•iSen. it t i. 9
■Aâ.çr.çj.
peras tuo > Numquam fätrifieium fine miniftro A que eflet pamcidii reus : * alte* qm fecifièt, a l
mffèrre co'nfueveras. Quid in me ergo diipiicuit, H ,r Taurentium lanaumad
pater» N u lt degenerem probafti iExperire cer-
te utrum idoneum miniftrum elegeris. Cui com-
mififti Dominici « fanguinis confecrationem ,
cui confiimmandorum confortium facramento-
xum ,huic fanguinis tui confortium negas ? Vide
aie periclitetur judicium cuum , dum fortitudo
laudatur. A b j e c t i o difcipuli decrimentum eft
magifterii.Quid quodilluftres & prceftantes viri
difcipulorum certaminibus quam firis vincunt ? B
Denique Abraham filium obculir , Petrus Stephanum
pnemifit. Et tu, pater, oftende in filio
virtutem tuam,offer quem erudiftijut fecurus ju-
dicii tui comitatu nobili pervenias ad coronam.
215. Tune Xyftus ait : Non ego te, fili, relin»
quo ac defero : fed majora tibi debentur certa-
mina. Nos quafi fenes levioris pugna; curium re-
cipimus : te quafi juvenem manet gloriofior de
tyranno triumphus. Mox venies, nere defifte,
ter qui adjuviffet. Hîc Laurentium fan&um ad
hoc.nullus urgebat, nifi amor devotionis y tar,
men & ipfe poft triduum, cùm illufo tyranno,
impofitus fuper craticulam exureretur : Jjfum
eft, inquit, verfa dr manduca. Ita animi virtute
vincebat ignis naturam.
C A P U T X L I I.
Tote fiâtes non irritandas, ncque adulation*■
217, C Avendum etiam reor, ne dum aliqui
nimia gloria: ducuntur cupiditate , in-
loientius abutantur poteftatibus, &plerumque
averfosànobisanimosgentiliùm in ftudiaper-
fecutionis excitent, atque inflamment ad ira-
cundiam. Itaque ut illi perfeverare poffint, &c
fupplicia vincere, quantos perire faciunt ?
218. * Profpiciendum etiam ne adulantibus l v 1 a n n o u i u i i i v i i u v * 1 ——■ — j 7 * . . . . . . 1
poft triduum me fequeris. b Sacerdotem & le- C aperiamus aurem 3 emollin emm adulatione
vitam hic medius numéros decet Non erat “ non folum fortitudinis non ^ eile, ^
fed etiam igna-
cuum fub magiftro vincere, quafi adjutorem
viie videtur.
quæreres;. Quid confortium paffionismeæ expe-
lis ?Totam tibi hereditatem ejusdimitto. Quid
C A P U T X L I 1 1 .
præfentiam meam requiris? Infirmi difcipuli ma-
giftrum præcedant, fortes fequantur 3 ut vin-
cant fine magiftro, qui j am non indigent magifZ
cerio. Sic & Elias Elizæum reliquit. Tibi ergo
mando noftr* virtutis iucceffionem. 219
216. Taliserat contendo, digna fané de qua D
De temperantia, & pracipuis ejtts partibus , nimi-
rum a nimi tranquillitate ac moderätione, hone
flat is cur ay & decor is conftderatione.
Uoniamde tribus virtutibus diximus,
*reftat ut de quarta virtute dicam us,
certarent facerdos & minifter, quis prior pate-
retur pro Chrifti nomine. Infabulis ferunt tra-
gicis excitatos theatri magnos eile plaufus, cum
fe Pylades Oreftem diceret, Oreftes, ut erat,
Oreftem fe eife adfeveraret: ille ut pro Orefte
necaretur, Oreftes ne Pyladem pro fe pateretur
necari. Sed illis non licebat vivere, quod utera.
Itavet. edit, quibds cohfentiunt omncs mff. iiifi quod unus e
V a t. & decern e Gall, habent Dominici corporis & fanguinis confecrationem
■ A t Rom. edit, ab omnibus & fcriptis Sc excufis Ambr. cod.
difccdens pro confecrationem repofuit difpenfationem. Ex qua muta-
tionc caufam legitimam habere fe fibi vifi funt hetcrodoxorum non
pauci > ut corruptionem ac malam editorum ndem clamarent invidio-
.fiflimc. Sed non (acis confulta ifthxc accufatio; meminiffc cnim ip-
ibs oportucrat H-oipinianum lib. y. Hift. Sacram. cap. 6. non editioni
Rom. qua: jam multis ab annis vulgata fuera t, vcrum Eutropio
corruptionem hanc adtribuere. N e c forte vacat etiam tcmeritate hxp
jpfa Hofpiniani infimulatio Etenim non folum in vita beati Sixti
apud Lipomanum, Vcnctx edit. an. ryy 4- verum etiam in vita iancti
Laurent«, ut habctur in legenda Lombardica Jac. Genuenfis cxcufa
Nuremburgian. 1487. legimus Dominici fanguinis difpenfationem:
quod quidem haud levi indicio e ft , alicubi exftare exemplar aliquod,
in quo fic legatur. Verumtamen antiquiori atque gennuinx, mini-
OTcquc, ut cum Card. Bona dicamus, formidandse ledtioni ftandum
eft. Eoimvero fumitur confecratio vel p roipib confecrandi a f tu , vcl
pro ejufdem cffc&u, id eft , jam perafta confccratione , quorum
neutrum a fenfu catholico abhorrct. Nam fi placeat prima ratio, quid
mirum Diacono confecrationem adtribui , cum Guerricus abbas
fcrm. j . de Purif. etiam popuhim ad (erat confecrare ? Sane Diacono
competit non tamquam uni e fidelium conventu, fed tamquam
primario conlecrantis lacerdotis miniftro illius aitioni coopcran per
modum cujufdam , ut fic loquamur, concelebrationis : quo (pe&at
Synodi Rom. can j.adepifcop. G all, apud Sirmond. Tom. 1 . Cone-
'Gall. Et hoc ienfu accipiendos putamus locos duos , alterum Petri
Blelenfis epift. i t j . adepifc. Londin. alterum Petri Cant. lib. de Ver-
bo Mirif. cap 41. quorum utrumqne Hallerius lib- j . Hierar. pag.
3 7 j . de foladifpenfatiohe, priorcm vero de iola prxfentia Cardin.
JBona lib. 1. Rer. Liturg cap. z j . num. 4. inrcrpretatur, quos con-
fu lc, ficut & Mcnardum noftrum in Sacrament. S. Gregorii. Porro
kcanda.confecrationis acceptio, nimirum pro rci confccratx diftribu-
tione , omni prorlus caret oftendiculo, maximeque nobis arridct:
turn quia vox commififti aliquid jam perfeitum fignat, Sc alia: ill*
xonfummandorurn confortium facramentorum, pulcre ad eamdem dif- |
penfiuionein xeferuntur : turn quia proprium Diaconorum officium j
erat plebi Dominicum (anguinem adminiftrare , quemadmodum
■Cone. Aquifgr. cap. 7 . E ant ficut in facerdote, inquit, confecratio j
Q qua: temperancia ac modeftia vocatur : in qua
maxime tranquillitas animi, ftudium manfuecu-
dinis, moderationis gratia, honefti cura, deca.
ris confideratio fpe&atur & qu^ritur.
220. Ordo igitur quidam vitae nobis tenendus
e f t , ut á verecundia prima quasdam fundamenta
ducantur : qua: focia ac familiaris eft mentis
ita in miniftro difpenfatio f,act amenti eft. Ule oblata fanHificàt, hie
fanñificata difpenfat. Q u x verba etiam reperire eft apud Ifidorum
lib. i . off. Eccl. cap. 8 , Sc vctercm audorem qui Hieronymi titu-
lum falfo prxfert. Coaclior autem hxce i non videbitur explicado ,
qui cum Ant- Godello Hiftorix Eccl. T o . 1. pag. p 9. perpenderit
in ipfo miflx facrificio dum in calice partícula hoftix facrximmitti-
tu r , confecrationem fumi pro re confettata. H ue adde quod ait Car-
dinalis Bona loco laudato, dici diaconum confecrare, quatenus fan-
guinem-difpenfat, qui eft confecratio & fanSificatio noftra, fans atque
ejfentia omnis fanelificationu. Apage ergo vanum quorumdam
cum Hofpiniano commentum, qui loco citato & lib. i . ejufdem
Hift. Sacr. cap. i j ex his Ambrofii verbisexprimcrcconaturlicuiflc
, olim diaconis in faccrdotum abfentia euchariftiam conficere. Nam
j prxterquam quod in mff. plufquam 1 4 . & in omnibus fcriptoribus
j à quibus hie idem locus ciratur, corporis Dominici omittitur metido
; ipfcmct iandus Levita non facrificantem, fed iàcrificantis mi-
niftrum fe profitctur, nec de fecerdotis abfentia loquitur, fed de
confbrtio. Quaproptcr ficubi diáconos alio fenfu legimus confecraf-
fe , id fupírbx actemerarixadfcribendum eftufurpationi.
b. Omncs edit. & mff. aliquot, Inter facerdotem 8Cc. At plures
mff. omittunt, Inter. Cùm autem per facerdotem epifcopuiintelliga*
tu r, & per levitam diaconus ( nam ut poftea Syn. Aquifer, cap. 7 .
ex lib. z . Conftit. Apoft. cap. i j . Sc epift. 8 j . lanfti Hieron. dcfi-
nivit : Diaconorum ordo a tribu Levi accepit exordium ) apte adfc-
ritur inter utrumque tridui interfticium convenire ; funt cnim tres in
hierarchia diftin&i gradus, epifcopi, preibyteri ac diaconi, ut Patres
Tridentini majorumtradidoniadhxrentcs, coniirmarunt.
* . Alter qui fecijfet, id e f t , Oreftes qui matrem Clytcmneftram
in uluonem occifi ab ea patris Agamemnonis interemerat. Alter qui
adjuviftet, Pylades nimirum ejulciem Oreftis cognatus atque amicus
adeo fidclis, ut uterque pro verx amicidx forma fuedt habitus.
Hie autem locus dcfumtus tranflatufque e f t , non ex Eunpidis
I phi genia in Tauris, ut in margine notavic Rom. edit, fed ex Cicer.
lib. j . de Fin. Bon. Sc Mai. pag. io*>- 8c Dial, de Amie. pag.
4 1 1 . ubi hos plaufus in M . Pacuvii tragxdia excitatos narrat.
*s Cic. Offic. lib. i . pag. 363. lin. 30. Cavtndum eft ne affentato-
r'ibus patefaciamus aures, nec adulari nos finamus Sic-
* . Ibidem lin. 44. Sequitur ut de illa rtliqua parte honeftatit
dictndum f i t , in qua verecundia See.
placiditati, protervia: fugitans, ab omni. aliena A
luxu , ibbrietatem diligit, honeftatem fo v e t,
decorum illudrequirit.
221. Sequatur converfationis eledio, * ut ad-
jungamur probatiffimis quibufque fenioribus.
N a m q ü e ut æqualium uius dulcior, ita fenum
tutior eit ,qui magifterio quodam & dudu vit*
colorât mores adolefcentium, & velut murice
firobitatis inficit. Nam que fi hi qui fiint ignari
ocorum, cum folertibus viarum iter adoririgefi
tiunt 5 quanto magis adolefcentes cum fenibus B
debent novum fibi iter vit* aggredì, quo minus
errare poifint, & à vero tramite virtutis deflettere
? Nihil enim pulcrius quam eofdem & ma-
giftros vit* & teftes habere.
in . Quærendum etiam in omni adu * quid
perionis, quid temporibus conveniat atque æta-
tibus,quid etiam fingulorum ingeniisfit accom-
modum. Sæpe enim quod alterum decet, alterum
non decet. Aliud juveni aptum, aliud feni :
aliud in periculis, aliud in rebus fecundis. C
6, 223. Saltavit ante arcam Domini David : non
ialtavit Samuel 3 nec ideo ille reprehenfiis, fed
magis ifte laudatus. Mutavit vultum a contra
l l* regem | cui nomen Achis : at hoc fi feciilet remota
formidine quo minus cognofceretur, ne-
quaquam levitatis reprehenfione carere potuifi
let. Saul quoque vallatus choro prophetarum,
etiam ipfeprophetavit 3 & die folo quafi indigno
1?. memoratum eft : E t Saul interprophetas !
C A P U T X L I V .
Officio fibi congruo quemque ftudere oportere : f id
multos impediri paternorum imitatione ftudio-
rum s contra quam Ecclefiaftici viri faciunt.
224. TT T Nuiquiique igitur fiium ingenium
I ; * noverit, & ad id fe appiicet, quod
fibi aptum elegerit. Itaque quid fequatur , prius
confiderei Noverit bona lua , fed etiam vitia E
cognofcat : æqualemque fe judicem fui præbeatj
ut bonis intendat, vitia declinet.
22j. Alius* diftiguendæ leébioni aptior, alius
pialnio gratior, alius exoreizandis qui maio la-
borant Ipiritu, follicitior, alius facrario opor-
tunior hâbetur. Hæc omnia ipeftet iàcerdos,
& quid cuique congruat, id officii députée. Quo
etenim unumquemque luum ducit ingenium,
aut quod officium decet, id majore b impletur
gratia. F
22(5. Sed id cùm in omni vita difficile, tum in
* . Cic. Offic. lib. i . pag. 368. lin. y. Eft igitur adolefcentis majores
natu Sec. Item lib- z . pag. 380. lin. 38. Faciliime autem, &
in optimum partem cognofcuntur adolefcentes See.
* . Ibidem pag. 36y. lin. 4 a . Altera autem qua proprie fingulis
eft adtributa i ut enim in corporibus Sec.
a. Edit, éc mff. non pauci, coram rege : alii vero non pauciores,
fed iidem antiquiores, contra regem, id e ft, ex adverlb regis.
* . Cic. Offic. lib I. pag. 366. lin. 16. Admodum autem tuenda
funt fu a cuique dec. Et infra lin. 40. S Hum igitur quifque nofcat
ingenium Sec. Item pag. 367. lin 30. In qua deliberatone ad fuam
cutufque naturam, confilium eft omne revocandum See.
*• Quam vis hie nulla fiat mentio acolythi & oftiarii, minime tarnen
hinc fequitur eotum ordincs in Ecclefia turn tcmporis non
cxftitiffe , cùm illi quatuor qui recenfentur , tantum exempli caufà
memorentur. Quod autem cum lettore atque exorcifta numerantur
pfalmifta & iaerariieuftos , quorum apud nos jam nulli funt ordine
» » hoc inde putamus fattum quod cùm minores illi clericatus
ccclefiafticx tannun inftltutionis fin t, pro varìis neceffitatibus modo
au t t i, modo imminuti ab Ecclefia teperiuntur. De pfalmifta quidem
five cantore loquitnr Conc. Carthag. 3. can. z i . Item 4 . can. io -
Gregorius magnus lib. 11. y 4- Otdo Rom. & alii : de cuftode vero
noftro acfcu difficillimum eft. * Amat enim unuil
quifque fequi vitam parentum. Denique pleri-
que ad militiam feruntur, quorum mihtaverune
parentes, alii ad actiones diveriàs.
2i7.In ecclefiaftico vero officio nihil rariusin-
venias quam eum qui fequatur inftitutum * patris
: vel quia gravis deterret a&us, vel quia in lubrica
state aifficilior abftinentia, vel quia ala-
cri adolefcentis videtur vita obfcurior 3 & ideo
ad ea convertuntur ftudia, qu* plaufibiliora ar-
bitrantur. Prsfentia quippe plures quam futura
prsferunt. Illi autem prsfentibus, nos fiituris
militamus. Unde quo prsftantior cauià, eo de-
bet elle cura adtentior.
C A P U T X L V.
Depulcro & bone fio : quidfit inter illa difirìmints
tam apudprophanos autfores, quam fiacros.
228. Eneamus igitur verecundiam, &eam
JL qu* totius vice ornatum adtollit ,
modeitiam. Non enim mediocre eft rebus fingulis
modum fervare, atque impartiri ordinem
* in quo vere prslucet illud quod decorum di-
dtur : quod ita cum honefto j ungi tur, ut fepa-
rari non queat. Siquidem & quod decet, ho-
neftum eft : & quod heneftum eft, decet 5 ut
magis in fermone diftinélio fit, quam in virtute
diicretio. Differre enim ea inter fe intelligi potei!:
, explicari non poteft.
ut). Et ut conemur aliquid eruere diftin&io-
nis , * honeftas velut bona valetudo eft, &qus-
damiàlubritas corporis : decus autem tamquam
venuftas & pulcritudo. Sicut ergo pulcritudo
fuper falubritatem aC valetudinem videtur ex-
ceìlere , Se tamen fine his eflè non poteft, ne-
queullofeparari modo 3 quoniamnifi bona valetudo
fit, pulcritudo eflè ac venuftas non poteft
: fic honeftas decorum illud in fe conrinet,
ut ab ea profedum videatur, & fine ea effe non
poffit. Velut ialubritas igitur totius operis ac-
tufque noftri honeftas eft, & ficut Ipecies eft decorum
, quod cum honeftate confuiùm i opinione
diftinguitur. Nam etfi in aliquo videatur ex-
cellere, tamen in radice eft honeftatis I fed flore
precipuo, ut fine ea decidat8in ea floreat. Quid
enim eft honeftas, nifi qua: turpitudinem quafi
mortem fugiat ? Quid vero inhoneftum , nifi
quod ariditatem ac mortem adferat ? Virente
igitur Ìubftantia virtutis, decorum illud tamquam
flos emicat, quia radix fai va eft : at vero c
propofiti noftri radice vitioià, niliil germinat.
(kerarii atque ipfìus officio dicemus ad caput hujus libri y o - Obferva
interim non omnes omnibus, fed fingulis fiogulos ordincs tribui fi>-
litos : ncc non in epifeopi pofitum fuiffe arbitrio quem cui ordini
deft inare t.
b- Ica mff. melioris notx : alii vero Se edit. major» implet grafia,
parum admodum divcrio fenfu.
* . Cic- Offic. lib. i . pag. 367.Ua. y. Quorum vero patres aut ma-
jorcs aliqua gloria praftiterunt, eorum plerique in hoc genere Scc
* . Patris, fpiritalis feilieet, id e ft , inftitutoris ac magiftri : aut
fi contenderis patrem naturalem intelligendum, minime iàne re-
pugnabimus, modo intellexeris de patte in minoribus tantum g ra-
dibus conftituto; Se eatenus de initiato majoribus, quatenus eos U-
beros ante ordinationem fuam fuihilerit. Etenim ab hoc ulrimo ne-
ceffarie fervandam continentiam Ambfbiium noftrum docuiffc poftea
fuo loco evidentiffime oftendemus.
* . Cic. Offic. lib. i . pag. 363. Un. 4 7 . Hoc loco continetur i i
quod dici latine decorum poteft 8cc.
* . Ìbidem pag. 364. lin. 10 . 'U t enim venuftas & pulcritudo
corporis fecemi non poteft d valetudine Scc.
c. M i f aliquot, in virtute propofiti noftri ; at commodiùs in alii*,
nec non in coit. dccft, in virtute,