A A N T E E K E N I N G E N .
Behalve het in den tekst genoemde boekje van Dr. B. t e r Haa r B z n . :
Be i g - e n -D a l , e e n g id s vo or w a n d e l a a r s in Ni jme g e ns oms t r e -
ken (eerst als feuilleton in het N i e uw s v an den Da g versehenen), is
als wandelgids nog altijd zeer bruikbaar: h e t G e l d e r s ch lu s t o o r d , door
C. t e n Ho e t Jz. in 1825 gesehreven, ’t Is vrij wat nitvoeriger en behandelt
ook de merkwaardigheden van Nijmegen. Hoewel natuurlijk hier endaar
verouderd en dus met omzigtigheid te gebruiken, heeft het echter zijn waarde
nog gansch niet verloren. Ook het werkje van J. H. Kl a p p e r t : de s t ad
Ni jme g e n en ha a r oms t r e k e n , levert een aantal bijzonderheden om-
trent de stad — die echter sedert de uitgave vrij wat veranderd is. De
»omstreken” zijn zeer kort behandeld. Een vrij goede wandelkaart v a n Nijme
g en naar Be r g en Da l is te verkrijgen, maar het terrein, dat zij
omvat, is wat beperkt. Zeer brnikbaar is de kaart Ni jme g en en oms
t r e k e n , door A. J. B o g a e r t s te Breda nitgegeven, al is sedert ook we6r
vrij wat veranderd door de slooping van de vestingwerken en den aanleg
van spoorwegen.
De geschiedenis van Nijmegen behoort niet tot ons bestek, evenmin als
de beschrijving zijner merkwaardigheden. De stad verdient echter ten volle
een niet al te kort bezoek, waarbij ook de Belvedére niet vergeten worde.
De historische bijzonderheden omtrent de hnizen en heerlijkheden, in den
tekst opgenomen, zijn ontleend aan v a n S p a e n. I n i. IV ; S 1 o e t , o o r -
k ondenbo e k; ten Ho e t , 1. c. en Ar k s t e e : de onde h o o fd s ta d
d e r Ba t a v i e r e n . De laatste geeft afbeeldingeu van d en Dn k e n b n r g
en zijne oranjerie, van ’t kasteel de O o y , van ’t nieuwe kasteel Ubbergen
en van de ruine van het onde, alsmede van de rnine van P e r s in g e n .
Hn l s e n is afgebeeld in Ve r h e e r l i j k t Ned e r l an d .
Betreffende den S t. J a n s b e r g ontving ik eenige opgaven van baron
V a n Ve r s ö h n e r , aan de koopbrieven enz. ontleend.
Eeuige inededeplingen omtrent het gesticht te N e e r b o s c h mögen hier
hun plaats vinden. Het personeel, aan de inrigting verbonden, bestaat n it :
een directenr, een administratenr, tevens voor de drnkkerij, een adjunct-
directonr, meer bepaald met de leiding der weesjongens belast, een binnen-
vader, een ziekenvader, een bezorger van hniselijke zaken, vijf bazen, —
timmerman, metselaar, kleörmaker, schoenmaker, klompenmaker, — zes onder-
wijzers, een mnziek- en een gymnastiekonderwijzer, (de twee laatsten extern),
eeii tuinman, een boer en eenige arbeiders (boerenwerk wordt door de jongens
niet gedaan, omdat het beter geacht wordt, dat zij een vak leeren.) Voor
de drnkkerij is er een nitgever, een corrector, een drnkker, vier zetters,
drie beambten voor administrativ en verzending. Het vrouwelijk personeel
bestaat uit eene directrice, een adjnnct-directrice, een bewaarschoolhonderes,
een ziekenmoeder, twee onderwijzeressen in ’t naaijen, drie in ’t breijen,
drie voor ’t hniswerk, twee voor de wasch, een voor de kenken.
Het weeshnis werd 30 Oct. 1863 te Nijmegen geopend met twee weezen.
Den 9den Mei 1867 werd het meisjeshnis te Neerbosch door 45 meisjes in
gebrnik genomen. De jongensvoorzoover zij niet in de stad op winkels
waren, of een ambacht leerden, betrokken in October van hetzelfde jaar
het'voor hen gebonwde hnis.
Behalve werk voor partieniieren en eigen uitgaven, verschijnen geregeld:
H e t Oos t e n (weekblad), De Kl e in e Co n r a n t (twee maal ’s weeks), Te
h u i s , tijdschrift voor het volk (twee maal ’s maands), Ond en N i e uw,
tijdschrift voor de jeugd (id.) N e e r b ö s c h z a n g e n (maandelijks), We e z e n -
a lrpanak (jaarlijks). 80,000 psalmboekjes met liturgie werden reeds gedrnkt.
Van de 1174 opgenomen weezen stierven er 137, bijna allen aan tering.
In het tijdschrift E i g e n Ha a r d 1881 is opgenomen een plaat, voor-
stellende het zangerskoor van Neerbosch en eenige leden der Directie, met
bijsehrift, terwijl in den jaargang 1878 een opstel van F. de B a s over de
weesinrigtiug voorkomt.
Bijzonderheden omtrent de Maat sch. t o t v e r p l e g i n g van w e e z e n
i n he t h u i s g e z i n zijn te vinden in de jaarlijks nitkomende verslagen.
Over I s r a e l Ro b e r t is te vergelijkon B o s s c h a : de B e l g i s c h e
r e v o l u t i e , bl. 782 in de noot. B o g a e r s heeft zijn daad bezongen.