de zware karren längs de toen nog zoo gewenschte steenwegen
zou inogelijk maken, dat kon Hogendorp nog niet gissen. Maar
de verbetering en de verineerdering der machineriën, waarop
hij zoozeer aandrong, zou hij boven verwachting in de fabrie-
ken hèbben gezien. En het kanaal tusschen den Bosch, en Maastricht,
waarvoor hij zoozeer ijverde, -— de Z u id - Wi l l ems -
v a a r t , l—- zou hij hebben zien stroomen tusschen de hooge
schoorsteenen der werkplaatsen van Helmond en längs de grijze
toreus van het eerwaardige kasteel, waar hij in den toenmaligen
eigenaar een’ man naar zijn hart had ontmoet, een’ man vol
kennis en geestkracht, die voor landbouw en nijverheid beiden
onmiskenbare en algemeen gewaardeerde Verdiensten had.
Gi j s b e r t K a r e l had omtrent Helmond in 1818 beter verwachtingen,
dan de predikant van Vierlingsbeek, S t e p h a n u s
H a n e w i n k e l , in 1803 durfde koesteren. Van de 2488 zielen,
die destijds het stadje bewoonden, wonnen eenigen de kost met
het weven van „bontjes” , maar het grootste gedeelte was arm
en ging wijd en zijd bedelen. Koophandel was er weinig of niet,
en de schrijver, die vooral in verbetering van den landbouw en
in verständig bestuurde ontginningen de voorwaarden tot Brabant
s ontwikkeling z iet, acht het een dwaasheid, te beproeven
de A a bevaarbaar te maken. Wat toch had Helmond te ver-
schepen, dat niet evengoed op karren vervoerd kon worden!
Inderdaad, destijds blijkbaar niet veel. In Hogendorp’s tijd was
het reeds vrij wat beter gesteld. De bevolking was niet noemens-
waardig vermeerderd, zelfs schijnt h e t, alsof het getal huizen
sinds 1806 belangrijk was verminderd. Immers, in dat jaar
werden er 500 opgegeven, tegen 363 in 1815. Maar als wij
zien, dat in den loop der 18de eeuw het aantal huizen nooit
meer dan 385 bedroeg, dan vermoeden wij in het cijfer'500
een fout, althans het gevolg eener andere berekening. De bevolking
was niet noemenswaardig vermeerderd, maar de welvaart
was toegenomen en Hogendorp verklaart: /7ik heb nergens kin-
deren zien bedelen, hetwelk in andere oorden zoo gewoon is.”
Thans verdient Helmond den naam van een bloeiend stadje,
dat de vrees beschaamd en de goede verwachtingen meer dan
overtroffen heeft. De bevolking bedroeg op het eind van 1875
het g e ta l'v a n 6896 zielen; het zal tegenwoordig van de 7000
niet ver meer verwijderd zijn, en zou nog aanmerkelijk toene-
meu,. wanueer er geen groot gebrek aan arbeiderswoningen be-
stond. Meer dan 20 inrigtingen werken met stoom, en verschil-
lende fabrieken en trafieken daarenboven verspreiden er welvaart
en voorspoed, terwijl bovendien de fabrikanten van geweven
goederen voor vele handen in naburige dorpen werk en brood
hebben. De scheepvaart is levendig V vier schroefstoombooten
onderhouden de geregelde vaart op Amsterdam en Rotterdam.
De handel is niet zonder beteekenis meer, en de uitvoer van
boter naar Engeland wordt allengs meer van belang.
_ Bij öns bezoek aan Helmond zullen wij ons dan ook niet
teleurgesteld vinden, wanneer wij de teekenen van vooruitgang
verwachten te zien. Reeds terstond zullen wij het kunnen op-
merken aan de vrij uitgebreide stadswijk, die tusschen het spoor-
wegstation en de oude stad is aangebouwd, 'en ook het gedeelte,
dat binnen de voormalige vesten lig t, bevat een goed getal
nieuwe, zelfs fraaije, uitstekend onderhouden huizen. H et stadje
bestaat hoofdzakelijk uit eene lange, breede straat, omstreeks
het midden tot een vrij ruim marktplein verbreed, en voorts
uit eenige dwarsstraten, waaronder eene voorname, welbebouwde
zijstraat, die, van de markt u it, naar de brug over de vaart en
voorts naar den Eindhovenschen straatweg voert. Buiten den kring
der eigenlijke sfad zijn de straten tot niet onaanzienlijke voor-
steden verlengd en ook längs het kanaal vindt men een aantal
heeren- en burgerhuizen. Aan de markt staat de groote, nieuwe
R. C. k e rk , gewijd aan den apostel van T oxandrie ,St. L a m b e r t ,
en de veel kleinere, maar evenzeer nieuwe en fraai gebouwde
kerk der Hervormden. Die breede s tra ten , die nieuwe gebouwen,
die grootendeels goed onderhouden woningen , geven aan Helmond