S æ c .
I V .
C A P U T ir.
Ou/t ruttane imp. C/mßantmus a d Chriftia-
nam reUgtomm f i contulit.
k ë æ a a a i o n b '.
T i r a -ifótnu 0 ßaunMus K ¡» fa rn V@ * erti t e % fi-
tfaLvifetv Íáíj\ vQív.
OR ü I A R porro ab iìs temporibus q u i- j ' T T ^ I m AioxAtj-nctvosj xj M&^ijiu&vòs o ’Q c t- I
bus D io c letian u s & Maximiapus c o - r i 'H p x o t ó * , I a tw ^ ftc tra s ¥ ß * -
gnomento H e rcu liu s , Impe rio d e p o h t o ,e x , WÊÊ i
c om p a io privatam v itam amplexi fu n t : a iX tm r tb a n n v ^ tm tn * ovtd ßtov y
M ax im ian u s v è ró is q u i (Valerius co g n o - M ol^iiuclvo's o ’G rtxXyQùs TeiAtttoSy o av/L^ctaiXil>-
minatus eft, & ,q u i cum iifd em illis impe- clvtois> ’ó fa S à s •£ ’ l ic e A la t i Sìjo j ^ t e çxcrs K a i -
r a v e r a t , in Ita liani p ro fe ftu s , duos C a r la - 10 M c t& fü o t ° f ™ s & T Ìu i'E Ó x y , S e - -
r e s , M ax im m um in O r ien te , Severum in * \»T » - >
Ita lia co n ftitu it . In Britannia v e ro C o n - Cnpov 3 09 w lS J fp tZo> Ira-Awur * £ ^ 3 T cls 2,
itantinus creatus e ft Im p e ra to r , in lo cum BpiTistviccs Kaivçwi'nvos cuiyiJop&jQq ßcLaiXQoSyüs TQ-nroy
patris fu i C o n ftan tii, q u i p rimo d u cen te fi- Kcùvçccvtib T y 7ta 7ço s c tu r y , 3 'nQryytoros r o f 7cpa>- 3
m x ac feptuagefimas primae O lym p ia is an- ¿ ¡ outcS ■? e£ V » nw * ? is rtpa-rus
n o , ante diem o c ta vum C a len d . A u g u i t i ■ • B K g N M , f B M H
è v iv is e x c e lle n t . R o m s denique M a x e n - 1 5 ’O A u / fsn a S ts , t j TB I a * ‘ =u
t iu s M a x im ian i H e r c u li i f iliu s , tyrannus filu/os' à t 'Poejioj 3 usto ir spaTian»» r rtpM-iaeam,
potius quam Imperator à Pratorian is m i- M a Ke' ,TOä 5 M'J5 M a i i/ x ia r ä r i ? xj 'E p x a A ie , ¿ A *
litib u s levatus e f t. Q u a o ccan on e H e r cu - , .i n B W f <rr 'x
Eu s, recuperaceli imp erii cu pid ita te raptus, V « ■ ■ B | ÉX W $ M | | g
M a x en t ium fìlium fu um co n a tu s e ft inter- «S ^fhwpuciv naXiv ßctcriXetccs gçb&Sj emygiptiozv
ficè re , Sed turn q uìdem milites, q u om i- 20 ¿■'^oÀeò-cq f qòv Ma^evtiov* aA A a . tou td pc Tnintrctj
hus id . perficeret, o b ftite re . Poftea v e ro •\Jgjv t <ïpcLrnarmv £l2>t<i>Au0>}* v’ftpov 3 4 09 Taperof ^
T a r l i in C ilic ia extremum diem o b ii t . Se - £ KiAixictç ¡ 'n te u f e , r ßiov' * S&£ypos 3 ° K a W g a
verus autem Caefar, a G a le r io M ax im ian o t ö y T aA g c i» i t ept<p9e}$ eìg *P0 - 5*
R om am miflus ad comprehendendum^Ma- M a^e vTiö c t Î A A ^ j ', ¿vvipgô^, 7^ / *
x en tium , m ilitum fuorum proditione inter- I ~ ^ t v ' »
n —. n y—, 1 • . . 2« çpCtTÏÂTOV «TZ^dWiMWTOV ÄUTO»* JMti TcC msAgU-
«mptus eft. P o lirem o .Ga le riu s M a x im i- ) r ^ . v \ c _ v , .
r 1 • • v Tcu et •7tctv(gc. Mct^ipuayos 0 r a A e& o g m e t e - f i
ntusì 'î îA s u r et, ' Anumoj» fzsçynpov ßetaiAeet J c s tm -
qi<Tcu; ‘05 t e i e x TraAottoei» r XP°V6ÙV ô u ty a n am is
au raT $ <PtAò$f A omols opficopfyjog, Ma.£éi7iog
anus, totiu s imperii c lavum regens ab iv it è
v ita , cum L ic in ium prius Im p . cre a v iflè t,
veterem amicum & contubernalem fuum, q u i
e x D a c ia erat oriundus. In terea ;M axen tiiis
V a l e s i 1
A n n o t a t i o n e s .
i ‘Htout] Hoc inìtium effe periodi Mufculus & Chri-
ìftophorfonus exiftimarunt, ¿úm tamen periodus inchoan-
tìa P- ab iis verbis quse in fifie fupèrioris capitis legun-
tur, ci&t»}t mB-tv -ri» ìtfxw Idque nos in veriìone
noilra fecuti fumus.
a Kcctk WS Bperìccviocf'] Exiftimaffe videtnr Socrates,
Conftantinum 8c Maxentium imperare coepiflè eodem anno,
quo Diocletianus & Maximianus Herculius purpurara
depofuerant. Qua in ièntentia fuit etiam au&or
Chronici Alcxandrini, 8c alii quidam, qui annos Imperii
Conftantii Conftantino ejus filio attribuunt. Atque hinc
facftum eft, ut Conftantinus Maximus à quibufdam re-
gnaftè dicatur annis duobus ac triginta, cum tamen revera
triginta tantum annis ac menfibus decem regnaverit.
3 T6T»>j)(9TB5 Tíí irfOTM ¿VMVTtS Vtifi Jnfónis‘
OtoifA7núfoí~} Idem repetit Socrates in fine libri
feptimi, ubi Hiftoriam fuam concludens, ait eam or-
.diri ab anno primo Olympiadis c c lx x i. quo Conftantinus
Imperator renuntiatu? eft. Haec Olympias incipit à
Solftstio anni trecentefimi quinti» qui fliit annui primus
poft abdicationem Diocletiani. Verum Conftantius nòn
hoc anno mortuus eft, fed ièquente, quo iplè fextum
Conful fuerat, cum Gaiério Augufto, ut legitur in fallis
Idatii*. Anno igitur iècundo fupradiétse Olympiadis mors 4
Conftantii adfcribenda eft.
4 ’E» Totgtru thì KtXtKM<i htteóm] Fallitur hie Socrates.
Maximianus enim fenior,qui & Herculius, juffu Conftan-
tini occifus eft in Galliis anno Chrifti 3 *°- Maximinus
autem Caziàr biennio poft vitìus à Licinio, periit apud
Tarfum, ut fcribit Aurelius Vidor, Eufebius in Chrohi-
co, & alii. Solemnis eft hie error Grxcorum, qui Maxi-
mianum 8c Maximinum inter le contundunt.
5 TaXeefiit Mety./*«’*] Scribendum òmniho eft Mec%i[jttct*
rS, ut rede infra fcribitur. Sed haec nomina, ut dixi, con-
fundi lolent à Grscis. Sic initio hujus capitis ubi legitur
ifAiavot 0 bmtXt)6n$ Ya'Aie/&j, in codice Sfortiano fcri-
ptum eft M«fypOfà**
6 n irm ò TctXt&ics tsfotnuy Hzc benigne
intelligenda funt. Neque enim Galerius totius Imperii
revera clavum tenuit, cum duo alii eodem tempore eflent
Augufti : Conftantirus in Galliis, 8c Maxentius Roma;.
Verum fummam Imperii nihilominus adminiftraffe dicitur,
eo quod ipfe fenior erat Auguftus, 8c à junioribus Augufti»
inftar patris colebatur.
V a r i o r u m .
* Idatio adftipulatur 8c Eufebius in ChrOnico a B.
Hieronymo Latine verfo, quo ad fecundtlm annum Olympiadis
CCLXXI, hsc notantur: Confiantius fexto derimo
Imperii anno diem obiit in Britannia, Eboraci. Poft quern
filius ejus Gonfiantinus, ex concubina Helena procreatus, re-
gnttm invadit. Quarto autem Fer/ecutionis anno Conftantinus
regnare orfus. Quinetiam Conftantinum imperium
invafiffe VIII Kal. Aug. anni CCCVI. ex ipfius obitu
clariffime evincitur: de quo vide Socratem cap. ult. hujus
libri, 8c Eufebium in ejus vita, lib. IV. cap. 64.
computatis in ejus regnum arinis X X X , menfibus X .
a J's 0 Kaump j Flavius Valerius Severus, Maximiani
Armentarii Imperatoris cx forore nepos, ab avunculo,
cum Maximino, Cæfar declaratus Italix 8c Áfriez
res curavit. ‘ Ilium faltatorem, temulentum, ebriofum,
cui nox pro die, 8c dies pro node, dixit Diocletianus.
Cum Romx imperium Maxentius invalèrat» VI. Kal. Nor
vembfis, afin. CCCVI, Severus, ut éum opprimeret, ad
muros urbis armatus accelfit. Statim vero milites eum
defefunt, 8c le Maxentio, contra quem vénérant, tradunt.
Quid reftabat deferto, nifi fuga ? Ravennam confugit, ibi-
que iè. cum paucis militibus inclufit.’Sed cum videret. futurum/
ut Maximiano Herculio, qui eum cum exercitu urge-
bat, traderetur, dédit lefe ipfe; nihilque âliiid impetfaVft,
nifi bonam mortem : Nam venîs ci incifií, leniter morí
coadus effi. Vide h/täant, de inortibus Ferfecutorum, cap.
18. & 26. \
’Kÿ.xas
3 a«*®* r è i *Pa¡toytt$ rmçyt.m7LcS /xoi\- Romanos g r a v iffime o p p r c ffit, tyrannutn fe
Aoy ri ßcLcriXixcS ’içotccù X p ú / fy® * x-ctr’ avrai/' p ° t iu s erga illos quam Imperatorem gerens*
1 , . I H M ’. 'J / ÿ f '¿/w ou WÊtm . M i I N am & ingenuorum hominum uxores im-
X, ^ ^ ^ < ~ a f 9 t i KCL$> pudentiffime conftuprabat, & pl urimos c i-
X, TtoXXoug ctvcupavy X, TroiùôV T d T y 7ms <wcöAö0cti v ium in d id a caufa perimebat, aliaque id
T S to yvovs 0 ß&criA&oS K cûvçclvtÏvos, pu(ra<\JÇ 'P cù/xoù- 5 genus fácinóra perpetrabat» Q u ib u s coma
s vTt avrò» thiAeîccs-èo-tfySbL&v’ éljôus tb (bpov- pertis, Im p . Conftantinus Roman os ju g o
/r, /o. / M à / „ , , tyranmeæ fe rvitu tis liberare ftuduit* Stag
| p T m TpoTtoy x^ bA ó i t % timque fo llic ite ccepit in q u ire re , q u a racùs
lùj e t nnXiKcuiTi) (ppoyrtSij ¡ 7rtvóet r tv x ®îov tione tyrannum opprefïurus effett H u ju f-
*$nx.spo)i tzsç js t Iio iL<Lyhjo xcLXÍcrm- iQS voiiu 3 mod i io llicitud in e d i f t r id u s , perpendebat
gActwCavev, cos ooSÏv avetvtq 0! 'G&J Aiox.Xtj7ia.vov, io ^ n^mo’ S uemnam D eum ad h o c b e ic
i \ t& ism ^ i r « ti r lum adjutorem vocaret» V en itq u e 1II1 m
^ w / A A w w ©eas D t e x u M f w ew c e v t * m^tem» Diocletianum qüidem q u iG e n t i -
cùs 0 ctuTô 7iü.Ty£ K.eûvçcLvnog "^7¡z<¡pct(p6iS Tcls H A - lium dcos impenfe c o lu iiïc t, nullum e x eo
XUuav Spria-xúcLS, tà^ifÀcvè&pov rov ßiov h y y z y tv . f ru d u m percepifle; Conftantium v e ro pa-
W i -Totnw Ü Ü B W jico ir a rente«1. fuunÿ , l ui à ■ ■ fupe rftiti-
' . r WÊÊÊÊk r , one alienus fu ille t , Vitam longe fehciorenl
et p i* r t s w c L w n i s o h u o v 'T i , cuveCr, S*v/*cl<tiov ! 5 tradu xiife . Porro dum in tarn ancipiti de -
rn X) X o y s xpwílov S e c u r a ^ , '¡¿ex (i¿0Tif¿Q£Avá.s liberatione veriâtu r, for te illi cum m ilititiXiB
oe & s , v<hl t j j s T i f i é i s ^braxAuiatis» âfov bus iter facientii admirabilisquædam, & q u æ
¿t WÊSmËmm M WÊÊm 0, s K m °™«”- | B vim .<&««>.vifi? <*%*
- -¡r } , f / ' \ \ eir. H o n s enim mendiams, cum jam dies
^ ^ A e ^ v n * , 09 tütgo hxcl. tu to Q clvu to verg ere t in v e fp e rum , lucis co lUmnam in-
GYipLuoV) t ßcLciXia. e<ç>t'xXy\TM' clI ttîs t s 7dTs 0»-20 ftar cru cis in coelo v id e t , cu i inferipta
xtiOis ÿficiïov cL'rti'ì&v 0<p§tt\(Aj0iÇ) ripQTDí. x a ) to u s erant hæc v e rb a : In hoc vìnce-. H u ju fmo *
U H I à ¿ a in o ) r ï s a i r n B S Ê Ê M M l d i ■ H H B H —
„ rv t » ,c / « \ r n /,i to r . N e c ïam lu is ipfe oculis latís ndensi
r 3 m w r n p u m t , a.njfm n n t f i ‘ « inrerrogavit eos q u i aderantj num & ipfi
gTfi TÎj 3 ‘ucf. ^ 3 clü[U/0.t y¡ (PclvtzX/Ci^/, VVX7VS 3 idem fígnum vidiíTent. Q u ib u s id em f ib í
™A<teyoTjs, M lp $ rov Xc-içoi» AeJov- z < ^uocl ue v ifu ta effe teftantibus, Im p . q u i -
*r ■> o ¿r / \ / ~ » n / dem confirmatus e ft divin a illa ac mirabi-
^ «turoT, x c t W u « n q * £ r o t rv jto v t b o ç j t v - H vifíone# N o â e Vero fup ervenietite C h r i -
Tos GYifiíÁtí) % T yT ffl T ito A í f i iw , a s eTotpta ftum in íbmnis vidit> jubentem u t íígnum
X€%príc0 Tt/ 'TÇQTctlcù. T B T a tfe ic& e is tcS x p v w d i inftar ejus q u od v id e r a t , fabricaretur, eo*
B M s i 1 rp ém tm , I M ^ tamtluam « « i f f im o adverfus hoftes
M B M P M H i W Ê Ê Ê Ê m \ M tropaeo u tere tu r . H o c ínductus oráculo*
X V vu* Tois ßcLtriAuois ^ Q uA cctUtu j ’ a iw ^ 0u- 30 tropæum ad crücis fímilitudinem conftru i
3 P ’e^ ow TcC5 PUt ju b e t , q u o d etiamnum fervatur in palatio.
XÓnv t e oajT cS tsç} Tris 'Papevis T & t TÎ10 x a A y / t e - Deincep s v e ro majore fiducia animi rebus
tita M s \ S Ù t y i ç v & v « x « , W H 1 r i» w o - a§ endis H K E t M e congreffusj
\ , i g ~ . f i/ort sj p ad portas urbis Romae circa M u lv ium pon-
4 m p o r ^ f tw i i ^ T o î - Î » 3 T8r o e ro s ■? temr v i a o m m r e n d it , detaerfo e x t in fto -
ßcLtriX&tti a u r o , m ix * T Um Mct^evr/s v i^ T o , 5 que in amne M ax en tio . Septimus h ic erat
tm lw . it é r a ' r a ï r a A o u tn s t s ou/t6t<riAílÁ»Tos Im Pe r ii e jd san n u s, cùm de M a x en t io v i -
» p « ~ > P ~ r i » \ ~ d o r iam reportávit. P o ft hæc cùm L ic in i -
a clvTgo. t ö X) yctu'oDou c lv tb Tvyfyx/VovTos e7ti Tn i « • r l -
,(v ~ / \ c r i r ’ us el us co^eS a > quem etiam u b i generum
etdfeA <p^ etuTö K a yçttvTiç t, t lu/ eacLV S j& io v - adfeiverat, data illi in conjugem forore fuá
tos> cujT os '¿m A a .w c tt t t u Xircouicev Qjepytaiav y C o n ftan tia , in O r ien te m o rare tu r , ipfe to t
©eu, letct t S Qjipyirn T3Ç^cri<ptpz. mb7W./j.otanti^îue acceptis à D e o beneficiis, au& o r i
3 ÎK, cLvävccj TBsXeAmoLvovs y £ig>m¿3 vii, ¿ TBS ¿ 9 fu0 ^ratÍ3S retlílit. Chriftian o s fíqu id em
tb ó f . o r r a s ¿ t o x a X e í^ - rs's 3 dé P « f« u t io n e lib e ra v it: exules ab e x ilio re-
, / e y , ~ \ , , * v o c á v it : carceribus incluios d im it ti, pro-
3 TOIS t o t t t r iw n , CWWV TCLS ^ eL7f 0- f c r jptis bofla f a reft¡tu i iuffit> A d f a c M
xctOiçaeo^’ tcls t e exxp\jy¡<rice^ <LvapQ&y xa< 7ia»»Tct clefias reparare aggreffus e f t , eaque cu n d a
V a l e s i i A n n o t a t i o n e s .
1 ìAoifiivuv àfcqhi* ] In Codice Floreiltino legitur ctnbp,
quomodo etiam Savilius ad oràm fui Cödicis emendavit,
Vulgatà tamen le£tio magis placet.
2 ECJfy&oy STB? t»{ ßcur.Xiiui etòrSJ Conftantinus vifto-
riam de Maxentio retulit anno Chrifti 312. cum ipfe 8c
Liciniüs fecundiim Confulatum gererent. Hic erat qnnus
ièxtus Imperii Conftantini. Ejus enim initium confiirgit
ex ante diem odlavum Kal. Àugufti, anno Chrifti 306.
Quod fi Maxentium vióhim effe dicamus odiavo Kal.
Odtobres, ut in faftis ponit Onufrius 8c Sigonius in lib. 2.
de Occidentali Imperio, tunc verum eflè porerit, id quod
ait Socrates : Conftantinum ièp'timo imperii fui anno vi-
«ftoriam de Maxentio retulifie. Quippe annus feptimus
ejus Imperii cceperat oöavo die Kal. Augufti, anno 312.'
Turbat me tamen non mediocriter». quod 'Maxentius anno
6 . Imperii iui exeunte, pridie quam ieptimum incho-
aret, occifus efle dicitur in panegyrico Nazarii. AtquI
Maxentius paucis diebus poft Conftantinum Imperare ex-
orfus fuerat. Quod fi odtavo Kal. Qdtobris ca;fas fuit,
neceilärio dicendum eft eum feptimo Kal. Odfcobris regnare
ccepifle. Atque ita Conftantinus duobus menfibus ante
Maxentium ad Imperium perveniflet. Quod quidem minus
pröbabile mihi videtur. Caeterum Socrates hic fibi ipie
conftat. Nam cum Imperium Conftantini, ab anno Chrifti
30$. exorfus fit, reifte hanc viftoriam refert annd
ejufdem Imperii feptimo.
V a r i o r u m .
a ^ yzfi/Qpii etcit s TvyjfiroflGfr- ssri rjj khx<Py ctvrS | nit Scholiaftes in Homerum: VapiAp«^, irtquit, t&Xwmfi
K«vfasv7iidJ Vertendum, quem etiam fibi ajfinem ad fewer at, 1 vav t St ohttun tn$ ydpiiiftivnn. W. Lotetb,
yel ajfinitate fibi adjunxerdt, 8cc. Ita vocem yx^Spci expo* |
7
Sæ c *
IV ¿