MASKERS. BALSPEL. TEMPELS.
Niet minder bedreven waren zij in het besturen hunner kano’s en zij hadden een
zonderlinge wijze, öm zieh hiermede te vermaken. Zoo werden er door eenige mannen
roeitochtjes gehouden, na zieh op een belaehelijke wijze uitgedost te hebben. Zij namen
groote uitgeholde pompoenen, sneden er gaten in voor den neus, den mond en de
oogen en haalden deze over het hoofd, zoodat zij dezelfde uitwerking hadden als bij
ons de momaangezichten. Bovenaan den pompoen werd een bosje dunne, groene
takjes bevestigd, die er op eenigen afstand uitzagen als een veeren pluim, terwijl
onderaan een aantal smalle strookjes doek hingen bij wijze van een langen baard.
Bij alle gelegenheden, waar deze maskers gedragen werden, schenen de dragers
buitengewoon vroolijk te zijn; zij lachten, juichten en haalden allerlei sriakerijen uit.
In het eerst vermoedde men, dat deze maskers eigenlijk helmen waren, die dienen
moesten, om de dragers tegen de door hun tegenstanders geworpen steenen te
beschermen; doch zij, die ze droegen, deden zieh in alles zoo volkomen als gemas-
kerden voor, dat genoemde gissing geheel onhoudbaar schijnt.
Het balspel was mede een geliefkoosde uitspanning der Sandwich-eilanders en
werd op tallooze wijzen gevarieerd. Evenals bij de Tonganenezen, speelden zij met vijf
ballen tegelijk, ze van de eene hand in de andere opvangende, zoodat er steeds vier
in de lucht waren. De ballen werden op de plaats zelf vervaardigd met draden omwonden bladeren. van ineengerolde,
Er bestond bij hen een wijziging van dit spei, veel gelijkende op ons beker- en
balspel. Zij namen een stokje van ongeveer een voet of aehttien centimeter lang en
staken er aan een van de uiteinden een ongeveer drie centimeter lange pen door,
zoodanig, dat aan iedere zijde een centimeter of meer uitstak. Zij sneden aan beide
einden der pen een scherpe punt, waarna het speeltuig gereed was. Den bal nu met
de linkerhand in de hoogte werpende, vingen zij .hem op een van de scherpe punten
der pen op, slingerden hem 'dan weder in de lucht en vingen hem opnieuw op,
terwijl zij daarbij telkens den stok omkeerden, om den bal op de andere punt der
pen op te vangen. Dit spei hielden zij een tijdlang vol, zonder den bal eens te missen.
Een ander hunner speien was zeer populair. De twee spelers zaten tegenover elkaär,
de een voorzien van een steen en een stuk sehorsdoek, de ander van een stok. De
eerste speler spreidde het doek op den grond uit en frommelde het inet zijn rechter-
hand in een menigte plooien ineen, terwijl hij met de linker den steen onder het
doek verborg. Het eigenaardige weefsel van het doek deed de plooien en vouwen
er onveranderd in blijven, evenals een stuk dun papier, dat op dezelfde wijze behan-
deld wordt. De andere speler bekeek zorgvuldig het doek van alle kanten, de piek
trachtende te ontdekken, waaronder de steen verborgen lag, en trachtte nu, zijn
besluit genomen hebbende, den steen met zijn stok te raken. Gelukte hem dit, dan
won hij den aanzienlijken inzet van zijn tegenspeler; miste hij den steen daarentegen,
wat het waarschijnlijkst was, dan verbeurde hij een kleinen inzet aan zijn tegen-
sstcahnadpepre. n Dope doem tswtaened esrpse lsetresl daeann .groot belang in het spei en gingen groote wedden-
* $ *
In vroeger. tijd waren de tempels zeer talrijk op Hawaii. Men onderscheidde
twee vormen van tempels, nl. die, welke aan den god K u en de andere, welke aan
den god Lono gewijd waren. De eerste namen een hoogeren rang in dan de laatste
en de voor deze geldende tabu-voorschriften waren strenger. Alleen in deze mochten
mensehenoffers gebracht worden. De tempels van Ku werden op heuvelen nabij de
kust gebouwd en alleen de vorsten mochten deze doen verrijzen; de tempels van
Lono konden ook door ondergeschikte hoofden worden opgericht.
Een bijzonder soort van tempels, „puuhonua" of toevluchtsoorden geheeten, vond
men op Hawaii, Lanai en Oahu. Hier konden alle misdadigers, zelfs zij, die de
tabu-wetten overtreden hadden, een toevlucht vinden. De deuren van deze tempels
stonden steeds open en zoodra iemand om bescherming gevraagd had, schonken de
priesters hem die. Na eenige dagen konden de vluchtelingen den tempel weer
evne rlgartoeont steen doenzdere rt edmep eblse scwheerrdm ginegv odndere ng oodph eHdaewn aihi.uiswaarts gaan. De beroemdste
De Hawaiiers stelden hun goden voor door beeiden; zij geloofden, dat in deze
GODENBEELDEN. NIEUW-ZEELAND. MAORI’S.
beeiden een goddelijke geest heerschte. Wij hebben een afbeelding daarvan gegeven
op pag 309 en 310. Hoewel de bewoners dezer eilanden nooit kanmbalen geweest
ziin, kwamen mensehenoffers: toch bij hen voor. In hun religie vervulden tooverdokters
een groote rol; bij ziekten werden zij steeds te hulp geroepen. In t algemeen
vergenoegden zij er zieh mede, den boozen -geest door gebed en offergaven uit het
zieke lichaamsdeel te verwijderen. Een bijzondere klasse onder de tooverdokters
vörmden de astrologen en weerprofeten, welke raadgevers des komngs waren. De
laatsten hielden zieh in ’t bijzonder met de veranderingen in de atmospheer en met
de bewegingen der zee bezig; zij voorspelden het weer aan de schippers.
L IT T E R A T U U R .
G r a f R e in h o l d A n r e p - E lm p t . Die Sandwich-Inseln. Leipzig, 1885. __
H o p k in s . Hawaii, the past, present and future of this Island-kmgdom. London, 18bb.
F o r n a n d e r . Account of the Polynesian race and the ancient history ot the Hawaiian
A. people. London, 1877-85. B a s t ia n . Zur Kenntniss Hawaii’s. Berlin, 1886.
VII. N ie u w -Z e e l a n d .
De eilandengroep van Nieuw-Zeeland is door de Nederlanders ontdekt, zooals de
naam reeds doet vermoeden. Abel Tasman leerde in 1642 de westkust van het
noordeliike eiland kennen, zonder er echter te landen. Eerst m 1769 werd Nieuw-
Zeeland weder door Cook, later door Fransche sehepen bezocht In 1814 vestigden
zieh hier Anglicaansche zendelingen en later volgden Kathoheken en Wesleyanen.
Walvischvangers en houthandelaars uit Sydney stichtten aan de kusten van het
noordeliik en zuidelijk eiland kleine nederzettingen, en in 1840 grondvestte de
New-Zealand Land Company er de stad Wellington. In hetzelfde jaar landde de
gouverneur Hobson in het noorden en sloot met de hoofden der inboorlingen, de
Maori’s, een verdrag, waarbij zij de Engelsehe opperheerschappij erkenden. Spoedig
bleek het evenwel, dat de beteekenis van het verdrag en zijn ver gaande strekkmg
door de inboorlingen niet goed begrepen waren, wat aanleidmg gaf tot een opstand
in 1844 en later in 1860. De laatste eindigde eerst in 1864, toen de Maori s het
na een verbitterden strijd moesten opgeven. Ook later ontstonden er nog opstanden
en eerst in den laatsten tijd is de verhouding tusschen de Maori s en de vreemde
kolDoen isbteevno lvkeinrbge tvearnd . Nieuw-Zeeland bestaat thans uit de Maori s de eigen¿li4jk e m■ bi.oor-
lingen, en de kolonisten. De Maori’s hadden volgens raining bij de aankomst der
eerste Europeanen een aantal van meer dan 120,000 zielen, doch in 1896 bedroeg
hun aantal, met inbegrip van de 3500 lieden van gemengde afkomst, 39,854 zielen.
Wij zien dus ook hier sedert de komst der Blanken een bestendige afnemmg van de
inboorlingen en binnen een niet groot tijdsverloop zullen de Maori s van Nieuw-
Zeeland van de aarde verdwenen zijn. De Maori’s leven alien op het noordeiijk
eiland, waar zii 2 millioen hekt. land bezitten, die met graan en andere landbouw-
produkten door hen bebouwd worden. Het belangrijkste echter is voor hen de veeteelt.
De Maori’s zijn sedert 1814 tot het Christendom bekeerd; zij bezitten 74 scholen,
waaronder ook een hoogere school. Daardoor zijn de oorspronkelijke gewoonten ook
hieDr e zokoo lgooneisdt eanl s ogpe hNeeiel uvwe-rZdweeelnanend. telden in 1897: 729,000 zielen, waaronder 3„r/0m0
Chineezen. Ongeveer 10,000 der kolonisten zijn van Duitsche afkomst; verder zijn
98 pCt. der kolonisten van Britsche afkomst. Sedert 1840 hebben zieh voortdurend
kolonisten op Nieuw-Zeeland gevestigd en eindelijk de eilanden grootendeels in'
besDlaeg reggeeneorminegns.v orm was tot 1876 ee’ n federatieve, terwi.j..l e„lk d, er _9 provi. nci..e.n een
eigen regeering had. Daarna werd dit stelsel opgeheven en een gouverneur over de
geheele kolonie aangesteld, terwijl een Legislative C o u n c i l of Hoogerhuis, uit 46 leden,
en een House of Representatives; uit 74 leden bestaande (waaronder 4 Maori s) de
volksv*e5r»t /eg 'Ken w,Voo' rdiging vormen.a fi.c as v ■> 22 AUSTRALIE.