DE VI TA tè
rabantur, ut ip fe teftatur in principio libri
fecundi. E x quo ap p a re t, quanti à nobis
facienda fit h x c Socratis hiftoria, cui fcriptor
ipfe ultimam manum adhibuitt In fcriben-
da autem hifto ria , ulìis eft Socrates ftilo
Amplici atque ab jed to , idque de induftria ;
quo ab omnibus fàcilius intelligi p o fle t, ut
ipfe teftatur in exordio libri primi ac tertii.
Illud enim lublime & ornatum dicendi ge-
n u s , panegyricis potius orationibus, quam
rerum Ecclefiafticarum hiftori® convenire
exiftimavit. Porro hiftoriam fiiam nuncu-
p av it T h eo d o ro cuidam, quem in principio
libri fe cu nd i, iàcrum D e i hominem appellar,
perinde ac Eufebius nofter Paulinum Epifco-
pum T y r i compellat in exordio libri decimi.
Q uifnam autem fit hic T h e o d o ru s , mihi
quidem incompertum eft. Neque enim
T h codo rum Mopiùefti® Epiicopum efle cre-
diderim, cum Socrates hiftoriam iùam con-
fcripièrit p oft obitum T h eo d o r i Mopluefte-
ni. Sed jam tempus eft ut de ejus fe d a ac
re lig io n e , ficut initio pollic iti furnus, inqui-
ramus.
Baronius quidem in Annalibus, & Philip pus
Lab b xu s in libro de Scriptoribus Eccle-
fiafticis > Socratem noftrum fe d a Novatia-
num fuifle affirmant. Idem etiam ante illos
cenluit Nicephorus in prooemio hiftori® Ec-
c le f ia f t ic x , his verbis. o A* irpà<my>èicLv, ou
f i fs "y* ‘¿'Tilt' irpoajpetm xscSa/dr %cùxpifTY\s. id
eft : & is qui cognomìne quidem ' nstVfòs»
fed animo minus puro fu it , Socrates. Q u o d
non ita accipiendum eft , quali Socrates
xa.Ja.pli cognominatus f i t , fcd ut Novatia-
num illum fuiile fignificetur. Nam Novatia-
ni fe catharos appellabant, ut docet Canon
o d a v u s Con cilii N ic xn i. Idem Nicepho-
rus in libro n . capite 14. ita fcribit de S o crate.
Hac fibi renuntiata effe Socrates
(.qui hoc loco non abhorrere Je à Novatianorum
inflitutis palam prie f e .fert )
à fene quodam fcribit &c. Cur autem
Novatianus à plerilque habitus fit Socrates
n o fte r , caufie n e c pauc® fu n t , n e c leves.
Primum enim feriem Epifcoporum Novatia-
n o rum , qui Conftantinopoli Ecclefiam ilio-
rum rexere jam inde à Conftantini temporib
u s , diligenter commemorar, notatis etiam
C o n lù lib u s , quibus finguli ex hac luce mi-
grarunt. Deinde unumquemque eorum film»
mis eifert laudibus, p r e c ip u e Agelium ac
Sifin nium , Chrylànthum ac Paulum. Cujus
etiam precibus miraculum quoddam perpe-
tratum e fle fcribit Conftantinopoli. Deni-
que cu n d a qua; ad fed am Novatianorum
p e r tin en t, tanta cura ac diligentia perfequi-
tu r , u t huic le ¿he addichis fuifle videatur.
Verum fi quis h x c accuratius examinare vo-
lu e r it, nihil in his rep e r ie t, quod Socratem
noftrum Novatianum fuifle convincat.
Nam & Arianorum Epifcopos qui Conftan-
S C R l T t l S
tinopoli Ecclefiam illorum adminiftrarünt*
pari diligentia enumerat: nec tarnen ideircö
Arianus fuifle dicitur. C u n d a etiam q u a
Arianis & Eunomianis acMacedonianis con’-
tigerunt C o n ftan tin o p o li, non minore ftü-
dio r e tu lit , quam quae Novatianis contige-
runt. Cujus quidem rei ipfe rationem red»
dit in lib. qujqto cap. 1 4 . ubi fcribit id
fibi propofitum fu ifle , u t ea potilfimürt
commemoraret q u a Conftantinopoli accide-
ra n t , tum quod ipfe in ea urbe degeren, in
qua & narus fuerat & educatus; tum quod
res in ea civitate g e ilte , illuftriores eflent 56
memoria hominum digniores. Q u o d fi quis
o b jic ia t , Arianorum Epifcopos non perinde
laudari ä Socrate a c Novatianorum , facilis
eft relponfio. Q u ip p e Arianorum Epifcopn
qui tum Conftantinopoli degebant, longe in»
feriores fuere Epifcopis Novatianorum. H o rum
enimEcclefia per illa tempora multis ad
pr®ftantifiimis Sacerdotibus abundavit. Idque
Sozomenus etiam fuo teftimonio confir»
m a t , qui elogia eorum refert, Socratis no»
ftri elogiis fimillima. Q u o c irca aut Sozo»
menum quoqüe Novatianum fuifle dicendum
e f t , aut Socrates nofter ablolvendus ab hac
calumnia. A tq u i conftat S.ozomenum notl
fuifle Novatianum. Nam ut omittam tefti»
monium T h eo d o r i le i to r i s , qui in epiftola
quam hiftori® fu x Tripartit® prsefixit, cum
pia.xst.esbi'l»™ appellat, ipfe in libro nono in»
terfuifle le ler ibit procelfioni p ub lica;, qüat
in honorem quadraginta Ma rtyrum Conftan»
tino p o li celebrata e f t , Proclo. Ecclefiam ür»
bis illius adminiftrante, E x quo manifefte
co llig itu r , Sozomenum Catholic® commü-
nionis hominem fu if le , quippe qui una cum
Catholicis fupplicationi public® iuterlucrit.
Fateor quidem Socratem noftrum favere ple»
rumque N o v a tian is : ut cum Novatianum feit
® illius au d o rem inter M a r ty re s numerat»
cum N ovatianos a rd iflim a benevolentia coü-
ju n d o s fuifle dicit C a th o lic is , & una cum
illis in Ecclefia Deum o ralfe : cum Sifinnii
orationem com m end a t, quam habuit adver*
lus d id um illud C h r y fo ftom i: etiam ß millies
poenitentiam egeris, accede. V erutfl
aliud eft, favere N o v a tian is : aliud Novatiä»
num elfe. Po tu it quidem Socrates nofter
favere N o v a tian is , feu quod neceflitudine ac
familiaritate iildem co n ju n d u s e i le t , feil
quod eorum difeiplinam atque abftinentiam
probaret. Fuit en im , quantum quidem e *
ejus libris colligere poflumus , paulo feveri-
or. Sed Novatianum illum fu if le , ®gre ad*
modum mihi perluaferim; pr®fertim cum ex
aliquo t lo c is qU® in ejus hiftoria occurrunt,
contrarium mihi videar deprehendifle. Primum
enim in libro z . cap. 38. tss •? ixxA ip
oiae non femel appellat C a th o lic o s ; eofque
o pp on it Novatianis. Npvatianös ergo ex tra
Ecclefiam fuifle agnöfcit. Q iiö d p ro fe d o
nunquam
S O l ’ 8 A T I S
■nunquam fàççrfet, fi Novatiani fed am am-
plexus fuiflet. Sed 56 in libro fexto, capite
2,0. & 2.3. Novatianos inter hæreticos n o minar,
cum Arianis fc ilic e t , Macedouianis, 5c Eunomianis. Denique e x capite 19. ejufi
dem libri aperte co llig itu r , Socratem N o v a tianum
non fuifle. Primo enim Ecclefiam
perpetuo appellat fimpliciter & abfclute,
Ecclefiam Catholicorum : opponens eam Ec-
çlcfiis aliai um fe d a rum , de quibus agit in
fequentibus Capitibus , Arianorum feilicet,
Novatianorum 5c Eunomianorum. Deinde
confilium illud N ed a r ii qui poenitentiarium
presbyterum fuftuiit, non oblcure reprehen-
dit. A it enim ho c fa d o datam efle licen-
tiam p cc cantibus , cum nemo efle t qui pec-
canres coargueret. Qu® quidem fententia
proficifci non p oteft ab homine N o v a tian o ,
cum Novatiani nec poenitentiam nec presbyterum
poenitentiarium unquam admiferint,
ut ibidem teftatur Socrates.. A c c ed it tefti-
monium T h eo d o r i J edo ris , qui in epiftola
quam hiftori® Ecclefiaftic® præfixit , S o cratem
& Sozomenum ac T h e o dori tum cit-
* « 5 3®piAäi appellar , id eft viros pios
D eo q u e acceptos, Po rro Theodorus le d o f
in eadem urbe 5c iildem fe re temporibus vi-
x it quibus So c rate s, Anaftafio fcilicet imperium
adminiftrante, Denique Petrus Hal-
loixius in notis ad yitam beati Irenæi pag.
hâ4. idem nobifeum fentit. Dilputans enim
adverius Baronium, qui ad annum Chrifti
15-51. ita feripferat : Hac. Socrates Novatianus
, cum Judais ipfe quoque celebrane
Vafcha decima quarta luna ISc. hæc ait.
E t quod Socrates dicitur Novatianus, du-
pliciter capi potefl. Vno, quod faverit
interdirne Novatianis : quod etiam fcribit
Bellarminus in libro de fcriptoribus Ec-
cleßaßicis ad annum Domini 440. tam de'
ilio , quam de Sozomeno. Alte ro , quod
fu erit hoerefeos Novatianorum. In citato
quidem capite nec f e efe. oftendit, nec fa -
fiere. Nam © illos vituperai, © diß'en-
Jioues ac vitia detegit : ut non amicus, fed
hoßis videatur , aut neutrum potius, fed
veritatis enarr ator : quod hiß or ici efi mu-
nus. H ad en u s de Socrate. Nunc de S o zo meno
dicendum eft.
Hermias Sozomenus .fuit 5c ipfe caufidi-
cus C o n ftan tin o p o li, iildem temporibus quibus
Socrates. Majores habuit non ighobi-
le s , ortos ex Pa læ ftin a, e x v ico quodam
ju x ta Gazam qui Bethelia dicitur. H ic vi-
cus o lita abundabat incolaruiii multirudine,
& fana habebat pulcherrima ac vetuftiflìma.
Sed pr® reliquis Pantheon em in eb a t, colli
manu fa d o iinpofitum , quod v clu t arx
quædam erat Betheli®, ut leribit Sozonie-
nus in libro 5-, hiftori® Ecclefiaftic® cap. 15-,
E x eo v ico ortus avus Hermi® S o zom en i,
ad Chrifti fidem primum conv.erfus eft ab
& S O A 0 M /•; N I.
Hilarione monacbo. Nam com Alaphioh
ejüfdem vici incola á d®monio vexarctiir •
5c Judx i ac Medici quídam fanare ilium ag-
g r e f l i, incantamentis-fuis nihil profeciflenf,
Hilarión lólo Dei nomine invocato d®mo-
ném fugavit. Q u o miraculo obftupefadus
avus S o zom en i, & Alaphion ipfe, cum u-
mverfa familia Chriftianam religionem am-
p lexi fiint. E t avus quidem Sozomeni in
exponendis facris voluminibus exceliuit, cum
efle t eleganti in g en io , 8c intelligcntia valeren
Erar p rxte rea difeiplinis mediocritef
eruditus. Itaque Chriftianis Gazam 5c Afca-
lonem ac finitima loca ' incolenribus, earns
admodum fiiit , utpote utilis ac neceffarius
ic lig io u i, 5c qui íácrorum voluminum n o dos
facile diflolveret. Alaphionis autem po-
fte r i, fan ditate vit® & erga pauperes hu-
manitate, ac reliquis virtutibus pr® cx teris
inclaruerunt: primique omnium Ecclefias &
monafteria iliic condiderunt, ut teftatur So zomenus
in lo co jam citato. Ubi etiam ad-
dit ex ifta Alaphionis familia viros quofdam
fan d o s ad fuam ufque ®tatcm pe rven ifle ,
quibufcum ipfe admodum adoleicens vérla-
tus f i t , 5c de quibus infra locuturum fe efle
pollicetur. Inteiligit autem proculdubio Sa-
lamanem, F u fcon em , Malchionem & Cri-
fpionem fratres, de quibus loquitur in lib. 6.
cap. 3 z . A it enim hos fratres in monaftica
dilciplina ab Hilarione in ftitutos , Valentis
principara in Palxftin® monafteriis enituif-
f e : habitafle autem ju x ta Bethcleam, qui
vicus eft in agro G a zxo rum . Erant enim
nobili apud illos genere orti. Eorumdem
meminit in lib. 8. cap. 14. ubi Criipionem
ait fuiflc Archidiaconum Epiphanii. A p p a r
e t ig itu r fratres iftos quos d ix i , ex A lap hionis
familia oriundos fiiifle. Fuit autem A -
laphio propinquitate ju n d u s cum avo S o zo meni.
Idque ex eo coDjicio , quod avus
Sozomeni cum univerfa domo fua ad fidem
Chrifti converfus efle dicitur ob admirandam
Alaphionis curationem , quc'm Hilarión lblo
omnipotentis D e i nomine invocato íánave-
rat. Deinde ex eo quod fcribit SozomenuSj
fb admodum adolefcentem cum grandxvis
monachis qui erant ex genere Alaphionis illiu
s , familiariter efle verfatum. Po ftremó ,
ex eo quod Sozomenus ab iftis Alaphionis
v e l filiis vel n epo tibus, nomen accepir. Di-
cebatur enim Salamanes Hermias Sozome-
n u s , quemadmodum teftatur Photins in Bi-
b lio th e ca , ex nomine Salamanis illius quem
Fufconis, Ma lchionis 5c Crifpionis frarrem
fuifle fuperius obfervavi. Quare emendan-
dus eft error Nicephori 5s alio rum, qui S o zomenum
Salaminii cognomen habuifle exi-
ftim an t, propterea quod ex oppido C y p r i
Salamine originem ducerer. A tq u i non C y -
p r ium , fed Pa lx ftinum fiiifle So zom en um ,
lbpra ex ipfius Sozomeni teftimonio demon-
1 1 1 1 ftravi.