si nascuntur : vnde et conopeum dicitur . Nam Canopea Ægyptus
est .
C A P V T V I .
De fabrorum fornacibus.
P
i . JL aber a faciendo ferro imposition nomen habet. Hinc deri-
uatum est nomen ad alias arduin maxtnzs yfabros, vel fabricas dice-
re, sed cum adiectione, vt faber lignarius, et reliqua : propter ope-
ris scilicet firmitatem.
2. In fabrorum autem fornace gentiles Vulcanum auctorem
dicunt figuraliter, per Vulcanum ignem significantes jsine quo nullum
metalli genus fundi, extendique potest. Nihil est enim pene,
quod igné non efficiatur. Alibi enim vitrum, alibi argentum, alibi
plumbum, alibi minium, alibi pigmenta, alibi médicamenta ef-
ficit. Igné lapides in aéra soluuntur, igné ferrum gignitur, ac do*
matur,igne aurum perficitur, igné cremato lapide caementa, et pa-
rietes ligantur .
3. Lapides nigros ignis coquendo candificat , ligna Candida
vrendo offuscat, carbones ex pruna fulgida nigros facit : de lignis
duris fragiles, de putribilibus imputribiles reddit, stricta soluit, so-
luta restringit, dura mollit, mollia dura reddit . Habet et medica*
minis vsum. Nam saepe vri prodest . Pestilentiae quoque,quae
peum dicitur , quia graeci cuiices vocant
xeovatTrctç, non a Canopo vrbe Aegypti,
quod Isidorus innuit. AREV.
Cap. VI. n .i. Faber a faciendo ferrum.
Hoc idem secutus in régula monachorum
fabrum ferrarium d ix it fiiisse loseph,
adsensus fortasse Leandro fra tr i in lib.
de institut. Virg in .c .^.H ec mirum, quum
Hilarius, et Be da idem existimarint. Ambrosius
vero et ferrarium , et lignarium
fabrum ilium fecisse videtur : sic enim
scribit lib. 3. in Luc. Pater Christi igné
operatur,et spiritu , et tamquam bonus
animae faber vitia nostra eircumdolat,
cito securim admouens arboribus infe-
cundis , etc. rigida naentium spiritus igné
mollire. GRIAL .
Ibid. Propter operis scilicet firniitatem
. Ferrarius fabri sibi generale nomen
proprium f e c i t . GRIAL .
lb. Propter operis scilicet firmitatem :
id Grialius interpretatur de fabro ferra-
rio . Sed reuera id pertinere videtur ad
explicationem vocis fabri: nam faber dicitur
omnis artifex , qui facit aliquid e
quauis duriore , et firmiore materia 9 vt
faber aurarius, tignarius etc. Neque apud
antiquiores fabri nomen magis proprium
erat ferra r ii, quam alio rum . Illi vero *
qui ex cera , gypso 9 aut simili materia
aliquid faciebant, plastes vocabantur . AR.
2. In fabror. autem forn. Fadem su-
pra lib. 8. r .n . GRIAL .
3. Lapides nig. - candif. E x Aug. lib.
21 .d e ciuit. c. 7. GRIAL .
lb . Saepe vri prodest. E x Plin. lib.36.
obscuratione solis contrahitur , auxiliari certum e s t. In opere quo-
que aliud gignitur primis ignibus, aliud secundis , aliud tertiis
4. Habet quoque et aliam in se diuersitatem ignis . Nam alius
est ignis, qui vsui humano, alius, qui iudicio paret diuino, siue qui
de caelo fulmen astringit, siue qui de terra per vertices montium
eructat. . . .
5. Ignis autem dictus, quod nihil gigni potest ex eo . Est enim
inuiolabile elementum, absumens cuncta,quae rapit. Fabrica dua-
bus rebus constat; vends, et flam ma .
6. Flamma vero proprie fornacis est dicta, quod flatu follium
excitetur. Fornax vero ab igne vocata:<p®s enim ignis est. Carni-
nus est fornax ,e t est graecum deriuatum a cauma. Fauilla est déserta
igne scintilla .
7. Pruna est, quamdiu ardet : quum autem exdncta fuerit, car-
bo nominatur . Pruna autem a perurendo dicta e st, car bo vero,
quod flamma caret. Qui dum interiisse creditur, maioris fit virtu-
tis . Nam iterum incensus fortiore luce calescit. Cuius tanta vis
est etiam, et sine igne firmitas, vt nullohumore corrumpatur, nulla
vetustate vincatur. Extinctus enim tantum incorruptibiliter duç.
v it. GRIAL .
lb . Habet et medicaminis vsum : he-
mistichium casu fortasse formatum . AR.
4. Habet quoque et aliam in se diuersitatem
ignis - eructat. Tertull. Apo-
log. c.48. Nouerunt et philosophi diuersitatem
arcani , et public! ignis \ ita longe
alius est , qui vsui humano , alius , qui
iudicio Dei apparet, siue de caelo fulmina
stri.ngens, siue de terra per vertices
montium eructans . ‘GRIAL.
5. Fabrica proprie est fabri cuiusuis
officina . Isidorus pro olficina fabri fer-
rarii vsurpat, vt supra fabrum pro fabro
ferrario . AREV.
6. Caminus est forn.E Seru. Aen.^.GB..
lb . Barthius lib. 42. Aduers. cap.17.
obseruat, Prudentium hymn.10. Cathem,
fauillam vsurpasse pro quouis minuto pul-
uere , ac nequaquâm tantum poetam al-
ligari grammaticorum decisionibus, qui
fauillas desertas igne scintillas definiunt,
vt Seruius praecipue ad lib. 3. Aeneid.
De nostro Isidoro haec addit,* Seruii quU
dem ipsa ilia verba transcripsit Isidorus
lib. 19. cap.b. Origin. 9 nisi tamen ex huius
commentario Virgilianis glossis quispiam
illeuit 9 v t Isidorum solentposterioris aeui
scholiastae ad verbum excribere \ qua in
re a doctissimis etiam viris ipsi iniuria
manifesta fit plagii accusantibus eum9qui
ipse concipilatur mirificis modis . Scilicet
vt multi putant, ex antiquioribus Isidorum
auctum 9 ita Barthius suspicatur, ex
Isidori commentariis plurima in antiquio-
rum libros irrepsisse . Hoc certum , Isidorum
plagii non esse accusandum,etiam
quum constat, eum ex antiquiorum commentariis
profecisse . Id enim in praefa*
tione ipse testatur. AREVALVS .
7. Pruna. E x eod. Aen. 1 1. GR.
lb. Qui dum interiisse cred. E Plin.
lib. 36. c. vlt. 5 et lib. 33. c. 5. GRIAL .
lb . Carbo vero 9 quod flamma caret :
hoc iam non est Seruii ad cit, lib.^xi.
v. 788. Alii volunt, carbonem esse a grae
H h h 2