4 *
S æ c .
I V .
S O C R Á T I S H I S t O R I Æ C ó n s t a n í in u s .
nìpoi' A iy l-x ta ’AAé^ a.iJ'fae ’A m o v í a s t ñ uu¡-
VxAjjs E vçoÊios' 'ItpomAu/iai M a n ía lo s - 1 'A í» o -
Ægypti Alexander Epifcopus. Magnæ Antiochi*
Euftathius. Hierofolymorum Macarius.
Harpocratio Cynopoleos* E t reliqui,
quorum nomina in libro Athanafii Epifcopi
Alexandrini, qui Synodicus infcribitur, ple-
niffime digefta funt. Tempus autem quo *
Synodus congregata eft, ficut in notationibus
temporis ipfi Synodo prsfixis inveni, fuit
Confulatu Paulini & Juliani, die undecimo
Kalendas Tunias, anno fexcentefimo tricefi-
mo fexto a regno Alexandri Macedonis. E t
Nicæna quidem Synodus hunc finem accepit.
Imperator vero finita Synodo* ad Occiden-IC
iis partes fe contulit.
C A P U T XIV ;
ÿx.\y\s Euçaôw?*1 epoovAvpuoy Mctxctexo?’ 1 /w o I
av KvvaV >9 r Aowrav’ ay els i r A m s r k o-
yo/¿ct& xeTrcq % ¿9 r a h c w o h x a ’AOavctoia y *A - 2,
Ae^w/^peicts em a n o n a . ¿ ó XP°V0¿ ^ rv s trivuoiti,
3 a i o v 'XcLpcLMfietaxTzaiv QCpopdjj, v ^ c lt íÍa s ü c tu - 3
AÍvs 59 ’iaAiavot), 4 “ tm élx.ctSl r y Maia filcoós’ 4 a
TQUTO h ItO ¡%CLM<TlQ<tfV T6«X>Wçî>Y eXTOV 670Í, Ä7T0
TÍ? ^AAe^kvk'py r S Maxetivos ßoLtrtAeictSi r i f i 5
otto r i ? <ruyoch>u téA o ? \<jioy *j, or/ yu5 t w
<rt¿to<Tby o ^ct<r<Aél)i ètt) T e i iaweyiaL fiepy¡ k<piX67V,
K E Ì A A A I O N I A'.
Ouomodo Eufebius Micomeditt Epìfcopus & Eucte&o? 0 Nocè^JWct? y xca ©goyw? 0 N <-
Theognis N icaa, qui in exilium mifji fu e - xcaa?> eJjo^cQgn'E? To QvfMppovncrctj *Apelai
rant eo quod A r io confenjijfent, pofle* x j vqepov (¿iGAtov {¿eT&voicLs Qsfcp'^ept-^oì/idpot, x a ì
poenitentU libello expojìtioni fidei confiniten- QiuQe/dipoi ry[ exQécr^ r i ? vri&aSf r è $ ìouu'mv
test fid e s fu a s receperunt. cc-TTgAaCoy Bpovoig.
Po r r o Eufebius & Theognis pceniten- 6T J Yc-ÉCio? 3 59 ®eoyyts, 7 (ZlGAiqv /¿e&voUs ro\s6 j
ti* libello ad pracipuos Epifcopos miffoi xopvcDouois jcopixpoc^ois r ’GfocMTCay ^¿WAavT??. k u -
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s¿ .
1 Apimtfcfnuv In Latinis Canonum colIeZionibus,
Harpocration Naucratitès Epifcopus dicitur, eique
proxime fubjungitur Adamantius Cynopolites, five Cy-
nenfis, ut fcribitur in vetuftiffima collezione illa cujus
fupra mentionem feci.
2 ‘Ev tiS oiwo&k» ‘A%iuain j Hic liber Athanafii hodie
non extat, quod equidem fciam. Cetérum probabile eft,
nomina Epilcopórùm qui Nicaeno Concilio fubfcripièrunt,
ex eo libro tranilata eiTe.
3 ‘£ìs h -7m£oi<ni[AHaiji<ni> Hanc vocem non intellexerunt
interpretes. Tmyinip/ilaiTis eft notatio temporis
» aftis publicis prsefigi folita, ut jam pridem monui in
annotationibus ad Librum primum Hiftoris Ecclef. Eù-
ièbii in caput 9. Sane in Grseca cólletìrione canonum
quam primus edidit Joannes Tilius» temporis nota prx-
figitur hujufmodi. to» ti» ciytuv fìmnae», my cu
ÌHtroiai ózius?i%vTay> ov Xzàctmct Tic«/A»{f ’ixXtewS toj>
Actf/jizg&mTur trai xA t * A A e c i //itivi Assia ci-
yecc>(gLiSi>fgi’ni, stfè friyct.'i^iav f^xétvhov ‘luXÌav.
4 Ti} cngiA 5* Metiby //-¡jvòs] Aliter in collezione Gnecaf
quam edidit Tilius. Conveniliè enim dicitur Synodus die
19. nienfis Defii, quem Romàni Junium vocant, die 1 3.
Kalendas Julias. Idque confirmat AuZor Chronici Alexandrini,
& Cbalcedonenle Concilium, & colleZio Lati-
.na quam Baronius Crefconianam vocat. Sane- in annotationibus
Euièbianis pag. 224. certilfimis argumentis de-
monftraflè mihi videor, hanc pofteriorem icripturam ve-
-riorem eflè quam illam Socratis. Quod fi conjeZurae
locus eit, videtur Socrates ufus eiTe vìtiofo Codice, in
.quo - fcriptum erat Ai^'ifiSv ng.\u,v$ì/v ‘Invia» prò ’I»-
xla». Porro fciendum eft, Nicanos, fiput & reliquos A-
fiaticós, uibs eflè anno ac ménfibps Macedónicis.
5 ’AXi\uvSfa & MccxsMv®' ¡¡cunXtlui ] Poft hxc verba
-Codex! Leonis Allatii hoc addit, iivts /i r 5? Kavfezittiva fZa-
mXsuts ¿vvsctfyuMtyc.'nv vt»\ Qu* funt veriifima., Pauli-
no enim 8c(Juliano CoiT. qui eft annus Chrifti 32$.’
menfe Maio quò juxta Socratis fententiam Nicsena Syno-
.dus congregata eft,: nonus decimus agebatur annus Im-
perii -Conftantini. Vicefimus vero ihcepit eodem anno
-iìib finem menfis Julii.
6 EèaiQi®- 5 ©£#^»5 ] Nullum hic .ordineih fervavit
Socrates. Revocatos énim eflè dicit ab exfilio Eufebium
acrTheognium, prius pene-quam in eifilium miflos effe
dixerit... ReZius iraquev Sozomenus, qui hac -in parte
Socratis: narrationem correxiu Nam in libro primo Hiftoriab
capite 1 1 . refert Èùlèbium ac Theògniufn paulo-
poft Synodum miflòs eflè in exfilium ab Imperatore Con-
ftantino , & in eorum locum alios Epifcopos fufleZos
¿flè. Deinde in libro feCundo capite 16. narrat, qualiter
ab exfilio revocati fint. Ex quo, ut obiter moneam, col-
ligitur Sozomenum poft Socrateni Hiftoriam fuam con-
fcripfiflè, cum narratiònem Socratis plerifque in locis e»
mendet ac corrigat. Porro Eufebius ac Theognius tri-
bus poft Synodum Nicsnam elapfis àienfibus, mifii funt
in exfilium, ut teftatur Philoftorgius. Anno autem ter-
tio poft eandem Synodum ab exfilio reverfi funt, ut fcri-
bit idem Philoftorgius, id eft anno Chrifti 328. Qua: cura
Hiftoria rerum eo tempore geftarum optime conveniunt.
Omnes enim Hiftorici confentiunt, Eufebium cum ab exfilio
rèdiiflèt, confilium cepiflè de confirmanda Arii opi-
nipne, & de exturbandis Nic»n» fidei aflèrtoribus. Pri-
mumque ejus ìmpetum fuiflè adverfus Euftathium Anti-
ochenièm Epifcopum, quem confiZis calumniis deturba-
vit anno Chrifti 329. aut certe 330, ut notavi ad librum
tèrtium Euièbii dò vita Conftantini; Male igitur Baronius
Eufebii Nicómédiehfis reditum confignat anno Chrim
H H | M M
7 BìSaw» [/isfecvoicci 7»Is tfffpj<Pcuoii t smoxamvv àinftiXtcvIsij
Baronius ad annum Chrifti 32-5. Socratem ac Sozomenum
reprehen^t, qui dixerint Eufebium ac Theognium
paulo poft Synodum'.Nicaenam miflòs eflè in exfilium:
deinde aliquot’ poft annis miflò iàtisfaZionis libello ad
nobiliores Epifcopos» ab exfilio eflè revocatos. At Baronius
cònténdit hunc libellum ab Euièbio oblatum eflè
Epifcopis in Synodo Nicarna. Primum enim regulam fi-
dei ait fcriptam fuiflè, cui Eufebius Niconledienfis cum
aliis qùStuòr Epifcopi's fubfcribere recufarit. Eundem ta-
men poftea oblato fatisfàZionis libello, iis quae decreta
fuerant fiibfcripfiflè. Pofthsc vero cum Synodus Arium
anathemate damnaflèt,-Eufebium ac Theognium huic ana-
thematifmo noluiflè fubfcribere : eamque ob cauiàm
damnatos ac depofitos èffe à Synodo, & Amphionem ac
Chreftum in eorum locum fubrogatos. Conftantinum ta-
men Imperatorém interceflìflè, ne fententia executionì
mandaretur, egiflèque ut Eufebius ac Theognius oblato
pcenitcntise libello fufeiperentur à Synodo. Sed primum
in eo peccai Baronius, quod duos libéllos ab Eufebio ob-
latos eflè dicit. Nam de priore ilio libello nemo unquam
méntionem fecit. Deinde quod ait de depofitione ac
damnatioiié Eufebii atque Theognii faZà in Concilio Ni-
V a r i o r u m .'
a,TÍj tìifffA rp$ M ä < V 3 Communis, Sc omnium re-
céptiflìma eft opiflio, celebratum fuiflè Concilium Nic*-
¿dtfi atìho Conftarifmi XX, Chrifti CGCXXV. De die au-
fem inter ScriptorÇs non’ convenif. Socfatès enim- iniiflè
àfièrit V5}' £i’»(ä«« -reef Mesi» id eft, vieeßma die ïdenfis
%laji, five XIII Kalf jun. (non XI, ut Valefius 85 Chriftophoffonus
interpretantur ) At Chronicon Alexandrinum,
titulus Canonum, & Concilium Chalcedonenfe Synodi hu-
j.us iriiiiym collocant in XIX die menfis Macedonici Defii,
qui rèfpondet XIII. Kal. Julias, five decimo nono diei
Junii.iri anno Juliano. BeveregiHt Annoi, io Cm .Conci 1% Nie»
io it is.
x A jjÔj y<mt
C o n s t a n ^ in u s . E C C L E S ï A S î I C Æ L ib . I
x A í 0>/oaV 76 r i ? e£ o& * s ix, ß c to iA ix x <zsç^çiJpccc- Imperatoris julTu ab e x ilio revöcati, eccíe;
-705, 59 Tsts exiXÁtjaicLS ecLviav k 7reAcLQor rovs els
'T07TCV. ecLVTVúV %£ip070V}lÔ£y‘& $ ¡%a9»au.V7 6 ? , ’A p u p í a -
ysL pSjj EvctzQosj Xpi¡<tPf ^ ©eoyvi?* v ß & A ia r o
G as fuas receperunt * eofque q u i in ipförum
locum ordinati fuerant, expulerunt; Am phionem
quidem Eu feb iu s ; Chre ftum vero
, / ,/ f (. >/ tV -C' ^ ' / T h e o gDn is . 'C'u“ jJu“ s-' quidem lniubbelillii exemplum
I Î91 ToJs. ' HdV /Z ¿V M.&'jAKpicdevTts 5 h o c e f t. N o s quidem à pietate veftra dudum
cobdemnati in d id a cáu fa, ju d ic ium
fa'nditatis v eftræ placide 8c cum filentio
ferre debemüs. Sed quoniam abfurdum e f t ,
argumentum çâlumniæ adverfus femetipfum
filentio f i lo . præbere, id c irco fignificamus
z * <WÇÿ x& on as TU? él>AaÇefô(.? op tiov-
Xpct <pépeiv to! yjcx zifß id L r i ? k y a ts iipiav I -
•m xpm as oQÚAo/yfyj. ¿ A A ’ a 7P7ray,
eCLVTQV Sòwaj T ÇVX/XpcU/TCùV T TVÍ 0ïffl7rM,
T ÿT V 'évçxgc kv&Qepo/ityjj a s yptèis 59 ry j th çe i ouv- 10 vobis, nos & in fide unanimes conípiraífe3
eJ^kpiopSiu, X) r ’¿VV01CL9 ê^êTO,/ffav7t?. è'7n T a f ofJLoa- ^ n° tione confubftantialis dilig en ter exami-
/ 1 ». ■> / û X 5 ' , c t\, , f ‘ ~ i f nata> omni ftu dio in pacem incubu iife, n u lm
Ê m ' V i - M M m > ’ P ’ P km unquam hærefim fecutôs. C um q u e o b .
<nj e^ctjtoAaôflcra.VT'i?. r\ j z 3v/¿vti<nx,v'rts 3 ctcRpct- iecuritatem & tranquillitatem ecclefiarum
Aeiçt r èxxAriOicfyy ocra, t A oyiapiov riptav V7ce7ç e - ea fuggefliflemus quæ nobis in mentem ve¿
y e j Xa 7rAqpo(popiiovLV'ns r t s i l ypiciiy tteic8h¿cq 0- 15 n* ^ antî & eos quibus à nobis fatisfieri opor-
<r i & c ' / û H p > a tebat confirmaifemus, fide i quidem fubfcri-
Q uA ov& S) v7&mi(¿y}vcLp<¿tia. t v i -n 9 6 i t c J 3 ayeem- • •- n - — - - -
¡MCTio-figS oilX V7re}çcc-Ju.pdp, WX ^ ^ ' x i& a s K5^-
Y ¡y > p o iw n s , ôlAA’ ¿? k 'm ^ iw n s 'ztiioôTov ¿¡voy rov
%SLrW y ,Pyß i v'&> M 'G’Ô * hpeks 7TO.p CLV--
T y 7^ ’^içoAofv} X) r e is <zaçyja7rov alctAe- 20
3 PeaV) 7n 7rAiipo<popy¡/d)/joi fxy\ to io u to v ùvoy. 3 ei 3 g-
7ttl<&y] vi k y ia . vpcav o v v o h sy b x . k v rn 'n ¡vo yTisJk i ? A k
o v v n 9é fj^ jo i to 7s 7rup’ vpciv x¿x.£A/LdfiOis, 59 ^icc r v -
r# TV yqoiptpcOLTOS '7TAY,pO(pop7llLd/J T OV¡W,ToíQmV'
pfiffe, anathematifmo v e ro noluiffe fubfcribere
; non q u o d fidem reprehenderemus,
fed quia mirlime credeb amus , ilium qui
accufatus fuera t, ejufmodi effe* cum pàrtim
e x iis quæ ad . nos per literas feripferat,
pàrtim e x ejus iermonibus in cón íped ii nö-
ftro habitis, compertum haberemus, illum
talem non effe. Q u o d f i fandiftìmo C o n c
ilio v e f tro fatisfadum eft, non repugnan*
tes, fed confentientes iis quæ à .v o b is decreta
funt, etiam h o c libello coniènfum no-
V t e£ogJizv ßctpeas <pepoy-n$¿ clTAcl t 'xl^ravoictv 25 ftrum çonfirmamus ; non quidem tæ d io e x i-
cdpé&eas '¿TnSìió/jdpoi, et $ xgfà£\.(iiG)/\re vtui y>uxi f i* J k d p t fufpicionem vitemus hærefeos«
, i , c ~ ~ N am fi in con fp ed üm Veftrum nos veni-
« * ^ 7 * * * re pa tiam io i, inyenietis nos in omnibus
4 * y clxôAuQouv& s toÏS im-p ïi/Mv xAxei- concordes, & decretis v eflris mordicus in~
¿ S U - 'om i t m t h t è i êsn Tá-rois B B S quando & eum ipfum q u i ob ifta
„ . 5, ~ ~ ,0 / i n ni _ . x accufabatur, placuit reverentiæ veftræ huy
g ^ g r ^ v f x a y é b A ( p t A ^ a T r é im , ^ J x , 30 maniter traa arej & a b e x ilio revocare. Porro
ÂvaîCScAecra.cô'ot}. k'TO'iTov ¿‘g , r y Sbxouo7os àvocj abfurdum fu er it, cum is q u i reiis èffe v id é -
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s . ■;
cteno, ejus rei nullum auZorem citât. Certe Conftan- | igitur cauiàm Synodum aliquot Epifcoporum fieri juifit
tinus in Epiftola ad Nicomedienfes, id tunc faZum effe
non dicit, fed tantum ait Eufebium metuiflè ne id fieret.
Denique quod ait libellum pcenitentiæ ab Eufebio oblatum
eflè in Synodo Nicæna, id ex ipfo libello manifefte
refeiliiur. Oblatus eft enim hic libellas ab Eufebio cum
éflèt In exfllio, tit tettatili- his verbis, x} rém rS
2çù//j//ic£l(§h 'Bsfoi/ypoguf/isv -rhu ovyxcCTcdfaiv, ¿ ti!w s%oq4c¿»
ßetpeas (pianti, úxbce liujy &c. Præterea mifïus eft hic li-
beilus cum jam Arius ab exfllio eflèt revocatus. Id enim te-
ftantur h*c verba, ’»Ttmv 4, rS SòkSvt<^ sïvuf ùvd/tfvis
àvaxsxXii/iïjjis k¡¡ lên4oytiim//ii»is, &c. Porro Arius iàtis diu
poft Synodum Nicænam à Cou (tantino revocatus eft.
ï WH^} /di» S» Kx&ÿiiipt&irns, &C.1 Cura Eufébiùs ac
Theognius in exordio hujus epiftolæ dicant fe damnatos
ab Epifcopis, quæri merito poteft, ubi 8c quando fuerint
condemnati. Baronius quidem eos in Synodo Nicæna
damnatos effe dicit atque depofltos. Sed contra eft au-
Zoritas Beati Hieronymi, qui in dialogo ad verdi s Luci-
ferianos, diferte teftatur Eufebium ac Theognium cum
aliis Epifcopis Ariana: faZionis à Synodo Nicæna fufee-
ptos "fuiflè. Idque probat tum ex teftimonio eorum
qui Synodo interfuerant, turn ex aZis ipfis Synodi Ni-
cænæ, in quibus inter nomina Epifcoporum qui Synodo
fubfcripferant, Eufebius. 8c rèli.qui quos dixi recenfeban-
tur. Idem quoque teftatur Philoftorgius, qui tribus cir-
citcr menfibus elapfis poft Nicænam Synodum, Eufebium
ait eflè relegatum. Cum igitur Eufebius ac Theognius
fe damnatos ab Epifcopis eflè fatéafttur, id autein in
Synodo Nicæna fàZum non eflè conftet,’ neccffe eft ut
in alio quopiam Epifcoporum conventu id geftum fit.
Caufam quidem ipfàm refert Conftantinus in Epiftola ad
Nicomedienfes. idcirco enim fe illos in exfilium mififlè
dicit, quod hæreticos quofdam, quos ipfe ab urbe Ale-
xandria ad comitatum mirti jufferat, fufcepiflènt,'8c cum
illis communicaffent. Et Baronius quidem ad annum
Chrifti 329 hos Melitianos fuiflè cenfet, perperam. Ego
vero Arianos fuiflè potiùs crediderim. Idque diferte te-
ftantur Epifcopi Ægypti in Epiftola Synodica. quam.refert
Athanafiu* in Apologia fecunda’ adverfus Arianos.- Ob hanc
Conftantinus, à quibus Eufebius ac Theognius damnati
funt atque depofiti, ipfe vero eos in exilium mifit. Idque
aperte confirmât Athanafius in libro de Synodis, /£} yìif
tÌÙÌ ci NMcucc ouueSiv oì «aigi EùaiSiey xxòv,pijyiezt//. Idem quoque
dicit Theodoritus in libro 1. Hift. c. 19.
2 ITpò xe/naç 3 Hæc verba in interpretatjone fua omifit
Chriftophorfònus & Mufeulus. Leguntur tarnen etiam
apud Sozomenum : & Epiphatiius Scholafticus ea fic reddidit:
Dudum quidem ante judicium condemnati à reve-
rentia veftra, patienter ferre qua decreta funt à fanclo veftro
Concilio debuimus. Sic igitur conftruenda funt hæc
verba, l?,h gtS xeiosaç Quibus verbis fubindicare
videtur Eufebius, fe iiidiZa caufà, & præjudicio
quodam damiiatum fuiflè : quia feilieet impèrator ipfum
aìitea dàmnàverat, infénfus icilicet Eufebio ob varias cau-
fas, quas vide in Epiftola Conftantini’ ad Nicomedienfes.
3 Ei i ì «tritO-»} i clyiot, b/hav sóvèibf] Horuiin verborum
hic eft fenfus. Si tunc, inquit, fatisfecimus fanZó Cón-
cilio veftro, Nicæno feilieet, eiqùe perfuafìmus juftam nos
cauiàm -habuiflè, cur ànathematifmis nollemus fubfcribè-
re,.nunc confenfum noftrum oroni ex parte adimplemus:
& tam anathematifmo, quam fidei formulæ fubfcribere
parati fumus. Vides quantam huic loco, lucem afferat
duanim vocum adjeZio; tIts 8c vvv. At .Chriftophorfònus
locum hunç aliter interpreta tur, quafi legerctur sì 5 ttissIîi.
Etenim vertit, 3 uod f i fqnclum veftrum Concilium nofiris
verbis voluerit fidem adbibere'. Verum Sozomenus ac Ni-
cephorus vulgatarn leZiqnem tuentar.
4 Xv/rj-^ipisi In codice Fiorentino & apud Sozomenum
legitur OV/&4'1'/
5 Km ctmxuXeowäcqj Epifcopis tribuit id quod ab Imperatore
faZum fuerat. Neque enim Epifcopi Ariiim ab
exfilio revocaverant, fed Imperator. Veruni fcriptores ita
plerumque .loqui folent, ut Epifcopis tribuant id quod ab
Imperatore faZum eft -, 8c contra interdum Imperatori
attribuant id quod faZum eft ab Epifcopis. Sic Socrates
fupra dixit, Synodum Nicænam vetuifle ne Arius A-
lexandriam ingrederetur. Cum tamen id ab Imperatore
ipfo præceptum fit, ut docet Epiftola Conftantini. ùsjs
F i ÙTriüOUKô'si’
4 3
Sæ c .
Ï V ,