Wij zijn tijdig in Roermond terug. Aan de goede tafel van
den gastvrijen Leeuw hebben wij weer kracht genoeg vergaderd,
om het tweede gedeelte van ons plan ten uitvoer te leggen. Wij
gaan naar de fa br ie k van b e h a n g s e l p a p i e r — gansch iets
anders dan het heerlijke bosch! Maar vooraf nog eens ons ver-
kwikt aan den oever van de Roer, de brug eens ■o verOg ewandel■ d>
de voörstad nog eens bezöcht en dan de schreden gewend naar
het uitgestrekte gebouw, waar wij iets nieuws en belangrijks verwachten
te zien.
De „Tapeten-Fabrik” van den heer B. Deu ss te Roermond
is, voor zoover wij weten, de eenige in ons land en mag der-
halve met regt onder de bezienswaardigheden gerekend worden.
Ons verzoek om te worden toegelaten, wordt niet alleen bereid-
willig toegestaan, maar zelfs outvangen wij van de beide zonen
des eigenaars alle aanwijzingen en inlichtingen, terwijl een hun-
ner ons door alle werkplaatsen rondleidt. Niet 'onbelangrijk is
het, de bewerking gade te slaan, waardoor de bekleedsels van
de wanden onzer kamers hun zoozeer verschilfende grondkleuren
en patronen outvangen. Het „behangsei” toch speelt in onze
tegenwoordige woningen geen geringe rol. Waren oudtijds de
zalen der aanzienlijken met tapijten behängen, zooals de naam
nog aanduidt, die weelde was maar weinigen veroorloofd. Zelfs
in paleizen en bürgten vond men in de meeste vertrekken slechts
gewitte muren, of den naakten, onbekleeden steen. De gezeten
burgers huisden bijna zonder uitzondering tusschen met kalk be-
pleisterde wanden, al mögt soms de pronkkamer prijken met ge-
borduurd of geweven doek, en de armen hadden niets dan het
feem of de planken, waarvan hun hut was opgetrokken. Thans
möge hier en daar een wandtapijt, in den vollen zin des woords,
de staatsievertrekken der rijken versieren, maar ’t „papier” neemt
toch nagenoeg overal de voornaamste plaats in. Een vrolijk, zij
’t dan ook goedkoop „papiertje” vernieuwt en verfrischt het
voorkomen onzer geheele woning en de händige huisvrouw uit
de volksklasse knapt voor weinige stuivers haar nederig kamertje
op, in verband met den vlijtigen echtgenoot, die een verfje op
de planken en balken van de zoldering strijkt. Met aller smaak
en aller behoefte houdt de fabriek rekening. Hier worden de
kostbare behangseis vervaardigd, die ’t met figuren bedrukte leder,
of het kunstig weefsel, of het smaakvol naaldwerk bedriegelijk
nabootsen. Hier vinden wij de gewone soorten van allerlei teeke-
ning, die in den regel worden gezöcht. Hier zien wij bonte
papieren, met bloemen, landschappen, huiselijke tafereelen, waarop
de liefhebbers van sprekende kleuren en levendige voorstellingen
azen. Tot de geschiedenis der mode zouden de bladzijden van
het groote stalenboek der fabriek niet onaardige bijdragen leve-
ren, g.elijk zij“'een’ blik vergunnen in den smaak der verschilfende
landen en gewesten , wier keuze op de zeer uiteenloopende
voortbrengsels van dezen tak van nijverheid valt.
De grondstof, die hier bewerkt wordt, is natuurlijk pa p ie r —
„papier sans fin” — dat in vervaarlijke rollen van bepaalde breedte
wordt aangevoerd. De groote kunst is het bereiden van de verschilfende
kleuren. Tot de belangrijkste gedeelten der fabriek behoort
dan ook het l a b o r a t o r i um, dat bepaaldelijk aan een’ der
zonen is toevertrouwd. Ten deele worden aardverwen — okers
en ombers — gebruikt. Maar de meeste kleuren zijn aniline-
kleuren, die men scheikundig weet te binden aan een vaste stof.
Het kleine heiligdom, waar de wetenschap wonderen wrocht,
geeft ons merkwaardige dingen te zien. Hier vinden wij ook een
machine, die het voor het bewaren van den onmisbaren lijm
benoodigde ijs vervaardigt en in een tiental uren 500 k. levert.
Door verwarming wordt ammoniakzout vlugtig gemaakt en onder
den druk van 12 atmosferen tot een vloeistof gevormd. Drupvor-
mig in de buizen gebragt, ontneemt het aan de atmosfeer de
wärmte en doet het een koude ontstaan van — 20 waarbij
het tusschen de buizen- aanwezige water bevriest. Later wordt
de gebruikte gas naar de. machine teruggevoerd ,• om wederom
dienst te doen, zoodat er maar weinig verloren gaat.