H O O F D S T U K IV.
HET HUISELI.JK LEVEN, ZEDEN EN GEWOONTEN
DER INLANDERS.
Het huiselijk leven der Javanen en Soendaneezen komt in hoofdtrekken overeen
zoodat wij dit in het algemeen kunnen sehetsen. Wij mögen niet in biizonderheden
afdaien: voor Nederlanders staan daarvoor vele b in n en ten slechts eemge grepen doen en vangen aan met het huwelijkslevend.i enste Wh zullen
lioewel de Islam den Javanen het nemen van vier vrouwen toestaát is torh hot
C o n H één 111 regeL De weelde ™n een zoo talrpke h m Ä S g kan de
Íe7e voor d e ^ e r e n Ver°°rloVen- De Pol^ amie is daar ook meer efn privi-
S H erHste M^teekIenBen, Édat l d«e g edboeorjrtea vvaanne nee ng amdeesulwaaenn, hvuainsggeenno owti kj aanan v emrweta dceh kt iwnodredreenn. ^even aanleidmg, dit door een feestmaal te wijden, waarbij gekookte riist van onderen
geel en van boven wR, de hoofdrol speelt. Een geheele reeks van S s wo“ t ver
vveerJrriicchhtt, S eennU roonntthhnonuddem ZgWena ngh®erbf bbeanP pgleaarätsc, hto;m t ald vea ng rsoyomteb ogliescbheeu rhtaenndise li«nogíedn twe odrdoeenn
over t” gseehh°eereell hheett bheezzit? “v aHn hin Bdereni o pin gbroeodtwena npgr itjes hstoeultd, enzo. ozDeeara rz edlfes indlaatn dbeiir
dvealte asltiaem mzoerng pkmlaadtesr lohoesehfte, ido mee nd ea agnebleoiodritneg* gtooet de cteh tsdcoheeni dming Mis, valt Mhet te bBeo-riiBnen
Met vre°n^dAi wodred to odrez agaekb ovoarnt eb ebsepgorottemt.g Eeenn voeurdaec hintilnagn dbsicjh ev evlreo esdtavmromuwen, .doekoen
+6der m de,- moeleliJke °°genblikken op zeer primitieve —
ztiij Iztirehh ySeSrvBolg Ze°n°s Svpaone dallgi emn °agreblleJi.kd eeenn vbaand jhneetm beenz.o ekG evdaunr eenedne bveedeerhtuigis doangt¿hno umdoenet M ira kind geboren is wordt het gereinigd; de B i — B
afgebeten, om het kind onkwetsbaar te maken, en als het kind viif dagen oud is
ontvangt het een naam. Familienamen zijn bij de inlanders niet bekend de voor’ C C , M E M nfam; -1 íet B dezer eeuw g ig H i ■ wwononrrdflitgl zi"j n, en d?e eevna dfeere svtemrakalal aprtl aadtas,a rwbiaj,a rwbiejl kdeen vnraoaumw ehni j aBls ge—woonlijk tegeng
standen heeft de naam een verheven beteekenis; bij de la°-e standen
De ™ men- m an eenvoudlger narnen, bepaald door verschillende omstandigheden
naam Bii i B i f l Y°°[ .alt«d .i^ e n d . De Javaan verwisselt m L rm ln van
sCcnol oonoSudJeerrss. J BHiijl rde gXebo oVrfte kvnajng th, ehltj ee°Prs tBe ki nPdl avatesreline zeeenn daen doeurdeenr s nauaitm d ev alna gzeirjne
ED yfvvoSoeeeggiinngí Uvvan Pctk ( a_ vader vBan) en Bok (—" amamoe Mder vhaunn), bijv. Pak Lidin vader
Het 1.+’ enz- Bhjkens msenpties bestond dat gebruik reeds in den tijd der Hindu’s
jleAuuggddiiggeenn lleeeeffttii?jdd,e ^hiu™wpell ijtk deensza. ’ b*reegnegnesPn °eddeenn ,J aIvmata ns teerrV teone , vaznij nd nena amee ?tset gveebroänredneer eonp
vvaann rraanngJ nneiemm?t mmeen? wweell e°neng emp?esut’w deenn nnaaaamm aaten .behouden, en ook bij vermindering
echtC eden “hh w ^ 00gere“ stand verwisselen gewoonlijk hun naam bij het in den
FEeenn algem’ eeJn e wi- jze, waaaradreonp pf enrseorn ebne t rveaknk inhgo,o gaelnsm setdane db iojp raJnavgva ehrhuono gkiinngd.ernaam
ZWANGERSCHAP EN GEBOORTE. NAAMGEVING. DAEMONEN. 31
vervangen, is, zieh te noemen naar hun desa of geboortedorp. De naam van de desa
wordt dan verbonden met kjahi, een titel, die alleen door ouderdom en stand aan
eerbiedwaardige personen toekomt, en men spreekt dan van Kjahi Madja, enz.
* * *
De ceremonien, gebruiken en onthoudingen van zwangere vrouwen zijn verschillend
bij de onderscheidene stammen in den Archipel en het bijgeloof speelt hierbij een
groote rol. Overal meent men, dat daemonen van allerlei soort hun invloed doen
gelden, en onder deze worden de pontianaks, de geesten der vrouwen, die in het
kraambed sterven, het eerst genoemd en het meest gevreesd. Men denkt zieh deze
in de gestalte van vogels, die overal verschijnen, om hun zusters uit afgunst van de
vreugde te berooven, welke zij zelf moesten derven. Zoowel bij Heidenen als bij
Mohammedanen zijn de Pontianaks in den Archipel veel verbreid, en men meent
ze te bestrijden door offers en andere middelen. Ook de bijstand der vroedvrouwen
dient vooral, om de booze geesten te weren.
Onderscheidene spijzen mag een zwangere vrouw niet gebruiken; zij mag ook niet
in de deur gaan zitten, geen hout kloven, geen touwen knoopen enz.; de bevalling zou
daardoor moeielijk worden, het kind misvormd enz. Bij de Dajaks bestaat de ge-
woonte, dat ook de man zieh een maand lang voor de bevalling der echtgenoote van
vele zaken moet onthouden en verschillende werkzaamheden niet mag verrichten:
geen gaten boren, geen vuur ontsteken enz., doch dit komt op Java weinig voor.
Een algemeen in den Archipel voorkomend gebruik is het verwarmen van kraam-
vrouwen, juister „roosteren” genoemd. Na de bevalling worden dan en kraamvrouw
en kind met den rüg naar een vlammend vuur op een rustbank gelegd en aan een
hevige roostering onderworpen. Men vindt dit gebruik bij de Baloks, bij de Maleiers
ohpe t Mina ladkek aM binije hdaes aL oine bozwe’sa,n gb.ij de Timoreezen, bij de Soembaneezen en vroeger was
De zorg voor de kraamvrouw is over ’t geheel niet groot, wat hier ook niet zoo
noodig schijnt te zijn. Doch bij enkele stammen vindt men de couvade of het mannen-
kraambed; zoo o. a. bij de Dajaks van Serawak, waar de vader na de bevalling
gedurende acht dagen dieet houdt en alleen rijst en zout gebruikt, en bij de Alfoeren
van Boeroe, waar de moeder na de bevalling dadelijk haar bezigheden weer aanvangt,
doch de man te bed gaat liggen, zieh ziek aanstelt, en allerlei lekkernijen gebruikt,
die hem door de vrouw bereid worden,
Boven zeiden wij, dat familienamen bij de inlanders onbekend zijn. De inlandsehe
Christenen in de Minahasa, op de Molukken en enkele volken der eilandengroepen
in het zuidoosten van den Archipel, waar zieh vroeger Portugeezen vestigden, maken
daarop een uitzondering; door Portugeeschen invloed werden hier familienamen inge-
voerd. Doch over ’t geheel is en blijft de voornaam de hoofdzaak bij de meeste
volken. En de keus van den voornaam hangt meestal geheel af van toevallige omstandigheden,
soms van kleine gebreken of lichaamseigenaardigheden, enz., zoodat iemand
die scheel ziet, „de schele”, iemand, die klein is, „de kleine” genoemd wordt, enz.
Bij de Javanen komt het ook nog voor, dat de kleinzoon, als de. grootvader nog
leeft, diens naam ontvangt; de kleindochter ontvangt dan d,en naam van de grootmoeder,
een gewoonte, die ook bij ons bestaat. Op Nias geeft men de voorkeur aan triviale
namen boven fatsoenlijke, nette namen; elders zoekt- men fraaie namen voor meisjes,
o. a. in de Padangsche Bovenlanden, als bijv. bloem, hartebloem enz.
Bij volken, die den Islam aannamen, komen veel Arabische namen voor. Het
gebruik, reed's van de Javanen vermeld, dat de ouders den naam van het kind aan-
nemen, is in Indonesie algemeen verhreid; het schijnt een specifleke gewoonte te
zijn voor den westelijken kant van het Maleisch-Polynesische ras, en wordt zelfs bij
sdtea mHmovean’ s goepv oMndaedna.gascar gevonden. Ook in Afrika en Amerika wordt het bij enkele
Den oorsprong van dit gebruik meende Wilken hierin te moeten zoeken, dat het
een beknopte uitdrukking was voor de erkenning van zijn kind, in den tijd, toen het
vaderschap zieh begon te ontwikkelen; de Javaan wist dit niet korter en juister uit
t„ev addreurk kveann, Pdoaenr wdao”o rt ez inchozeemlfe, na. ls zijn kind Poerwa werd genoemd, „Pak Poerwa”,