l U
3|A
He Nancies
bt-
Jibmeo.
D ' A M B O I N S C H E
LXXII. HOOFTDEEU
Nancites. Mcftica Nanka.
U^ K korrels, die men inhet vleefch van de vrucht Nanka of Soorfatk vind,
1 ^ veraeenen ook zomtyds, en datophet Land Makhfar, welke ileenen
ß J ^ kleiiider zyn dan de korrels zelfs , doch van het zelfde fatzoen , te wetenals
een iangvverpig eitje. hard, glad, bleekgeel ofimmerswitterdan
dekorrel: Men vindzemelden, enhoewel de vruchtover de ,00 korrels heef t . nochtans
maar een verändert ineenenSceen,- dewelke ook van ongelyke grootte zyn , in
'cgemeen een lid vaneenvinger lang, zommige langwerpig rond, zommige wat plat
g e d r u k f ZywordenbydeMakkaiTarenmetvier xilvere bandjesingevat, en aanhunne
kriffen g'edragen; hoewel deze laffe vrucht geeti eigenfchap met den ooi-log
WorüH heeft. Demetalentoetzeneenigzinsdaarop.dochvalfch, endetoetshoudmetvall;
her zilver vertoont zieh als pot loot , en 'c gout wordook bleek en oogedaan; aaii 't
f ' « ' ^ , . onderüeofdikileeindishyzomtydsruigalsof'ereenftukjeafgebetenwas. Voortsvmd
f Ä i n e n noch il/./i.^in verfcheideandere boomvruchtcn en kruiden, dcwelkevanmy
TrulL. noch nietgezienzyn, tew^tenindehouwen v a n T ^ ^W, indevrnchtenvanr.,.-
Mnlacca, in de knienvan' t kruid SulaJJi, en meer andere.
Meflica Clomian heeft de gedaante van een Bidji Clm^m. maar is wit als Cala'_
fites.
De San- T \
ptcs 0»»
Jlaidigbe
jchreve».
L X X i l L H O O F T D E E L^
Sangites. Meftica Sanga-
A t een fchadel^ke melkboom Sanga-%y , zie in 't Amb. Berbar.
3. Cäf waar van het Sineefch vernisoffJ/W gemaakt word ; dragende
eene vrucht de Amboinfche Gajang gelyk, doch veel kleindcr.-
Deze vrucht ileekt vol zwartbruine melk, die ook fteenhard word^-
ßiaar eene drooge witte korrel legt 'er binnen , dewelk zomtyds in eenen Steen verändert;
deze behoud gemeenlyk de gedaante van de vrucht, met dergelyke uitpuilende
äderen, dochkkinder dan de vrucht ;hyiszeerhard en zwaar als een keifteen,
koud, kaftanje b ruin, donker en toetft redelyk wel en vertoont de koleuren der metalen
opregt: zommige zynkleinder,. vol hoeken enkui len, en wel zoo bruin. 2eker
ooggetuig heeft my verhaalt eene vrucht aan dien boom gevonden te h ebben, dewelke
al half in fteen verändert was , daarom hy een touwtje aan den fteel bond omdie
vrucht te kennen, dochomtrenteenmaanddaarna wederby denboom körnende was
de vrucht afgevallen, enlag onder denboom geheelin ileen verändert. Een ander had
dergelyke half verfteende vrucht afgebroken en in een tomtom gelegt, de welke een tyd
lang daar na mede geheel tot eenen fteen geworden was: Waar uit men ziet dat veel en
krachtig fteenzap in dezen boom moet fteken, waarom ook dat Sineefch vernis zoo
hard word gelyk men aan het verlakt houtwerk ziet. De boomen waiTen op M^klafar
omtrent de kanten van de rivieren, van Waar ik twee zulke Steenen bekomen
heb.
L X X I V :
1
R Ä R I T E Y T - K AME R . III. Boek, 327
als bemerkende dat z e zyn geüacht niet langer gunllig waren. Hy wilde niy ook wys_
maken, dat de ring eerit klein geweefl en metter tyd tot zulk eenegrootte gegroeit
was; weshalven ik hem in zyne tegenwoordigheit op een pampier afteikende , met
vüornemen om den zelven na verloop van jaaren hem weder te toonen, dat hy noch
in de zelfile groorte was , doch wy zyn kort daar na van malkanderen geraakt ,
en hebben majkanderen niet meer gezien, maar de ring bleef in de zelfltc grootte.
De Armring was zoo groot, dat men hem gcmakkelyk Over een hand konde ilryken,
aan de binnen kant vlak, een pink breed , buiten driekantig met eenen Itom-^^'^^T
penrug naar de gedaante van een Mamakury lootverwig, hier en daar wat blinkende/'«
als rau w Antimomu7n, niet glad maar wat geilreept en ruig, als of hy met een fnydend
werkraiddel aldus geftitzoeneert was, met een mebje ligtelyk tot een grauw poeder"""'
te fchrappen, van fubftantie zeer gelyk eenen harden Leyc-ftcen of diergelyken Klipiteen,
waar van ik geheele bergen op 't Landt Ho?a?uohel inzonderheit op den ttrandt
van trmig gezien heb. ik kau ook anders niet gelooven, als dat hy door menfchen uit
zulk eenen öteeen gefneden 2y,doch hoe hyop den boom komtIaatikT«&«d met zyn
-Djmg raaden, wel wetendedatde bedriegende geeitvaardig is om wangelovige menfchen
naar hun begeerte iets te befchaaren ofaan te w y z e a , 't geen by ander geval daar
gekomen IS, gelyk hy aan zyne dienaars het in Sr.Jans nacht weet t e befchaffen.
Ik wel wetende dat hun voorgeven beuzelachtig was ,en ook niets byzonders
o f zeltzaams aan die Steenen ziende heb zeegter uit hunne banden genomen, om dac
flegt volkje van hun bygelovigheiC te verloßen, ook weet ikweld-at de overwinning
m den oorlog gcenzms van zuIkc lompc Sccencn kernt, vinde egter raadzaam zufke
dmgen uit der Inländers banden te krygen, waar op zyby tyd en wyl Ilout word
Z r "" ' ügEveerdig ons zelfs den oorlog aan-
^ In 't]aar i683. Wierd eenCahpfüs-höörh omgevelt omtreiif hetKaftdeira.nfl in
t vel t , traar ii; men yondeen grööteh platten Stcen, dieh-men wel bekende eenen L w
gemeefien Veltlfeen-te zyit; hy in t onderiie- van den flameen paarvoeten bo
ven denlvprtel: Naar vermoeden is^daze fteen daar gelegt, doe de Calafpus^noot^^lZ'
eerit geplant Wierde om dezeNe vorgens gebruik toe te dekkeri, doch door de plan
ters vergeten is hy van. den opfchietende ilam omvat, hoeweldk al mede haar zwaa,
righeirheett, namentiyk waarom de groeijende en opwaarts ftygende natuurdesQ- •
¿apfHs-booms. den Steen met hoger gövoert heeft, gelyk deze boom en de regte palmboom
de natuur hebben tegensallezwaarte op te dringen: Dit laat ikdie gcene raaden,
dewelkc gehoort en gezien hebben hoe het grasgroeit; hetismygenoegteweten,
die-het een gemeene Velt{leenwas,die door den opfchietenden ftam ingeflotea
IS. Vm deze Steenen word ook gemeldtin 't voorgaande XXVI . Hooftdeel
L X X V i r . H O o F T D E E L.
Smmft die%y gcaal een onge^^eone gedame hehhen.
rtr behoofen geenzins-;zi50diriige Korkalileenen cn Zeeboomt ies, deweike
volgens hun ge^^ooplykg
^ ben, endiem'tXl Ko'e^van^tAmbomfcheH^i.^^^^^^^
Gedaan^
tens Steepen
^ - ....• „ jen,om,d:ac2eecn?>f|^4jVi, natuur, met de ileenen vermen« hebben.
Larfdfteenen, cieu^elke van ^ulteii altyd eene z e k e r T ^ t r I e ^
door bun inwendigen geclt voortgebragt, gelykde feshoekige Kryftalkn, devieren
yyfhockigc
by gt'
d.
illii -i 'H
I : I
i i
i
!" \
H i
4
•