i s ^ ^ ^ m % ^ ^ ^ & » » ' » 5« » * ‘* ,i<« :ws,f#,f*8Hf*BB'* iwi* t* i<* 'w*s* i
S A N C T I
M B RO S
m e d i o l a n e n s i s e p i s c o p i
E V I D U I S
L I B E R V N V s. *
C A f ü T L
Ecftquam attttm eft de virginibus, de •Oiduis afortune
trattari, cum eos ill is Apoftolus fiociaverit,
ut vote quodammodo virginitatis magiftras, &
conjugate longe fuperiores. £>uam viduis glori
ofif¡m fit quod ad viduam fiuerit Elias defti-
natus ? At illas laude dignas non ejfe, nifi vir-
•tuiern iftius imitentar , maxime vero hoCpitali-
tatem. £jua virtus quanta fiuerit in hac fiemina,
j . Cor. 7 ,
ibi de >>¡ 35.
A liberata eft: cui vult nubat, tantum in Domino. Bea+
ti or autem erit ,Jific permanferit , fiecundum meum
confili um ¡ puto enim & ego fpiritum Dei habeo.
Evidenter igitur expreifit Apoftolus quid in-
terfit, cum aliam vinétam eile dixerit, aliarli
beatiorem effe b memoraverit : idque non tam
ex iiio judicio quam divini Spiritus docuit in-
fufione depromtum j ut carieftis ifta, non humana
fententia videretur»
3. Quid vero illud quod - < j n * / * ^ ^ » vi v/j temporib^ us _i isJ, qiiii-
•xponitur :fed prius perfirmgitur bommum ava- kus pam¿s omne genus urgebat humanum,Elias
ritta, qui dum communia ftbi arrogant, divinisa . ^ rtnfmo^mn
promijjis fe Je privarunt.
E n e accidit, » fratres , ut
quoniam tribus iibris iitpe-
rioribus de virginumlaudibus
differuimus, viduarum tracta-
tus incideret 5 neque enim in-
honoras debuimus præterire,
ad viduam deftinatus eft? Et vide quemadmo-
dum propria fingulis gratia refer vetur : Angelus
ad virginem, propheta ad viduam. Adde quod
Gabriel illic , hîc Elias } ut ex Angelorum 8c
prophetarum numero præftantiifimi principes
videantur ele&i. Sed non (implex viduitatis laus
eft, nifi vir Cus etiam viduitatis acceda t. Nam
utique multæ viduæ ante, íed una omnibus an-
tefertur ;in quo non tam ceterîe revoçantur ab
Luc-I . 17.
& *8.
& à virginum præconio feparareqiias apofio- I B H B S
lica fentenria cum virginibus copulavit, juxtar.ftudlo ,qiiam viwuoS'provoointiJr-etwapto^
quodfcripcum eft : M ^ uU / r^ u fta , & .vir»
c_o . g_ i*<t ât qua fiant Domini > ut/it- fhittf iat/ntvttrtra/t rcoñyrtpi/olYrfei f&it*
fipiritu ? Quodammodo enim magifterium virgi*
nitatis viduarum valefcit exemplis. Quæ cum
viro caftum cubile cuftodiunt, documento virginibus
funt integritatem D eo effe fervandam,
Et propemodum non inferioris virtutis eft eo
abftinere conjugio, quod aliquando deleftave-
rit, quam conjugii obleftamenta nefeire. I11
quamvis fimplicitas intellectus ipla moralis fit,
qua: ad virtutis exemplum viduas.cohortetur 5
quia non profeifione, fed merito videtur una-
quatque prillare, 8c hofpitalitatis apud Deum
gratiam non perire, qui potum aqux frigida:,
ficutin Evangelio ipfe memoravit,premio xter.
nitatis remunerecur ampliffimo : 8c farina brevis,
oleique menfuram indeficienti adfluentium
f'ni'ntv'nff'r Nam lì ^ miis
Matth. 10*
4 1 .
3. Rogitin
t ,coniugu obiectamenta neicire,in V v “ r r *
utroque fortes = ut eas 8c conjugii non pccniteat, £ copiarum ubertate compenfet. Nam fi quis
c ui: fci dj e m fervent, 8Acr conjugalia oble&amenta o-entiIibus amicorum
non alligent j ne videantur infirma:, quie fibiad-
elle non poifint.
2- In hac ipfa tarnen virtute prxmia funt re-
polita libertatis : Malier enim vintta eft quanto
tempore vir ejus vivit : quod f i dormierit yirejus ,
a. Cod. Rcg . & Coll, u nus, fruter, ut quoniam Scc.
b. Ita edit, omne.', & miT. aliquot -.aliotum autem quidam Icgunt,
ejfe monftravorit, quidam continuo poft, idque non jam ex fuojudi-
$io ,fed divini, & c.
OOpiaA u m MUVJ.1.W.VV — p---------- * — ¿
de genfilibus dixit communia omnia amicorum
elle debere 5 quanto magis debenteffe communia
cognatorum? Cognati enim fumus, qui in
unam ieriem corporis copulamur,
c Sed tarnen non prælcripto quodam hofpi*
taìitatis fine concludimur. Cur enim proprium
1 e. Edit, ortìncs,aUres pre/agio facit : omnes m(Eatares prxfatiofacif.
I * . Scntcntiam hauc Diog. Lacttius Pjjthagora: tribuit in ejus vita.
Citatut autem à Piatone, Ariftotele, Cicerone atque aiiis : nçc non
J ab Eraf cx'plicatur Adag. Chii. 1. cent. 1. prov. 1.
id quod in iaculö e ft, putes j chm commune A fed gentium Doftorprius detuiit dicern • m
ftc feculum ! Aut cur pnvatw tetre deputes honom, vidu* f„ „ t . s i qua aut/m vid
rructus, cum terra communis d fi Refipicite, in- - -
quit, njol'atilia cali, quoniam non fierunt, neque me-
tunt. Etenim quibus nihil eft proprium,nihil
deeft: 8c fententix iiue Deus arbiter novit ier-
Utas i Tim.f.
- funt. Si qua autem vidua ^ +‘
Jiltos aut nepotes habct,dificat primum fiuamdomum
regere, & mutuam vicem reddereparentibus. Unde
& advertitur utrumque pietatis afFeâum viduæ
inefle debere, ut filiosdiîigat,parentibus déférât,
Ita1 dum obfequium parentibus rependit .
magifterium exercet c infilios,fuoque*fe ipfa
remuneratur officio 5 cùm id quod aliis defert
fibi proficit.
vare promifiùni. Denique avesa non congregant
, 8c edunt ; quia pater cadeftis pafeit illas.
Nos autem generalis monita fententia: ad ufus
proprios derivantes ; Omne, in quit, lignum quod
babetiriJifruBus fiminw fativi , erit nobis in B #. Boc enim,inquit, acuptumeSmmDco.it Mm.
ejeam,& omnibus bcjtm, & ommiut avtbm, & »deò fi cogita*, vidua, qua; D el funt àebes id
vmmbus ferfentibus fa{er t tm m ! congregando fiequi, quod Deo piacere didicifti ’ Etfupra
egemus,& congregando vacuamur. NonpoiTu. quidem fanàus Apoftolus ad continenti^ ftu. ..
mus enim iperare promifitim, qui non iervamus dmmviduas cohortatus, dixit eas cogitare qua:
oracuIum.Salubreeftigiturprsceptumquoque funt Domini. Alibi autem ubi eligftur vidua
hoipicantatisadvertere,ùthoipmbus deferamusj qu;e probata eft, non folum cogit£e pracipi.
quia nosiquoque fumus iwfpites mundi. tur, fed eciam fperare de Dominò : enim , r™,
6. Quam vero iànifta vidua, qua: cùm fame mere vìdudep, inquit, éd e fiù tu Aeminlteum
urgeretur extrema venerationem DeoAebitam & ìnjk, ebfecrutimibusè- L t i o m L die ecnoBe.
refcryabat nec f ik foli ufurpabat 'alimenta,.C N ec immerito has irreprehenfìbiles oftendit
fed cum filio dividebat, ne caro pignori fuper- effe debere, quibus ut opus virtutis indicitar
viveret.Magnumpietatisofficium,'l> fed religio, itaetlam honorificentialarga.deièrtur,utetiam
ab epifeopis honore'n tur.
9. Qualis antem eligi debeat,ipfius Doctoris
lermone deicr/bitur : Non minus, inquit ^fiexa- ibidem ^
ginta annorum, qua fiuerit unius viri uxor. N on
quo * iènecfus fola yiduam faciat, ièd quo vi- *
duitatis merita ftipendia fint ièneftutis. Nam
utique illa prceclarior, qua: calorem adolefcen-
D tia:, 8c junioris fervefeentem edomat xtatis ar-
dorem} nec mariti gratiam, nec uberiora libe-
rorum obiectamenta defiderans ; quàm quse
effòeta jam corpore, frigida feneftute, matura
« v i, nec calere voluptatibus poteft, nec ite rare
de partu,
10. Neque vero fi qua in lècundas nuptias
inciderit, quas utique * apoftolica pra:cepta *
non damnant, quafi fruétu pudoris amillb , fi
rurlus ioluta fuerit viro , ab affeftu viduitatis
E arcetur. Habebit illa quidem veì lerce meritum
nis uberius. Nam ficut neminem filio opor-
tuit anteferri, ita propheta D e i, ejus filio prce-
ferfi debuit 8c faluti. Cui non exiguum victum,
fed vita: lua: omne fubfidium exiftimanda eft
<letuliile, qux nihil reliquit fib i: tam holpitalis,
ut totum daret': tam fidelis, ut cito'crederet.
C A P U T II.
Vera ojidaa pracepta traduntur ex Apoftolo: ftilicet
ut liberos educet, párentes colat, Deo placeré
deftderet, irreprehenftbilem fe exkibeat , me~
ritorum maturitatem pra fe feraty uni viro fiuerit
copulata; ubi tarnen fecundas nuptias negat a
fatdo fiuijfie condemnatas : adjicit demum eas
apud omnes clara virtutum fiama valere opor-
tere. Cur fugienda vidua juniores ¡ quove
modo nubere quam uri melius dicatur? Poftremo
bine declaratur viduarum dignitas , quod '
iUatas ipfes injurias ira gravijjime divina mo-
veatur.
7. 1 T! Rgo vidua non abftinentia corporis
1 tantum definitur, lèd virtute defigna-
tur : cui pra:eepta non do ego , fed Apoftolus
tribuit. Honorificentiam non iolus impartior,
a. Omnes edit, com mf. T e ll, non congregant, & redundant__
monimenta fententia : reliquiutin textu. At fcquentia in Rom. edit,
ita fuerant pattini inverfa, partim m utata, qua diCtum eft : Omne
lignum quod . ■ ■. fuper terram ; ad ufus proprios derivantes, & conferendo
egemus, congerendo Scc.
b. MIT. alicjuot ,fed religione fuperius. Male; id enim hoc loco
prsecipit Ambi’o iiu s , quod jam docuerat lib 7 - in Lucam, num. 146.
rcligionem praeftare pietatis officiis. Quod quidem ctfi de religione
q u a immediate in Deum, non autem qua per creaturam aliquam
in cumdcm refertur, intelligcnduin fit } credibile tamen eft viduam
illani tam manirefta divina voluntatis indicia in landò propheta
animadvertiiTe, ut de ventate verborum ejus dubitare ncquaquam.
poifct. Neque vero quilquam dixerit eamdem, Chryfoftomo tefte,
idolorum cultui fuifle addidam ; iplèmet enim ita fubjungit ; Sed
relìgiofam mulierem, qua preveniente Deo, quam modicum incapfa
farinam, tam magnam in corde habebat fidem
c. Sic Amcrb- & omnes mff. aliquot exceptis, in quibus legas,
in fiiios fuos qua fe ipfam remuneratur : Eraf. edit, ac fcq. ab
Amerb. tantum diferepant, quod in his patticula fe jugulata eft.
Non adverterunt feilieet Ambrofium verbo remunerati in ad iv a
fignificatione uri folitum.
* *- Ambrofius hunc A portoli locum ita explicat, quafi non tam
fcxagcnariam exigat aitatem, quam gravitatem, alialque virtutés
quas par eft inelle in fexagenaria, qux proinde'lì'in minori state
repcriantur, canon ex ciudi debeat à profelGone viduitatis. Hieronycaftitaris
, fed probacior erit quæ alterius non
fuerit experta conjugium 5 in illa enim eminec
ftudium caftitatis : huic ant feneclus, aut pudor
moduin videtur fecilfe nubendi.
11. Nec fola tamen caftitas corporis vi-
duæ fortitudo e ft, fed magna 8c uberrima dif-
ciplina virtutis: epua in operibus bonis teftlmonium ibidem it*.
mus quoque ep. ad Furiam juniores viduas à Paulo rejici inficiatur,
docens in iis folis ab eo requiri 60 ■ annos, qux Ecclelix fumtibus
alendx effent : quod ctiam c. 3. Ilàixipfe confirmât. Neque forfitan
1 abfurde ilio referanturcumhsciplà Ambrofii verba, tum fuperiorà
j illa v Quibus ita hónorificentia larga defer tur, ut efiam ab epifeopis
I honorentur ; voces enim honor Se honorifteentia apud fcriptores cc-
clefiafticos fubfidium quo quis itj fuftentaivia vira adjuYatiir, fièni-
! ficant. At veromavult in lib. de Sacris'Òrdin. Exerc. i o . cap. ì .
I pater Morinus liuncce annorum numerum non in omnibus qux v i-
dualem contincntiamprofiterentur,elfe debere, fed in iis tantum
I qux ad munus diaconjllx adfumerentur.Hinc illas eligendas p rxcipi,
r qux uni viro prius nupfiiTent. Neg a: autem Thaumaftinus Difcipl.
Eccl. part. i . lib i- cap.73. alia commodiori via Patres hoc loco con-,
ciliari polle, quam fi dicamus eos qui lèxagenarias viduas elfe volunr,
bitelligèndos de viduis illis qux ad mupus aliquod ecclefiafticumcli-'
gercntur : qui vero ctiam eadem xtare minores non rejiciunr , eos
de viduis foiam caftitarem nuncupantibuçloquutos. Nec lane quil-
I quam fibi pcrfuadcar ApoftoIum, nevidux debiles infra annum fexa-
1 gcnarium alerentur ab Ecclclìa, prohibui/Te 5 cùm id fieri poftea in
I Conc.4. Carth. can.ioi- & l o i . decrctum.fuerit.
I ■*. Advercc Doflorem noftrum moderatione multo lùperiorem
hìc effe, non lòlum iis qui contra Ecclefix fententiam omnino pro-
I fcripfcre lècundas nuptias, ut Tcrtullianus & alii ; fed ctiam veterani
Patrum non paucis, qui paulo lèvcrius cafdem nuptias videntur
I perftrinxilTe.