fo rte,
mtüia .
7. Aen.
lance*, quia aequa lance, id est, aequali amento pondéra vibratur.
6. Amentum vinculum est iaculorum hastilium , quod mediis
quod hastis aptatur . Et inde amentum, quo media hasta religatur, et
iacitur.
7. Claua est , qualis fuitHerculis , d ic ta ,quod sit clauis ferreis
inuicem religata, et est cubito semis facta in longitudine. Haec et
eateia, quam Horatius caiam dicit. Est enim genus gallici teli ex
materia quam maxime lenta, quae iacta quidem non longe propter
grauitatem euolat : sed quo peruenit, vi nimia perfringit : quod
si ab artifice mittatur, rursum redit ad eum , qui misit. Huius me-
minit Virgilius dicens, Teutenico ritu soliti torquere cateias. Vnde
et eos hispani, et galli teutonos vocant.
8. Phalarica est telum ingens, torno factum , habens ferrum
num. 26. ita refert : Gallia materibus,
Sueui lanceis configunt. Fcstus : Lctncea
a graeco d ic ta , quam illi *o y xMV vo~
cant . Isidorus notationera latinam in-
uenire voluit. AREV.
6. Amentum . E Seru. Aen. 9. ad v.
amentaque torquent. GRIAL .
7, Claua e s t, qualis fuit Herculis .
Test us : Claua teli genus , quo Hercules
vtebatiir . GRIAL •
lb . Et est cubito semis facta in longitudine,
Seruius Aeneid. 7. ad v. Tere-
tes sunt aclides illis - Tela : Aclides sunt
tela quaedam antiqua adeo , vt neque
vsquam commemorentur in bello . Le-
gitur tamen , quod sint clauae cubito
semis factae , eminentibus hinc , et hinc
acuminibus etc. GRIAL .
lb . Haec et cateia , quam Lucilius caiam
. Pro Lucilio Horatius erat in 0.
libris mendose. Seruius initio V'L Aeneid.
Vallum autem dicebant calas v sic Lucilius
: Scinde caiam , vt caleas % id e s t ,
o puer, frange fustes , et fac focum .
GRIAL.
lb. Hispani , et Galli Teutonos . l i
fortasse , quos vulgo chuzones dicitnus •
GRIAL .
Ib. Grialius ex coniectura edidit Lu~
eilius caiam d ic i t : quod etsi auctoritate
Seruii comprobatur, tamen omnium e-
xemplarium scriptura retinenda videtur,
Horatius caiam . Non enim constat, Isi-
dorum locum Seruii, quo is de Lucilio
, et cala loquitur , respexisse . Quid-
quid autem sit de auctore vocis ca ia ,
earn retinendam censet Salmasius pag.
207. v. 22. in Trebell. Pollion. cohtra
virum doctissimum ( Grialium , vt puto )
qui correxit caiam 1 nam a caia , bacuius
, claua , factum est caio caias , et
caiatio . Fulgentius in Contin. Virgil.
Apud anti quos CAIATIO dicebatur pue-
rilis caedes . Vnde et Plautus in Cistel-
laria ( fortasse Clitellaria ) comoedia
ait : Quid tu amicam tim e s, ne te ma-
nulco caiet ? Papias, CATEIA lingua per-
sarum hasta , v e l telum . Cateia , quam
Horatius CAIAM d ic i t . Est enim genus
gallici teli ; quod si ab artifice mittatur,
rursus ad eum r e d it, qui m is it. Id ita
explicaf* Seruius ad v. cit. Virgilii, Teu~
tonico ritu etc. Quam in hostem iacu-
lantes, lineis, quibus eam adnexuerant,
REClPROCAM faciebant . Hic est , vt
puto, arcus dolosus, de quo cap. 7. Osee
v. 16. Vide notam Marianae ad lib. 1.
Isidori contra iudaeos cap. 19. , vbi ex
veteri editione profertur sagitta recipro-
ca , quam nonnulli male explicant de
sagitta, quae repercutit ipsum , qui ar-
cum tetendit. AREV.
8. Phalarica telum ingens - iaculari
potuisse. E Seru. Aen. 9. ad v . Conm
m e tm s a
cubitale, et rotunditatem de plumbo in modum sphaerae in ipsa
summitate . Dicitur etiam et ignem habere affixum. Hoc autem te-
lo pugnatur de turribus, quas phalas dici manifestum e s t . Iuue- ^ & ^ ^
nalis , Consulit ante phalas, delphinorumque columnas . A phalis igi-
tur dicta est phalarica : sicut a muro muralis . Sane phalaricam Lu-
canus dicit neruis mitti tortilibus, et quadam machina , vt, Hune aut u t y. Iÿi
tortilibus vibrata phalarica neruis . Virgilius vero a it, Turnum
manu phalaricam iaculari potuisse.
9. Pila sunt arma iaculorum , atque telorum a torquendo , vel
emittendo vocata. De quibus Lucanus : Signa , pares aquilas, et pi- lib. i.v. 7.
la minantia pilis . Cuius singulare pilum dicitur.
10. Telum vocatur secundum graecam etymologiam , ùtto tou
tvXoôsv, quidquid longe iaci potest: quamquam abusiue dicatur et
gladius, vt est illud: At non hoc telum mea quod v i dextera v e r -Virg. 9 . Aen.
sa t. Proprie autem telum a longitudine dicitur. Vnde et mustela J- 7+7-
dicitur, quod longior sit, quam mus.
1 1 . Cuspis hastile amentatum, a cespite dicta, quod est virgultum
. Virgilius ; Et pastoralem praefixa cuspide myrtum . Proprie 1-7- Aen.v.ult.
autem cuspis posterior pars hastae est.
torta phalarica . GRIAL .
Ib. Scribitur phalarica , et falarica .
Erat phalarica maior , quae catapulta ia-
ciebatur, et minor , quae manu . AR.
9. Pila . Seruius Aen. 7. ad v . Pila
manu s. q. g. i . b. d. Pilum proprie est
hasta romana , vt gessa galiorum , sa-
rissae macedonum . GRIAL .
Ib. Varro de ling. lat. lib. 4. cap.24.
Similiter ab omine pilum , quod hostis
fe r ir e t, v t perilum . Alii deducunt ex
graeco wîxoç . Vide Lipsium lib. 3. de
mil. rom. dial. 4. AREV.
10. Telum - potest. E Seru. Aen. 8.
ad v . Desuper Alcides telis premit. GR.
Ib. Quamquatn abusiue dicatur et
gladius. Seru. Aen. 9. At non hoc telum
: Hoc loco telum gladium dixit a
longitudine, vnde et mustela dicitur, quasi
mas longus . r id : l. Si caluitur , de
verb, signif. GR.
lb . De teli etymologia , et significant
eadem ferme Seruius ad lib. 9. Aen.
v. 509., et Festus verb, tela . GRIAL.
1 1. Proprie autem cuspis posterior
pars hastae • Seruius Aen. 10. ad v . Vi-
branti cuspis medium transuerberat ictu :
Sane cuspidem abusiue pro hastae mu-
crone posuit. GRIAL .
Ibid. Quod cuspis proprie non sit
acies hastae , sed pars posterior, non facile
antiquiorum auctoritate poterit com-
probari, quamuis per synecdochen pro
hasta , vel baculo nonnunquam adhibea-
tur . Proprie autem tnucro est gladii *
cuspis hastae, vel conti etc. Quod autem
Becmsnus ait , cuspidem originetn
trahere ab aspidc, ineptum videtur. AR,