quodstheres illiits 'csleftifque fubftantis eft, A divinitatis intelligimus unitatem , & in Jefu
quod creatura eft, quod inter omnia Dei opera Chrifti nomine, quod ex Virgine natus accepit,
cempikatur -, quod cum omnibus Deo fervit * incarnationis agnofcimus facramentum.
cum omnibus benedicit Deum , cum omnibus. 9 39. Quod fi cùm folùrri verumDeum Patrem
laudar. Non ergo folus proprie dicitur, quia legunt, Filium cupiunt feparare j ergo cùm de
-nec à ceteris feparatur. Filii incarnatione legunt : Hie e f t lafis qui repro-
34. Itaquè cùm Patris & Filii Spiritufque batus eft a vobis ¿edifìcantibus ,qui faffus eft in ca-
Tancti divinitati, qua; fola non inter omnia, fed put anguli ; 8c infra : Non eft aliud nomenJub calo
fuper omnia eft , nulla poflìt creatura con- datum hominibus, in quo oporteat nos falvos fieri,
fe rri, ut de Spiritu interim adfertio refervetur : Patrem exiftimant ab impertiends nobis fàlutis
ficut Pater dicitur folus Deus verus , cui nihil ß beneficio feparandum. A t neque fine Patre ia-j
fit commune cum ceteris 5 ita etiam felus eft • |us , neque vita sterna fine Filio.
Filius imago veri D e i, folus dexteraPatris,fo- _ ^
•lus virtus Dei atque fapientia. C A P U T I I I .
a er§® facit ficut & Pater j Arrianis contra urgentibus Deos induci duos ex
iobumy r-6. miia fcriptum eft : a £)uacumque facio,ipfeefacit. unit ate fubftantia, refpondetur pluralitatem ex
Cum enim unum opus lit Patris 8c Filii, bene de diver fit ate potius inferri,proindeque in bfes re»
Patre & Filio dicitur quia Deus folus operatus cidere ruam accnfitionem. Diverfttatem multieft
; unde etiam cum creatorem dicimus, 8c Pa- plicem in caufa effe cur duo homines unus homo
¡ f g I lJ- *ren* & Fllmm confitemur. Nam utique cùm dici nonporn„t . ciim tame„ omnes hominesfin-
Paulus diceret : £>ui fervierunt creatura potius G gulariter homo dicantur, ubi natura unitas inquam
creatori; nec Patretn creatorem negavit,ex SoUm ¡¿-M l „ataram umm , at omquo
omnia h s c 5 nec FLium, per quern omnia. nimodam in perfonis divinis unitatem : a Patre
36. A quo alienum utique non videtur, quia igitur non feparandum Filium s maxime cùm ei
1 -tim’d. 16. fcriptum eft : Jfhti folus habet immortalitatem. debit am effe adorationem neqare non audeant.
Qupiiiodo enim immortalitatem non habet,,
qui vitam habet in femetipfo \ Habet utique in 40. Ed adierunt Arriani : Si fblum verum
natura, habet in fubftantiaj & habet non ner Deum ficut Patrem, ita & Filium digradali!
temporalem, fed per fempiternam Éìl citis, 6c unius fubftantis Patrem 8c Filium convinitatem
: habet non ex dono quali fervus, fed fitemini, non unum Deum, fed duos deos inex
generationis proprietate quali Filius colter- D ducitis j quia qui unius fubftantis fimt, non unus
iohxn. y. nus j 8c habet ficut pater : sicut enim Pater ha- Deus, fed duo dii videntur eife, ficut duo hobet
vitam in fernet ip f i , ita dr Filio dedit vitam mines, aut dus oves, plurefve dicuntur : homo
habere in fernet ip fio; ficut habet, inquit, fic de- autem 8c ovis nec duo homines dicuntur, nec
sup. lib. 4 . ¿it Didicifti fupra quemadmodum dederit} ne dus oves} fed unus homo, 8c una ovis.
c"^' ' putares effe gratis largitatem, ubi generationis 41. H s c Arriani dicunt, 6c hac diiputatione
arcanum eft. Cùm ergo inter Patrem 8c Filium veduta fimpliciores capere nituntur. Tarnen II
vita; nulla diftantia fit, quemadmodum quod legamus fcripturas divinas, invéniemus pluraliimmortalitatem
lolus habeat Pater, Filius non tatem magis in ea cadere, qua; diverfie difcrehabeat
, sftimari poteft ? tsque fubftantis funt, hoc ell; e-ngpotna. Idque
37. Vnde intelligant nec hoc loco aiolo vero £ in Salomonis libris habemus expreflum,eo loco
Deo Patre Filium feparandum j quia probare fcilicet in quo dicit : T riafunt autem impojjibilia
non poflunt quod lolus 8c verus Deus Filius non intelligere, & quartum quod non cognofco $ veftigia
fit : cùm prsfertim 8c hie aut fubaudiatur, ut aquila volantìs, dr vias ferpentis fuper petram,
diximus,6c Chriftum verum folum Deum effe : ef fimitas navis navigantis, dr vias viri in juaut
certe aliud ad divinitatem Patris 6c Filii, ventate. Utique aquila 6c navis 6c ferpens unius
aliud ad incarnationem Chrifti relatum intel- non funt generis atque natura;, fed difFerentis
ligendum fit 5 quia non eft perfecta cognitio, difcretsque fubftantis j 8c tamen tria funt. Conni
fi qua; 6c fecundum sternitatem unigenitum tra fe igitur ilia elfeintelligunt argumenta tefti-
Deum verum Dei Filium Jefum Chriftum , 6c moniis Scripturarum.
fecundum carnem generatum ex Virgine con. 42. Itaque dicendo Patris 8c Filii difcretam
fitetur. Quod alibi hie ipfe Evangelifta nos do- ^ effe fubftantiam , difFerentemque deitatem
i.iohan 4 . cuit dicens : omnis fpiritus qui confttetur Jefim duos utique ipfi deos adferunt: nos autem cùm
chriftum in carne venijfe , de Deo eft. 8c Patrem confitemur , 8c Filium j adferendo
38. Denique quam non alienum fit etiam in- tamen unius effe deitatis non duos deos, fed
carnationis hoc loco intelligere lacramentum, unum Deum dicimus. Et hoc Dominicis elodocet
nos ipfius feries lectionis j fic enim habes : quiis approbamus ; quia ubi plures funt, ibi aut
lohan. 17.i Pater ,venit hora, clarifica Filium tuum. Utique naturs aut voluntatum 6c operationum eft dif.
‘ cùm 6c horam veniffe commemoret, 6c clarifi- ferentia. Denique ut fuis fibi teftimoniis revincari
petat, quomodo nifi fecundum carnis ad- cantur,duo homines dicuntur} quia licet unius
fumtionem loquutum eum convenir sftimari ? naturs fint jure nafeendi, tamen 6c tempore 6c
Nam nec ulla fibi temporum prsfcripta mo- cogitatione6c opere 6c loeefdiftant : 6cideo non
menta divinitas habet, nec clarificatione indi- poteft unus homo dici in fignificatione 8c nuget
lumen sternum. Ergo in iolo vero Deo mero duorum} quia unitas non e ft , ubi eft di-
Patre 6c Filium Dei lolum verum fecundum verfitas : unus autem Deus dicitur, 6c Patris
a. Rom. cdic.ibla, SUtucum^ue facit ipfe, hac Filius fimiliter facit.
6c Filii
A B .i,.
&11..
Prov. )
18.
Tfxl.ix7.6-
ibidem ?•
ibidem 8-
leban. 8.17
Ibid. ¡8■
Ibid. 16 •
i-Cor.Z.f.
Ibidem 6.
ibidem 4-
Sup. lib. i
8c Filii ac Spiritus lan<fti gloria 6c plenitudo A ne cum Filiò èli : ita cùm legirhus ibium veruni
fignatur. Deum Patrem, nec Filium à folius veri Dei ju>
43. Denique tanta veritas unitatis e ft, ut re poffumus feparare, quòd ei commune cum
etiam quando natura loia generationis aut car- Patre eft.
nis fignificatur humans, 8c unus homo de mul- 48. Aut dicane quid aliud fentiant, quidve
tis dicatur, ficut habes : Dominus mihi adjutor ; arbitrentur, cùm legimus : Dominum Deum tuum
non timebo quidfaciatmihi homo ,id eft, non una adorabis , dr ipfi f i l i fir v ie s ; utrum Chriftum
perfona hominis, fed una caro, 8c una fragili- non adorandum, 8c Chrifto non exiftiment fer-
tas generationis humans. Et addidit : Bonum eft viendum ? Quod fi illa qus adoravit eum Cha-
fperare in Domino, quam fperare in homine. Nec nansa,impetrare meruit quod popofcit58c Pau-
hic utique ipecialem hominem, fed generalem B lus apoftolus, qui fervumfe Chrifti prima fcrip.
conditionem defignavit. Denique ftatim fubje- torum fuorum prsfatione profitetur, apoftolus
Matth. i f •'
XSRom.
1 . 1:
cit de pluribus : Bonum eft confidere in Domino,
quam confi der e in principibus. Sed ubi homo dicitur
, naturs interdum, ut fupra diximus, communis
inter omnes unitas fignificatur : ubi prin-
.cipes , variarum qusdam differentia potefta-
tum eft.
44. Sed inter homines aut in hominibus unius
alicujus rei unitas eft, aut caritatis ,aut cupfdiefle
meruit, non ab hominibus neque per hominem
, fed per Jciiim Chriftum j dicant quid arbitrentur
fequendum, utrum cum Arrio malint
fibi focietatem effe perfidis 5 ut iòlum 8c verum
Deum Chriftum negando , oftendant quia nec
adorandum eum , nec fervienduni ei judicent :
an vero confortium malint habere cum Paulo,
qui ferviendo atque adorando etiam Chriftum,
tatis ,aut carnis ,aut devotionis 8c fidei : gene- C utique folum verum Deum voce afFectuque non
ralis autem unitas, 8c qus in fe fecundum di-
vinitatis gloriam comple&itur omnia, folius eft
Patris 6c Filii 8c Spiritus iancti.
4 y. Unde 6c Dominus cum diverfitatem in-
ter le hominum defignaret, qui nihil habent
inter fe quod poifit ad unitatem individus fub-
ftantis pertinere : In Lege veftra, inquit x fcrip-
tum eft, quod duorum hominum teftimonium verum
eft. Et cum prsmififfet: Duorum hominum teftimonium
diffitebatur, quem pio fervitio fatebatur.
C A P U T IV-
objiciebatur ab hareticis Chriftum Patri adorationem
exhibuiffe. At reponitur dr hoc referendum
ad humanitatem, ut ex loci examine manifefta-
tur : illie tamen addita effe divinimi is teftimo-
nia , quod in aliis etiam Chrifti operi bus fa f t um
videmus.
verum eft>ubi venit ad fiium 8c Patris D 49.^ X U o d f i quis dicat^quohiam Deum Pafc
teftimonium, non dixit : Verum eft teftimonium
noftrum , quia duorum deorum teftimonium
eft - fed : Ego,inquit ,fum qui teftimoniumperhi-
beo de me ip fi, dr teftimonium perhibet de me,
qui mifit m e, Pater. Supra quoque fimiliter ait :
E tf t judico ego , judicium me urn verum eft ; quia
folus non fum , fe d ego dr qui mifit me Pater.
Itaque 6c infra 6c fupra 6c Patrem fignificavit
6c Filium, nec pluralitatem admifcuit, nec di-
v ins unitatem fiibftantis feparavit.
trem adorat 8c Filiusj„quia fcripturri
eft: Vos adorati s quod nefcitisynos adoramus quod
feimus ; confideret quando, 6c apud quem, 8c
cujus iufeepto Ioquatur afFeétu.
50. Denique 6c in iuperioribus non immeri-
to prsmiffum eft quiajefus fatigatus ex itinere
fedebat, 6c à Samaritana bibere poftulabat 5
quia fecundum carnem hominis, loquebat.ur :
nam fecundum divinitatem nec fatigari pote-
E r a t , nec fitire.
Alias Capi
1 1.
lohan. 4.
ibid. Gi
& 7-
4 6. Evidens eft igitur quia quod unius eft ji. Deinde cùm Samaritana quafi Judsum
iubftantis, feparari 11011 poteft $ etiamfi non fit appellaret, 6c prophetam putaret 5 qualijudsus
fingularitatis, fed unitatis. Singularitatem hanc qui ipiritaliter myfteria Legis doceret, refpondi
co , qus grsce ¿¿ovo-nì« dicitur. Singularitas dit : Vos adoratis quod nefeitis, nos adoramus quod
ad perionam pertinet, unitas ad naturam. Ea feimus. Nos, inquit, hoc e ft, fe hominibus covero
qus diveris iùbllantis flint, non folum pulavit. Quomodo autem nifi fecundum carminili
, fed etiam plura dici folere licet jam 8c nem hominibus copulatur ? Et ut offenderei
prophetico claruerit teftimonio 5 expreffius ta- quia fecundum incarnationem reiponderat, admen
ipfe Apoftolus declaravit dicens : Nam et f i didit : ^ u ia filu s ex ft t dais eft. 1
fun t qui dicantur d ii, fiv e in calo , fiv e in terra. F 51. Sed ftatim poft hoc fequeftravit hominis
Vides igitur quia hi qui ex diverfis fubftantiis afFeclum, dicens : Fenici bora, dr nunc eft, quan* 1
do veri adorat ores adorabunt Patrem. N oil aixit :
Adorabimus. Quod utique dixiffet, fi confer-
tium noftri iubiret obfequii.
53. Verum cùm legerimus quod Maria ado- .
ravit eum, intelligere debemus quod non poteft
per eamdem naturam 6c adorare quafi fer-
vus, 8c adorari quafi Dominus .-fed potius quia
ut homo inter homines adorare dicitur, 6c quafi
a Dominus à famulis adoratur.
54. Multa ergo fecundùm incàrnàtionis legimus
8c credinius facramentum, fed in ipfe
funt, 6c non ex unius veritate naturs, dii ap-
pellantur ? Pater autem 8c Filius quia unius
iùbftantisfunt, non duo d ii,fed Unus Deus,
Pater ex quo omnia, dr unus dominus Je fits Chrif
tus , per quem omnia. Unus, inquit, Deus Pater,
dr unus dominus -fcfùs ,• 8c fupra : Unus Deus, non
duo dii ; 8c infra : Unus dominus, dr non duo.
47. Pluralitas ergo excluditur, non unitas fe-
queffratur. Sed quemadmodum cùm legimus
dominum Jefùm,nec Patrem,ut fupra diximus,à
dominationis jure fecernimus, quod ei commua.
Edit. Amerb- E t a f & G ill. fed hxe in m arg. Dominus & Fi- j
Uns ; Gill, in corpore, ac Rom. cum fcriptis cod. Dorhinus à f a - I
mufis. Rurfus vero poll tria verba mil", aliquot legunt, fecundum J
S. Àmbr. Tom. II.
I incarnationem legimus & credimus Jacramenta : fed contra aliorum,
ac edit, omnium autoritärem- Ncque etiam hiede (acramentis i f *
putatur, fedde Scripturx tcftimoDiis.
N n
fi