Tettamenti. Dicicur hoc Manicheo Se Valen- A fica*. Caveamus n e i finu Patri*, & quodam
«--- utero paterno,’arcana:que natura: fubftantiairi
unigeniti Filii feparemus, verbifque his quibus
veritas iùfoepta: incarnationis adftruitur, divina:
generationi pnqjudicia inferre meditemur ,
ne & noftrum alicui dicatur ; s i rette ojferas ,
rette autem non divida*, peccafii ; quìefce ,• hoc
eft • Si nefciamus qua: propria iunt divinitatis
a:terna: incarnationifque diftinguere.- fi creato-
rem cimi fuis operibus conferamus-: fi au&otinp
, qui non putaverunt veritatem carnishu-
jnanie à Chrifto eile fufceptani. * Paulus quoque
Samofiitenus Se Bafilides in eadem ièntentile
forte numerantur.
9. Similirer quoque ejufiJem fontentia: auito-
ritate danrnantur, * qui divinitatem Ìàncti Spiritus
negaverimt. Alii enim.quidàm vel Arria-
Jiorumjudiei, vel Arriani funtJuda:orum• quia
| iìcut illi Filium à Pacre, ita Se ifti, Spiritum à
D eo Patre, Se Filio Dei foparant.
-10. Novato quoque Se Donato Se omnibus
qui feindere corpus Ecclefia; geftierunt, viri»
tim dicitur : s i rette ojferas, rette autem non divìda*
, peccafii. Ecclefia: enim fàcrificium eft,
t quod ofFertur Deo , ad quam Paulus ,dixit ì
Obfecro autem vos ,fratre*,per mijerìcordiam Dei
exhibcre corpora ve fir a hofiiam vivam , fanttam,
Deoplacentem. Male ergo iacrificium diviièrunt,
Ecclefix membra lacerando.
B rem temporum dicamus ccepifle poft tempora.
Neque enim poteft fieri ut per quem funt om.
nia, fit unus ex omnibus.
u. Illos quoque percellit ifta fontentia, * qui C
C A P U T in.
i h qui Johannis teflimonium de Verbi aternìtate
non reciperent, increpitis : nec non laudato eo-
dem evangelifta, locum expendit : quo non foltern
Verbi afernitatem divinitatemque fignari
tradit y fed etiam ex his eadem in-Patre adtri-
buta demonfirayi. Corporeum in Verbo nihil co-
gitandum ; & quamvis ejus naturam minime co-
piamus, Jujjicere nobis aebere Johannis auttori-
tatem, qui quomodo Verbum viderit, explicatur£
14.NOlo nobis credatur, Scriptura'recì-
animam rationabilem ab incarnationis Domin
ic i fegregant facramento , naturam hominis
ab homine feparare cupientes. Et ifti fortaffe
rede ofFeruntTrinitari: fedrationem nefeiunt
natura: humana: divinieque diftinguere • Dei
enim fimplex natura e ft , homo ex anima ra» 1 *1 * f l ' f t - ì ^ * * - — - a « — a m . vi ilici If f i
tionabili conftat Sc corpore. Si alterum tollas, principio erat Verbum, fed audio : non ego affin-
totam naturam hominis fuftulifo. gò , fed lego 5 quod omnes legimus , fed non
tetur. Non ego dico à me quia in fih*n-
u . Adyerfus omnes ìgitur hatrefes ifta fon. omnes intelligimùs. Et cùm legitur, audimus
lentia eft, q u i fraterno nomine, non fraterne D omnes, Se non audiunt omnes ; incraifatum eli
Frrlpfiam npripnniinrni* H H I BHSB . . . » » •> a
Ecclefiam peri'equuntur. Siquidem * fifo optio.
ne nominis chriftiani, Se quadam nuncupativa
fidei germanitate parricidahbus gladiis nos cu»
piunt vulnerare , quia b converfio noftra ad eos
eft, Se dominantur nobis in f i culo peccatores.
P e c c a t o r e n i m dominatur in fieculo,
juftus in Dei regno.
13. Caveamus igitur ne quis nos* à cubiculo
regis i t em i , & à féereto màtris Ecclefii fepa.
enim cor quorumdam, & aures eorum gravi ter au-
dierunt j aures feilieet interioris affediìs. Non
enim caro p e c c a t,q iii fuum fervat officium,
& recipit auditum , fed animus puri auditus
pravus interpres j qui reculat aùdire q u i di-
cuntur, intelligere q u i leguntur. Quid aures
tamquam cera &, plumbo clauditis, gc tamen
Dominica beneficia & officia naturi non po»
teftis excludere ? Auditis inviti, auditis faftirare
conetur, ad quod ilia anima in Canticis E dientes: auditis, ne quod non audieritis, excu-
canticorum Verbum Dei fe introduxifte figni. fare poffitis,
• Paolos Samofat. Chriftum-, ut à nobis obfervatum lib. /. De
F id e , cap.*. num. io j..purum hominem fuiflè blaiphemabac, ta-
mctfi non irei inficiai Verbum in eo divinum habitaffc. Bafilides
vero carnem Chrifto adttibucbat tantum modo phantafticam,
cujusloco Simonem Cytcncum , captis ac delijiisjudiorum oculis*,
cruci alfixum delirabat, cjuemadmodum auflor eft Irenams lib. 1.
■adv. Htrefes ca p.:} . E p i p h a n i u s n u m . } . & poft eos alii.
Unde Theodoretus Dial. a. pag. j i . eofdem Bafilidem & Samo-
fatenumin duobus hsereticoium ordinibus, qui adverfo fronte inter
fe pugnent, enumerar. Q u x igitur caufa potuit effe A mbrofio. ut
inter fe conjungerct tarn diilidentes ? Verum fortaffe non propter
opinionum, (cd propter fententii ,id eft, condcmnationis fimilitudi-
nem copulati funt. Polfumus tamen inter utriuique dogmata illud
affinitatis deprehendere., quod ex eorum mente Verbum aut Deus
paffus mortuufve dici nequaquam poterat -, cùm alter in Chrifto
veram carnem non agnofccrer, alter in eo hypoftaricam negaret
r unionem, aut etiam duas perfonas induccrcr. Scd cùm hoc ultimum
litteris quibufdam Dionyfii Alex, nitatur, qux funt caduca:
fufpeftxque auöoritatis, illud tamquam certum & exploratum non
proponimus. Q_ua de re adifis Garnerium Differì. 1 . de Her. & ü -
bris Neftorii, Alexandrum S x c .}. p. x.
* . Pneumatomachos intcllige,& cos contra quos editi funt fix-
periorcs libri De S f iritu fanclo.
* . Dcfignat fcdlatores Apollinatii Laodicenfis, q u i, ut Hieronymus
in Chron. ad ann. 5 7 y. prodidit, jaclatione ingenii qttofdnm
errores pertinaciter adfever ans .herefemfui nominis fufeitavit : quam
Damaftts , habito Rome concilio, damnavitt Ejusautem ex errori-
bus prxcipuus hic era t, quod Verbum non animameum carne fi-
mul adfumfiffe, at ipfinn carni animx vicem prxftitiffc conrendc-
b a t , quemadmodum cognofcerc eft ex Gregorio Nazian. epift.
ad Cledon. Auguftino De Heref cap. j-y. Leontio Bizan. A£t. 4 .
Vincendo Lyrin Common. 1. cap. 1.7. Socrate lib. 1 . Hifi. Ecclef.
cap. 46. V a lef edit, äliiique pluribus- Q u i tamen audtores etiam
tudicant iftum h*refiarcham‘poftmodum anima,ui Chrifto conciffillc,
fed mente (cu ratione deftitutam , id e ft . (ènfitlvam tantum
animx partem ; unde Suidas non illepide in vóce Apollinaris.- Hic
■carnem , inquit, anima vitali pr-editam adfumfiffe dicebat Domi -
num, menfem vero nofiram non admififfe. Alias prxtcrpa idem coiti*-
mentus eft circa incafnationem pravas opiniones, de quibus infra
cap.<. Id ergo unum hic adjungemns ipfum de T rinitate quoque
haud cacholico lènfu ftatuiflc. Nam Gregorius Nazian. epift. 1.
ad Clcdon. ab co Trinitatem ex magno, maj.ori & maximo compo-
I fitam fingi di (èrte docce, in quo eum Theodoretus lib. 4 . Heret.
Fabul: cap. $. fequutus repcritur. Bafilius infu per epift. 5 9. eumdem
inlimulàt, quod perfonas Trinitatis inter fé cònfunderec : qijod
edam legimus apud Theodoretum loco citato. Scd prxterquam
quod idem Bafilius epift. 193. acculadonem hancforre ab ejus ad-
veriàriis profcftam infinuat ,eum defendunt Viqfccntius • Lyrin. &
Leontius Bizan. cit. Jocis. Quibus addi poteft 'Epiphanius Herefi
77 * ubi Viralis Apolinariftx difputadoncm adverfus Paulinum rc-
ferens , huic Sabellianum dogma ab eo objeftum narrat, quod lane
numquam fcciffet, li ipfe Sabcllii opinionibus fuiffet addiftus.
Sed ipfemet Ambrofius fads indicar Apolinariftas errorum circa
T riniratem (ibi non omnino effe fufpcclos, quando fubncftit, & ifti
fortafte rette offerunt Tunitati. Quibus quidem verbis à fe non Ar-
rianos, qui & ipfi animam humanam à Chrifto adfumtam inficia-
baniur ,led Apollinariftas defignari, fatis exprimit.
a. Rom. edit, & pauci mff fub opinione : vet. edit, cumaliis
frequendff. fub optione. Non incommode"; idem énim eft ac fub
elezione adoptationeque nominis chriftiani, quod illi libi fallo Se
adulterino titulo imponunt.
b. Vet. edit, cumpaucis mff. converfio noftra à Deo eft : Rom.
cum reliquis magis' appofitc ad eos eft ; alìuditur- quippe ad
illud G en .cap .}. ir. 16. lecundum L X X . ^ i- (£>!>'& À
ìmcsfocpt o-v, è) cwris o'* x.v&tio<rsi.
* . Non invenufte alludic ad cubiculum regiutn , propter .illos
feilieet imperatoris cubicùlarios , quos huic fcriprioni ptajbuiflc
io AdaonidonE dsckravimus, " *
fohana.
fohan. i-i
ij. Auditis ergo cum legi cur : In principioA mani, djiim Verbum dicis & Fii'ium , ideo ad-
erat Verbum. Quis hoc dicic ? Johannes utiejue didic: Et De tu erat Verbum
ille pifoator : ieci non quafi piieator hoc dieir
, fod quafi hum ani piieator affect us ■ qui jam non
pifoes caperet, fed homines vivificaret. Non
ilium eft, quod dicit: fod ejus qui vivificandi
ei tribuit poteftatem. Pifoator enim ipfis, quos
ante capiebat, pifcibus taciturnior erat 5 & circa
divina myfteria magis mutus, qui vocis ilia:
nefciebat auctorem : ièd vivificatus à Chrifto
vocem audivit in Johanne, Verbum agnovit in ®
Chrifto.' -•/.,.
16. Et ideo plenus Spirittì fan£to s qui fciret
principium non temporis effe, fed fupra tempora
, reliquie fie cu la , Sc adfcendens fpiritu fu-
per omne principium , ait : In principio erat
Verbum , hoc eft , remaneat carium } nondum
enim erat: , quando in principio erat Verbum.
Nam etfi cxlum habet principium ,Deus non
habet. Denique in principio fecit De us calumar n
terram. Aliud e ft , fecit : aliud eft, erat. Quod
fit, incipit .-quod erat, principium non accipit,
fod pra:venit. Remaneantetiam tempora, quia
poft cxlum tempora. Remaneant etiam Angeli
& Archangeli. * Etfi principium eorum non
invenio 5 erat tamen quando non erant. Non
erant enim , qui aliquando cocperunt. Si ergo
principium eorum invenire non poiium, quos
certum eft habere principium ; quomodo pofi-
fum Verbi invenire principium , à quo omne
19. Habet ueique quod Pater -, quia Deus
erat. Quomodo hu jus negasarternitatem , cui
unum cum Patre Dei nomen eft? Non te fo-
nus capiat, fimilitudòque formonis: aliud Verbum
eft, quod temporä habet,.quod fyllabis
colligitur , litteriique componitur : non tale
Verbum Filius, quia non talis eft Pater Verbi.
. zo. Cavendum ergo a ne Sc ibi quieftionem
vocis corporalis videämur ingerere. Incorpo-
reus eft Deus : vocem utique incorporeus cor»
poralem non habet. Si vox corporalis non eft
in Patre, nec Filius verbum eft corporale. Si
corpus in Patre non eft, nec tempus in Patre
eft. Si tempus in Patre 11011 eft, utique nec in
Verbo eft. Quod ÌÌ iiullüm principii tempus
in V e rb o ,' nec numerus utique , nec gra-
dus Verbi eft. Quia fi numerus in Verbo ,
ergo muljra verb|t; Si multa verba , multi Sc
filii. Sed ununi Verbum e ft , quod Sc gradum
excludit Sc numerimi : unum fecundum 11a-
turam. •
¿1.b N e qua:rite cujuiinodi naturam. Nefcio
multo melius h’oc,quam feio. Hoc folum bene
feiö, qilod nefoio, qua: feire non poiTum. ffpuod 1
vidimus, inquit, & quod audivimus , Johannes
dicicì hoc folum bene feire ft dixit, quod audi-
yit & quod vidit, quiiii Chrifti peftore recum-
bebat. Ergo illi f i i r i s eft audiffe, mihi non eft
principimi! non folùm creaturarum, fod etiam -^iatis.
cogitationum nbftrarnm omnium prievenitur ?, ' • 22. Sed quod ille atidivit, hoc mihi dixit : Sc
17. Aperte itaque ftmpiternam divinitatem quod audivit à Chrifto, c hoc nec ego poffiim
ejus exprefferat : fod tamen ne quis à Patre di- negare verum eile de Chrifto. Ergo quod au-
videret Verbi «eternitatem, ut eamdem crede- divic, audivi : Sc quod vidit, vidi 3ille enim vidit,
remus Verbi eile, qua: Patris eft, bonus ille piil quod vidit : non utique divinitatem , qua: ie»
cator adjunxit :Et Verbum erat apud Deum. Hoc cundum naturam fu am vlderi non poteft. Sed
quod dixerat, fic a:ftimandum eft-.Erat Verbum, quia focundum naturam fuam videri non po»
quomodo erat Pater, quoniam cum Patre erat, terat, iufeepit quod erat pra:ter naturam di-
& in Patre c ra t,& apud Patrem erat fomper. .vinitatis, ut focundum naturam corporis vide-
Nempe quomodo de Patre legimus, erat ; ita E retur. Denique & Spiritus ianctus in fpecie .
Sc de Verbo legimus,erat. vifus eft, ficut coìumba , quia videri divinitas
". Quid difeernis intelleclum , qui non diil in foie claricatis veritate non poterat.
cernis auditum? Verbi eile apud Patrem eft
Patris elfo cum Verbo e ft} legimus enim quia
Verbum erat apud Dr»«/.Itaque fi focundum tuam
opinionem aliquando non erat, ergo focundum
tuam opinionem Sc is in principio non erat,
apud quem erat Verbum, per Verbum enim
audio, per Verbum intelligo quia Deus erat.
Nam fi‘fompiternum Verbum eile credidero, ^
quod credo, non poilum de Patris a:ternitate
dubitare , cujüs xternus eft Filius. Si temporalem
generationem ejus exiftimo,incipit còm-
munitatem habere nobifeum 5 ut videatur Pater
effe ccepiffe : fod fi de Patre non ambigis,
quia incipere effe Dei non eft, de Patre non
ambigis, quia Dei eft fempiternam habere per-
fe&ionem 5 ne forte ufu fermonis labereris hu-
* . De cempore quo Angeli creati fucre , Auguftinus lib.x
't. D ei,cap.9. & 31 nec non lib -n. c ij- fufe difputac, lèd can
i excmplum dem non nili dubitanter it imitatus , definir.
a Gill. & Rom.edit, cum unoautalrero mff. ne illi: Aipetb.
'& EraC ciim aliis multo pluribus» ne tibi: melius alii mff. licet exi-
guo numcro, A7 e & i b i , hoc e ft, in Johannis loco. Rurfiis vero |
pro videamur ingerere, quod eft in cunftis edit, ac plerifque mff. '
iiabcnt alii nonnulli, videamur inferre.
b. MU. aliquot, Gu/trit ifte cujufmodi naturam. Nefcio, nefcio See.
, Jleliqui, & omncs edit, inrer le conlentiunt, nifi quod h x cum
C A P U T I V .
Non fujjicere f i credamus in Chrìfio veram carnem,
nifi à divinitate- omnem cum e a confufionem,
aliamve infirmitatem. fecludamus : neque f i cum-
dem utrìufque federi* Deum dicamus, nifi c o j l-
ternum ipfimet Verbum profiteamur : nec demum,
f i ante Vìrginem agnofeamus illum ccepiffe, nifi
omni principio antiquiorem prxdiccmus. Com-
mendatur Petri confejjìo ; & cur i lle , loqucnti-
bus alii* , tacuerìt , quamve pulcre idem pofiea
refponderit, exponitur.
^ • X T O l i *5‘Cur cu fecuhdum niitùram ih-
terpretari, quod pneter divinitatis naturam
eft. Nam etfi credas à Chrifto veratri
I paucis mff. hujufmodi prxferunt, ubi in aliispiuribus legitur, cu-
\jufmodi: eommdem vcró mff. quidam etiam geminane verbum
| nefcio:quidam omittunt, multomelites hoc, quam feiot
I c. Omnes edit. & rriff. non pauci, boccine ego poJJurn. . . . quod
audivit, andini : & quod v idit, audivi, Rom. edir. quod audivitt
| audio : & quod vidit , videoj: ceterihlff. qui & potiores, ut nos
I in textu- Et rurfiis infra ubi omnes edir. & pars non minima
mff. naturam fuam eum videre non poterat, nonnulli mfl. non ■
| poterant .- ceteri etiam magno numero , & majori au&oricaw
| videri non poterat,