pag. s o i .
col. L.
b Loco fu pra
cit.
a. BelUrm.
S miliboev.
Ale x. &
alii.
c. Lib. i .
Corn. Jul.
cap. j . &
f r - & Reir.
lib-.z c. 4.
f. Lib.uc.6.
g . Cap. J.
num. 18.
h . Lib. 6.
Con/, cap. 3.
num 3.
i. Lib. 6,
cap. g.
fWc-Cupio feaui Ecclefiam Romänam-, fed, tamen Si nos homines £imus érc. »e» fimplicem aut
abUutam uttfwaM, [id cmditioualem eftfintentmm-, »Hjut aito illtc mente ar cogitation f r fplcn-
dum, quail tum* licuerit I aut vifum fuerit expedirq. s ic in ei s quoque verbis qua pramsttuntur : Se Romana:
Eedefe; typuin & formam in ombihjis fequi ,.mhilfalfifrbejft umfittbitur, quifauis ipfa non
deto/qutbit àlegilimofinfr, nempe morali. Pcnique^uod eos reprthenitre argmtur, quos negaverat dbsfc
retrehendi pura futa vitilitigatio eft. g u f i tnim communi loquendi afri magis congruum, quam ut quifr
ptam ubi crimen à je propulfrre nequeat , nifi illud transfera t in alsum, l i eadem rat,one pramolliat ?
jam vero iftam criminationtm quanam ex e ,fiat, confiieremus. Altam, inquit Albertinus A ab ea qua
utebatur Ambrofius , aultor horum librorum ftquitur verfunem. Id quidem verifrme diStum non abimi-
mus fe d ex'operum fanfti Ambrofii leftione conftat, ut Alexander*feite reponit, eum non iifdem
femper verbis eofdem feripturx facræ locos laudaffe. Huicrefponfion, bievijtma juxta ac certifima
tantum addemus, cum fine, magna prafarationt auitorem hunc hoßrum itx iß i m a ß t dubium , neutiquam
frm mi,umI v id e i , f i Scripluram non fender fr is ,fed iis qua illi ex tempore fr'ggcfrt memoria, verbis
citavi!: tonfare autem ipfrmmcl, cùm Vulgalam, ut votant, nufquam aihtbuent, Albertini opinione antiqftiorem
dicendum effe. I , . . .
Ad extremum alia, quafdam minutias oggerunt-,ut futa quoi atunt aulhrcm ludere vams allego,
rii verum quas illi vana, allegorias diSttant, hociffrm eft quo redditur Ambra [tana tloquutieni vici-
nior Aidant in filo U B I de Myfteriis referi» ea\ teftimenta, qua quafi ex opere de Sacyamentis
feti,a laudai Katramnus. At vero quii f i imperfeblus codex illi impofritl quid f i labili, memoria ? Et
fane hic error eo fuirai pmlivior.quoi uterque trnitatus eonjungt file t in mahufenptis. Clamant poftre-
mo ipfa M i divertiate' auttorum quoque iivcrfttatcm.f rodi dtmonparique. Sed hac objeClio alicujus ponderis
nefaiur effe B Quia patres divejfo dicendi genere pro argumentorum divèrfitatè utuntur.
fifram refpcnjionem quatenus extendi veritas finai, infra expendetur : nunc autem contraria opinionis
audiendi propugnatores. * . .
V ri mum educunt d ii d numerofos ac pervetuftos codices manu exaratos, cumque his editos omnes quibus
poti inventam tnomphiam itdem libri evulgatifrnt. Deinde, qaafi frccentur,atum agmen fubmìttunt
maximi nominis viro, Hmemarum Remenfem,VeoiutnumLeoOenJem.Pafchaf.Radbertum Corbe,,abbatem,
Ratramnum ejufdem ale,tern monachum,.Elorumdlacon»mLugiun. Lanfrancam, Berengar,um, Algerum,
Cuttmundum .Dur'Æum Troarn. Hugonem Lingon. lvonem Carnut. Grattanum, Magiftrum Sentent,
ac demum quotquotab ineunte nono frtulo ad mftram ve l patram memortam eorumdem Ifimum meminere
ne dtffintientibus quidem , f i rtuptros aliquot cxcifìas, hcterodofts ì At Itoti hoc argumentum
omnium qua in ea,„dem rem proponi filen t, valtdifrmum ejfe extra dubtum f i , ^non tamen m v ,fr e&
neceffario concludi,, pguot enim opera poftquam dtuttjitme frb auctorum quarumdam mulo pervagata epnt,
■ tàndem exata fa n ,, quotidieque exuuntur ? Ceterum ftrtptoies illi rem tpft. perfe ac def,¡nato confi!.,,
non difcufferunt,[ed vel alii alto,fiquut, fu n t, velfidem habuere f i t s manujcnptts, tn qu,bus tandem
opellam alibi quidem Ambnfii nomenelatione infirtptam , alibi veri tractatu, al,cu, eamdem tnfrrtfttonem
preferenti \unclam reperere. Nam cum antiquißimi quique codices nullum auctoris nomen exhibe ant, qui
exfcribendis iis navavertmt operam, cùm Arnbrofium hac ipfa dc materia fcnpfijfe cognoviffent, »0» d u b f
tarant eidem ipfos adjudicate : alii autem etfi Ambrofianos effe non arbitrarentur , libro tamen de
Myfteriis ob arguments fimilitudinem duxerunt fubjungcndósj.
Proponitur fecundo character dictionis ,quam in fenpione de Myfteriis, atque in hoc opere fimil-
limameffe per tendunt : adv er far 11 vero illud ob nix e inficiantur. Sane quidem haud immerito 5 ita enim
jiuctor conatur expnmere eum libellant,ut ferme omnia in ftylum fuum, hoc efi, multo deteriorem, transférât
convertatque. Sed ex eodem hoc loco ipfi illi adverfarii ratiocinium ducunt piane contranum.
Nam cui verifimile f it 3 inquilini, Ambrofium quod in difputatione de Myfteriis jam traft aver a t, iter um
rccudere atque recoquere in alia? Verum tamen hoc argumentum nihilofirmius aut efficacius efi, quam
aliud. Ncquaquam enim in au di tum efi, ut eadem materia in binis fermónibus aut libris explicata fuc-
rit a Patribus-, cùm illud ipfum alibi, à nobis obfervatumfit in Ambrofio.
¿¿uà in tertio ordine ratio collocai tur, his verbis concìpiiur : Ambrofium edidiffe opus de Sacramene
tis tefiis efi Aùguftinus, c proin deque aut illud nobis > aiunt, repu fente tur , aut conceda tur hoc ipfum effe
quo de agirne, Verum in prom su refponfio eft ; neepue enim utnufque idem argumentum refertur, ncque
idem titulus. Q 'uandoquidem id cujus mentio fit ab Auguftino, non fimpliciter infcribebatur de Sacra-
mencis ffed adjicicbatur five de Piiiloibphia : ¿um autem , eodem Auguftino tefte ^onìpofitum effet adver-
fus platonicos , diverfam in eo tracidtam matenam obfcurum non eft.
Poftremo quadam alia in medium proferri poffunt, utfi dixeris du ftorem f de vocis queri fragilitate, de
qua ipfcmet Ambrofius in Apologia David iècunda S quirìtatur ,quamque itti facile obtundi folitam me-
moraius ejufdem teftatur difcipulusK Si addi deri s eumdem confi feri ' qua ipfe non didicerìt,fefe docere :
quod etiam haud parum familiare eft Ambrofio. Si tandem inftiteris Dominica orationis expofitionem,
quam ejufdem Ambróftiin Lucampoftulabat commentario non ob aliud tfiic omtffam,nifi quod alibi traditam
ab fe idem meminerat? Cum 'autem ex omnibus qUa ipftus nomine circumferuntur openbus, in hocfoloex-
plicata habeatur eadem oratio, cur illius hanc ejfè non agnofeamus ? Sed opponi potefi prima oby ft ioni,
praterquam quod Ambrofio male tnbui altegarn ilUm David Apologiam probabilius eft , complures & olim
fuiffe ór effe etiam nunc , qui debilitate vocis ac pulmonum laborare fe inter concionandum non difti-
mulent. Cùm autem nec definì etiam qui materia , quam aggreft't fu n t, enodanda impares modeftia caufa
fe fateantur, indidem quoque ad fecundam difficultatem patet refponfum. guod vero ad tertiam pettine
t , tlli fimiliter occurras licet, f i Ambrofium qutdquid voce pronuntiavit, fcripto mandaffe : quidquid
autem fcripto mandavit , ad noftram perveniffe ai a tem negaveris. Eo forfan & hoc acce d it , quod cùns
in illam orationem Tertulliani & Cypriani libri exftarent latinorum Patrum , ab ifto labore tàmquatfì
parum neceffario eft revocatus : ficut etiam de fe teftatur Hilarius Conimene, in Matthæum can. y.
Porro ex iis qua haftenus a nobis difputata fu n t , duo nofeuntur. Etcnim adhibit a feftariorum af-
gumentis folutiones palarti faciunt contumelus illis ac probris quorum tota plauftra ifti effundunt in hunc
auftorem, nihilprobari, nifi rnoleftiftimam ipfis effe atque ódiofiftimam ejus doftrinam. Rurfus vero qua nos
repofuimus catholicorum hoc ipfum opus Ambrofio vìndtcantìum rationibus, ea de monftrant pattern negantem
haud minus probabilem effe quam’affirm antem; proindeque non immerito hac in re dubitaffe nonnutlos a ortho- a. Cardm-,
do X or um. Sed ne in omnibus pendeamus animi, tria nobis hoc loco inquirenda propofuimus, nimirum qua
fuerit ejufdem auftoris dignitas, quo tempore vixerit, qua in regione ? cap^'n f .
Primi fane capitis in prom tu defini t'to eft. Conftatfiquidem illum fuiffe antiftitem , qui neophytos & ¿rnald. dt
creditum cura fua populum erudiebat. Ubique in apertum erumpit ea dignitas. Et ut aliadeeffent queis y f f f
prob are tur, locus ille tam dccantatus vel folus fufficeret, nempe ubi dicitur : In omnibus cupio iecjui cap 13 Her-
Ecclefiam Romanam , ied nos ftre. SJuis enim ita loqueretur, nifi epijcopus ? • mmn'
J>)uod autem pertinet ad fecundum caput , ex memorati s auftoribus probabile fit fcriptorem de quo
inquirimus , ante' oftavum faculum floruijft : at e codice fan fti - Gallenfi majufculis litteris, ante annos
ut Mabillonius nofter tefiis efi b locupletipmus, circiter mille exarato evincitur ipfum feptimo etiam
f aculo antiquiorem. P raterea vero hoc idem opus argumentis propriis at ate m remotiorem fibi vindi- italic p.-j.
cat. Et enim cùm has condones ad neophytos nec paucos fane , quando hic profili multos fami- c.L¡b.¡.c.$.
liam candidatali! tilos vocitat, habitas conftet ; inde intelligas needum omnìno receptam fuiffe bap-
tìzandorum infantium confuctudinem. Et eo quidem tempus defignari haud multo Auguftini at ate pofte-
rius nobis vide tur. Deinde fatis innuit Gent ilium cùltum d etiam tunc in ditecefi fua viguiffe. Ad hac idem d. Lìh. 6.
quoque confirmatur iis rationibus , quod videlicetharetici prater arríanos dr eos qui Chrifti oppugnabant cap.+.&s-
divinitatem, nulli refelluntur : quodque ex verfìone qua ujùs reperiturhic auttor, fatis indicatur Vulgata
id temporis nondum apud omnes adtnbutam auttoritatem.
De tertia demum quaftione fic ftatuimus. Extra controvcrfiam eft horum librorum parentem noti
fuiffe fubditum Romana metropoli : nec minus tamen certum ipftus fedem ab Urbe haud multum difti-
tam ; quippe cujus ceremonias dr perfpettas habebat dr fequebatur in pluribus. cùm vero edam eifdem
ceremoniis quarum mentio fit in hoc opere , cum veteris Ecciefia Gallicana ficut & cum Mediolanenfis
ritibus plurimum intercédât affinitatis -, bine deducimus vicinam utrique eamdem dicecefim exftitijfe.
Minime tamen refragabimur ,fi quis cum dottìfiimo viro e eofdem fermones aut Venerio aut alii cuiptam c> Herman.
Ambrofii difcipulo, qui non multo poft ipfum prafuerit Ecciefia Mediolanenfi, tributos malit. id unum vtU Xmbf.
hoc loci adjicimus ex tu qua de facra communione cum apud orientale populos turn apud fuos ^ femel Ÿ ‘ub^c%
tantum ftngulis annis-fieri folita memorai auttor , prudenter conjici haud dubie poft chryfoftomi tempora
ipfum vixiffe -, fed antequam in occidentem Romanus ordo dr ceremonia reciperentur.
Ceterumquominus fecundum eos à quibus Ambrofio hoc opus adjudicator, omnìno feramus fuffragium, e a
pracipue fcmpulum movent. Primo diverfitas eloquutionis ; nam etfìftylum variari ab auttoribus, dr pro
re ac tempore modo adtolli mido deprimi non ignoremus ; femper tamen fcriptoris apparet ingeniumdr quafi
intermicat: quique nobili & eleganti dittime uti confuevit, ad humilem niemquam demittitfefe : at vero
frigidis illis dr puerilibus interrogates, qua buie fcriptioni fubinde infperguntur, caute abftinet, ut in libro
de Myfteriis, ejufdem licet argumenti, fecit Ambrofius. Acceditdr illud, quod Ambrofium non tam ferviliter
libros fuos imitaturum fuiffe exiftimamus ¿ ifta enim commentatio tota fere ex fuperiori de Myfteriis ,
partim etiam tx libro de Inftitutione Virginis § expreffafuit. Addimus quoque communionis tam infrequen- g. Cap. t.
tis Mediolanenfis aS.Prafule incertis fuis libris nufquam incufari. Denique quod auttor tantis animis in
Ecclefiam Romanam propter lotionem pedum infitrgit, nobis Ambrofiani effe infittati minime vide tur.
Novtmus quippe illum fuos unicuique Ecclefiarum ufus ac ritus adeo liberos effe voluiffe , ut ad quam-
cumque forte perveniffet, ei f e , quemadmodum Au gift mus b tradii , accommodaret. ' ' h. Epìfisi-
Verum tamen quoniam hac in re derogatum nolumus opinioni cujufquam, nec etiam fumus nejiii plurima a ias 11S'
fore, qui feriptionem pro Ambrofiana tamdiu communi piene confinfu habit am folito fuo loco priv ari molefte
ferrent; eopropenftus illam in ordine fuo dr poffefiione duximus confervandam,quod cùm ex Ambrofii fententiis
dr plcrumque etiam verbis condita fuerit, hacfaltem ratione qua Ambrofianis accenfeatur, indigna non eft-,
Hoc porro liquet fex iftos libros tot idem condones effe , quarum unam ftngulis diebus habebat Auttor-,
Quippe idem f i vel pridie verba feciffe, vel poftridie fafturum ,fubinde ait. Orfus autem feria poft Do-
minicam refurretti onera tertia , eo modo ad ufque oftavam ejufdem fefti profequutas eft. [uandoquidem
fub finem fermonis 4 . 1 eos qui fupererant, craftina die iabbato , &. Dominica ( in albis videlicet ) ha- *• Ctth e‘
biturum Je pollicetur. Verum f i quis maluerit Gallen fis manuferipti auttoritatem fequi , librum ultimum
in duos dividends, jam fermonem primum fecunda ù'pafchate feria pronuntiatum dicat neceffum er it.
Cùm autem illa dtftrìbutio vide atur parum commoda, quippe qua ex libri 6. paucis verfibus ( ab illis nimirum
verbis , Aliud , Pfalmorum David dre. j novus hber conftituatur 3 ejus fcriptorem non alia re
duftum putamus ,quam quod illas voces, craftina die iabbato, deduobus intellexerit diebus -, qui tamers
e as per appofitionem aut potius ellipfin gtammaticam de unica rettius accepìffet. Hinc edam fieri potuiti
ut fermo quidam in appendice Auguftinianorum edit, nova numero ¿47. quem Ivonis Carnutenfis nomine
typìs editum , etiam ipfius effe unus ÌBiblìothecg, noftra codicibus teftatum facit-, in Alnetino tamen K, Muña fi:
fub titulo libri 7 de Sacramenti^, poft hofee nofiros collocaretur. ftjuamvis a vero quoque non nimium orTe^f/r/.-
abludat eos a quibus itdem fermones funt ex arati, ilio fteftaffe, ut per "oftavam fuum cuihbet diei ad-
tribuerent, Dominica Refurreftionìs , quod propter folemnitatem impedìdor effet, tantum omiffa. Sed
nec aliunde crtum videtur , ut in mff. aliquot liber de Myfteriis tnfcribatur primus de Sacramentis i
qui vero primus eft de Sacramentis in fecundum ordinem dejiciatur, dr fic deìncepsi