veel minder groot. Hoofdzakelijk berusten hier de verschillen op de meerdere of
mindere gegoedheid. Hierbij kan men nog onderscheiden de leden van het desa-
bestuur, de gegoede landbouwers, waaruit de leden van het desa-worden, en de kleine luiden. bestuur gekozen
* * *
Nog omtrent enkele toestanden op Java eenige bijzonderheden.
Even eenvoudig als de kleeding is ook het voedsel der bewoners van Java. Rijst
is de hoofdschotel; reeds des morgens beginnen zij er mede. Zij koopen die dan,
althans in de hoofdplaatsen, in draagbare gaarkeukens en ontvangen voor een
gobang — 21/* cents — een tamelijke hoeveelheid, die ingepakt is in een pisangblad,
en die zij naar de nieuwe mode, d. i. zonder gebed, naar den mond brengen, Des
middags, hoewel niet op een bepaald uur, eten zij liefst gezamenlijk. Ook dan is
het weer rijst, die zij, in een spits naar onderen toeloopend mandje van gevlöchten
bamboe — .koekoesan —- koken en in dat mandje, waarin een platte houten lepel
wordt gelegd, tusschen de aanliggenden nederzetten.
De Javanen, en wij bedoelen hier de bewoners van Java, zonder bepaald aan de
stammen te denken, zitten hurkende op een matje te eten. Borden houden zij er
niet op na, of het moest zijn, dat zij deze bij vergissihg uit een der huizen van
Europeanen hadden medegenomen. Zij scheppen däarom met den platten lepel een
weinig rijst op een pisangblad, doen er met een kleinen steenen lepel wat samboj-
en kerri over, nemen een stukje, visch of gedroogd vleesch, en eten voorts met de
tvailn gvearns Edeu rroipjseta noepn. , Ednie ahl evt in„edne nf awmiji lldei”t ooopk hdeot ene.erste gezicht vreemd, toch zijn er
Rijst is ■ des morgens, des middags en des avonds het voedsel der Javanen, De
drank is koffle en water. Sterke dranken gebruiken zij niet en sleehts zelden een
glas wijn,:-ja, velen zijn er, vooral zoo zij strenge Mohämmedanen zijn, die zelfs
nooit wijn gebruiken. Ik heb nooit een dronken Javaan gezien, maar was meer dan
eens getuige van zijn vroolijkheid, als hij een militair zag liggen aan den weg,
wentelende in het slijk, zegt E. Haan (Macedonier IV), aan wien wij ’ dit ontleenen.
hDuant fdeee stJeanv aeann hgueiseenl ijSk telrekvee n.dranken gebruikt, geeft een eigenaardig karakter aan
Hs *
Hoewel de Javaan geen Sterken drank gebruikt, is hij een liefhebber van het
Opium, een prikkelend middel, niet minder nadeelig voor de gezondheid en voor het
maatschappelijk leven dan de jenever. Zij, die van opium gebruik willen maken,
gkeunnanaemn d. die verkrijgen in door de regeering aangewezen verkoopplaatsen, kitten
In de groote kuststeden en hier en daar ook op andere plaatsen, zijn die zoodanig
ingericht, dat de dient zijn opium in het locaal gebruiken kan. Daartoe worden dan
bamboezen hoekjes afgeschoten, van een rustbank met kussens voorzien. Soms zijn
deze kitten tegelijkertijd ook holen, aan ontucht gewijd.
In den regel is de opiumkit echter niets anders dan de' gewone Verkoopplaats van
opium, waar de liefhebbers zieh van het noodige opium voorzien, om dat te huis te
gebruiken. Soms ook ziet men die kitten längs de wegen als warongs ingericht ;
men kan er binnentreden en uitrusten als in een herberg, en zieh tegelijkertijd aan
een pijp opium vergasten. Het opium toch, die in verschillende streken gekauwd
wordt, gebruikt men op Java rookend. Men noemt dit „opium schuiven”. Hiertoe
is het opium in kleine bolletjes of pillen gevormd, welke een voör 'een in een
daarvoor bestemde pijp worden gedaan.
Om het opium-misbruik op Java te leeren kennen in al zijn afschuweiijkheid,
doet men niet beter dan een opiumkit te bezoeken, en daar te zien, hoe de mensch
zieh tot dier verlaagt. De heer Schuurmans geeft hiervan de volgende besehrijving
(Ned. Zending-Tijdschr., 1889), gedeeltelijk naar P. Jansz, eveneens oud-zendeling.
„Voigt mij naar het huis van den Chineeschen opiumhandelaar. Geen winkel is
op verre na zoo druk bezocht als deze opiumkit. Van des ochtends zeer vroeg tot
des avonds stäat het bijna niet stil van koopers, soms 10 ä 12 tegelijk. Doch ze
worden niet binnengelaten; velen ^ n^ar Tet^fwegem ^Hoe nauwkeurig1'.
d’te I ss tooeopk vdouorer hweat arra.a mH setta awne gzee n p di & g8e daa,n . , S(njoeul vwerisnseemleenn td eg ekpoaocphet.r s Dafe. DCeh inheeasn deblraeanrg t hedeafat rvhoeotr mveornscohpeoKhele ndea atri endu ^z enden P ^ een efn kienl e, t rbeisjizdoewndteier
voor den tijd van een jaar. Nee,o i ^ ^ « ’^endien nog de
doen tzoepttieunmdev erwbrmmskteenrs, die de p„atMchteer«s¡ ferr ^geowno h jJk wetteene euniotv eter ohanldeenr,k rmuiepte rasl edne
kosten, die zij moeten ° .^ » c h li r t » ^ £ s^ voor een groot gedeelte
S / k l d Ä . H .. geheele dagloon . . r f t hier » m , geotod
eknin dearaenn vroonutwst oleenn.
Waar de opium wordt
gebruikt, voert zij
weldra geheele heer-
sscphaaaprzpaija,m hgeaiadn e no zrodreg, te gronde. En de pach-
ter wijst niemand af,
behalve wie geen con-
tant geld bij zieh heeft.
Treden wij nu dit
kleine hokje, met bamboezen
omgeven, aan
dvea nz ijd dee svtarana dt eb isntnoeepn,.
JDaavaara nsczhieet rugset baenekn.
Een man is er op uit-
gestrekt, terwijl een
lampje naast hem halonnetje, met boven een opening. Die
omsluitin» i^6ook^rnnnlig, want weldra verliest de opinmschuiver of rooker, die zieh
“ “D e Ä ^ Ä heeft Ä
Zijn pÖpje_iB ^ l ^ g r a t T g “ ! ^ 1!)^ werkt aanmoedigend. Nog een tweede en een
derde °pijpt een ^derde^ em. M ^
blik van het Jachend gelaat^ ievendig “ di door andere uitingen gehehaam
en ziel uitl tls de overga g, verddoft- het staart u niet meer
volgd wordt. W ant ne,^ de gla«s zink? het hoofd’ krachteloos neder, terwijl
^ B m I 1 i ü ä e : r i t t