8' D' A M B O I N S C H E
Deze Kreeft of Krabbe, hiet in 't Lytyn Cancer Grumenatus, in 'c Neerduits Btiivs-Krahi
- ^ ' ^ l Ì i ¿'i',vandeaanzìenlykeBeursdiexyonderdenStaercheeft;in'tMal. CattainCalappa, dej
TZarlL^jyX zy 7Ìg in de Kalappusboomen onthoudt, hoewel dezennaam noch cene andere
Krabbe,hiernabefchreven,voert; verder CattajnCanary^ ookCaUamMulana^wunh^t
Eilandje Mulmia, aan deZuidzyde van C/iw/Tài-gelegen, klippig en onbewoont , daar
men haar veelvangt ; in 't Amboins Catattuten Atattut.
ijaor-ver^ Mcn vind haar op zoodanige ih-andendaarileileklìppenzyn, onbewoont.volkuiJ
biyfisopd, len, en daar omtrent Kalappusboomen ftaan , hoewel men haar ook heefcdaar geen
Kalappusboomen zyn ; als op het voornoemde Eilandje Milana, op den iteeniÌ
f Ì L gcn zuidhoedOwfl, A/«i/cif//fl.oftedrieGebrocders, enop deZuidzydevanLe///wor;
'vJnmigt byhetitecne voorgebergte van Ema\ verder op de onbewoondeKilandenvan Luffa-,
gemmt. ^ ^^^ ecnige Eilanden van Banda en Ternate i op de onbcwoonde Eiiandjes Tafuriy
EìtaiiQn Hiri, waar van zyden naam draagtvanCöiiö;« Hirif. Zy woontindehoL
le lleeiiklippen, doch altyd op het land, 2onderooitin'twatertekomen;2ybeklimt
j j ^ ^ r ^ de Kalappusboomen, welker nooten zyafknyf t , endeafgeworpeneondcr denboom
isc7kppÙs nafpeuvt j die zy danmet haar fcheeren weet op te byten, en het pit daar uìt tehaa-
^^^ _ ^^^^ ^ ^ ^ j ^^ gevangen Als men een llukje hard Kalappuspit aan
ggj-^ {^okje bind , en in de gaten laat hangen daar in zy fchuik , houd zy dit zoo
vail dat men haar daarmede kan uittrekken; 't welk men, alsgezegtis, bydonkere
Maan moetdoen, doch by aangeiloke dammers en toortfen. De uitgetrokke moet
men met de handen niet aanvatten , maar met een tìok die gefpleten is als een tange,
en ftraks een itropje om 't lyf fmyten. Men moetze ook niet by malkandec
zctten of hangen, of eerit de fcheeren vait bewinden, anders zouden zy malkander
dood nypen. Met Kalappuspit kan men haar een tyd lang meitenen levendbehouden,
w w ja zelfs naar Batavia voeren. Zy worden geheel gekookt , daar na den itaerc afzonderl
y k g e o p e n t , de t w e e voorfchreve Aderenzorgvuldigdaar uitgenomen; het overige
hmdlrn nierg als gefmolten boter nevens het vec onder de lappen fchuilende , word met pe-
^StebrÌfki. per en Ìi7.yn of Icmocufdp i^t cene dikltc fauiTc gcmaalrt , daar ander men da» mengt
het wi t te vleefch uit de pooten en fcheeren, en zoo t'zamen eet. Dit word voor een lekkerny
gehouden die men op H e e r e tafels b rengt ; inzonderheit zyn de Sinezen groote
i).ci.«...-liefhebbers daarvan^diesmenvooreengoedeKrabbe weleenquart Rykfd. moeCgee-
Mhfbtrs ven,cn v o o r eenemiddelmatige een fchelling. Daarzyn'eregter,2oo wel onder ons als
daar van. ander e Naticn, die fchroomagtig zyn deze Krabbe te eeten, en dat nietzonder reden,
Gevaariyh ^.e de kemiìs nict hebbcH om'er den vooruoemden wittendraaduitte ncemen»
onvoorzigtig gegeeten zynde, eene groote benauwthcit en duizeling aanbrengt»
doch, zoo veci my bekend is, heeft hy niemant befchadigt; cn indien het dan a! gebeurde,
nuvsei iemant qualyk bevond door 't eeten van deze Krabben , heeft men ge-
TCIMI i-ede middelendaar tegen: want neemtde wortelen van den fi7;iö>-boom,ofdie van
kkr ccn van deze beide met water gewreven , t'zamen met zwart Calbabaary
en die gcdronken,zal alle fchadelyke koil wederdoenuitbraaken, zooze nochin de
maagc is, en voorts zyne fchadeiykheit beneemen.
Van den oorfprong, en'cvoor t teelen dezer Krabbe zyn verfcheidcgevoelens ; want
veele bewceren datzc afkomilig zyn van àeCancellis, dat zyn kleine Krabbetjes.in't
Verfiheide
genoeiens
'•vanha^ne Cuinan gcnoemt, die in llekkenhuizen woonen , waar van zie hier na. Enze-
S S - k e r men vind onder de gcmelde CancetUi die groote geiykenilTe met dejonge Beurs-
TehnX'h krabbcn iiebbcn ; doch kan ik deze meening niet byvallen , dewyl de Camelli op
iiranden in menigte, maar de Beurskrabben zoo zclden, en op weinig plaat-
ZÌarom. zen gevonden worden. Verder heb ik ook aan deBeurskrabben haare eigeE yeren gezicn:
als medeßeurskrabbetjesgehad, diekleender waren dan de grootileCi7«fii//,ooktufdotiSrhry^
fchenbeideeenmerkdykeondcrfcheÌdbcrpeurt:weshalvenikoordeeledatdezeKrabben
haare eige voor cteelinge hebben, zynde daar in gellerkt door het bericht der Inianderen,
t i f " ' ^ die deze Krabben vinden open in zoodanigekl ippen, daar geene C a r f ; omtrent zyn