strata . Primi autem poeni dicuntur lapidibus vias stralb
. Galli leucas . Inde hispani légua
vocant. AREV.
3. Mille quingentis: mend uni est in
nonnullis editis quingentis . Vide Bo-
chartum Chan. lib. 1. cap. 16 ., qui hunc
errorem a Grialio iam correctum emen-
dabat, et Vossium de vit. serm. lib. 3.
cap. 19. , qui originem vocis leuca ab
anglis repetit . Nunc leuca longior est
mille quingentis passibus, et variae men-
surae pro variis regionibus . De Hercule
quod hic narrat Isidorus , Gellius lib. 1.
cap.i.ita refert : Nam quumfere constaret,
curriculum stadii , quod est Pisae ad lo-
uis Olympii , Herculem pedibus suis me-
ta turn, id que fecisse longum pedes sex-
centos etc. AREV.
4. A vehiculor. incursu ; impulsu
Complut. Goth. GR1AL .
Ib. Nam duo actus capit ; duo ad
véhicula referendum . Seruius Aen.4. ad
illud > Conuectant calle angusto ; via est
actus dimidium, qua potest ire vehiculum
. Nam actus duo carpenta capit
propter euntium , et venientium vehiculorum
occursum . GRIAL .
Ib. Viam alii deriuant ab e o , alii
a veho . Isidorus vtrumque complexus
fu it , ire vehiculum . Grialius in textu
edidit Nam duos actus : sed ex nota ar-
guitur , eum praeferre duo . Alii editi
habent duos , quod probo : scilicet via
duos actus ca pit. Vide infra num. 13.
AREV.
5. Omnis autem via aut publ. E x
Vlp. c. Praetor. §. via D. nequid in loco
publico . GRIAL .
6. Strata ab sterno, vt perspicuum
e s t. Antiqui latinitatis auctores dicebant
via strata , aut strata , stratorum , et
poetice strata viarum . Sequiori aeuo
ab Eutropio , et aliis vsurpari coeptum
strata , stratae . Inde itali strada . Vide
notas meas ad Iuuencum lib. 1. v. 325.
Verbum delapidata ex Festo petitum
est : Delapidata , lapide strata . AREV.
uisse, postea romani eas per omnem pene orbem disposuerunt ,
propter rectitudinem itinerum, et ne plebs esset otiosa.
7. A g g e r est media stratae eminentia coaggeratis lapidibus
strata, ab aggere, id est, coaceruatione dicta, quam historici viam
militarem dicunt:vt Q u a l i s s a e p e v i a e d e p r e n s u s i n a g g e r e s e r p e n s .
8. I t e r , vel itus, est via , qua iri ab homine quaquauersum
potest . I t e r autem , et i t i n e r diuersam significationem habent.
I t e r enim locus est transitu facilis : vnde appellamus et i t u m . I t i n
e r autem est itus longae viae, et ipse labor ambulandi, v t , quo
velis, peruenias.
9 . S e m i te s itineris dimidium est, a s e m i i t u dicta. Semita autem
hominum est : callis ferarum, et pecudum .
10. C a l l i s est iter p e c u d u m inter montes angustum, et tritum,
a callo pedum vocatum , siue callo pecudum praeduratum . T r a -
m i t e s sunt transuersa in agris itinera, siue recta v ia , died quod
t r e s n s m i t t a n t .
1 1 . Diuortia sunt flexus viarum, hoc e st, viae in diuersa ten-
dentes: eadem diuerticula sunt, hoc est, diuersae, ac diuisae viae :
7* Agger est media , e Seru. Aen.%.
ad illud , Qualis saep. viae d. t . aggere
serpens. GRIAL .
Ib. Quam historici viam militarem
dicunt. E x eod. Aen• 12. ad illu d : Vidi
t ab aduerso venientes aggere Turnus.
GRIAL .
Ib. Seruius ait : Agger est media viae
eminentia9coaggeratis lapidibus strata.AR.
8. Iter est via . F id. c. 1. D. de ser-
uit. rustic. praed. GR.
Ib. Varro lib.4. de ling.lat,cap.3.p«rt
ib a n t , ab itu iter appellarunt. Discri-
nien intej* iter , et itiner nullum ab
antiquioribus dignoscitur: sed itiner est
integer casus , iter per syncopen dicitur^
et vtrumque significat turn actum eun-
di , turn viam , et proprie angustiorem,
qua qiiis pedes tantum ire potest. Pli-
nius in praefat. Histor. natur. Praeter-
ea iter est , non trita auctoribus via .
Pro appellamus et itum fortasse legen-
dum appellamus exitum . AREV.
9. Semita itineris dimid. Seruius
Aen. 4. ad illud : Conuectant calle angusto
, semita est semis v ia , vnde et semita
dicta : et Varro lib. 4. qua ibant,
ab itu iter appellarunt; qua anguste »semita,
vt semi iter dictum . GRIAL .
Ib. Phaedrus praefat. lib. 3. v. 38.
Ego porro illius s emit am fe c i viam : quia
Aesopus paucas fabulas fecerat, Phaedrus
plures excogitauit . Ita passim alii dis-
tinguunt inter s emit am , et viam . Cicero
Verr. 2. cap. 23. lam intelligetis,
hanc pecuniam , qua via modo visa est
exire ab isto, eadem semita reuertisse.
Malim legere, quae via modo visa est
exire ab isto , eodem semita reuertisse:
hoc e s t , quae palam est ablata , occulte
estreddita .Hoc sane vultCicero, etiamsi
vulgata lectio retineatur . AREV.
10. Callis . Seru. ibid. Callis semita
est tenuior callo pecudum praedurata .
11. Eadem diuerticula - a latere viae.
Seru. Aen. 9. ad illud : Obiiciunt alii
sese ad diuortia nota, diuerticula sunt
semitae transuersae, quae sunt a latere
viae militaris . Male ergo libri omnes,
alterae viae. GRIAL .
Hh 2
Virg. p |
v. 273.