non adfpernari hmiiìlitatem, diligere ciernen- A dem caftitati,s putet. Eft enim verecundia pii-*
■ibidem. 37.
6 .& f e q .
Ibidem 39.
,‘Exod. 4-10 .
Hie r.* . 6.
■tiani ac verecundiam, qua: ornamento firnt minori
xtati. Ut enim in íenibus gravitas, in juve-
nibus alacritas^j ita in adolefcentibus verecundia,
dicitix eomes, cujus focietate caftitas ipiatu--
tior eft. B o n u s , e n im regendx caftitatis pudor
eft comes :a qui iì le prxtendat ad ea qua: prima
perieula funt , pudicitiam temerari non lìnat.
Hicprimusin iplb cognitionis ingreflu,Domini
matrem commendat legentibus, & tamquam
teftis locuples, dignam qua; ad tale munus eli-
geretur, adftruit : quod in cubiculo s quod loia,
quod falutata ab Angelo tacet, & mota eft in
velut quadam dote commendatur naturae.
66. Erat iiaac Dominimi timens, utpote Abra-
hx indoles , deferens patri ufque adeo, ut ad-
veriùs paternam voluntatem nec mortem recu-
iaret. Joièph quoque cùm fomniaiTet quodfol
& luna & ftellap adorarent eum : ièdulo tamen
&Mobièquio
deferebat patri.: caftus ita ut ne fermo-E introitu ejus, quod ad virilisfcxus b ípeciem pe- b .
nera quidem audire velletnifi pudicum : humilis
uique ad fèrvicutem, verecundas ufque ad fugarci
, patiens ulque ad carcererai, remiilbr in-
jurix ulque ad remunerationem. Cujus tanta
verecundia fu it, ut comprehenfus à muliere,
veftem in manibus ejus fugiens mallet relinque-
re , quàm verecundiam deponere. Moyiès quoque
Se Hieremias elecli à Domino, ut oracula
Dei prxdicaxent populo , quod poterant per
gratiam, exculabant per verecundiam.
C A P U T X V I I I .
De parti bus verecundia : quemadmodum fermonem
ac filentiutn temperet , pudicitiam comité tu r ,
preces nofiras Deo commendet ,motibus corporeis
moderetur ¡ ubirefertur hißoriade duobus citri-
cis obfcrvatu minime indigna : tum fubneititur
qua ratione componendas ex eadem virtute in-
ceffus , quantave cautìo ne quid inverecundum
regrinam turbatur adlpe&us Virginis. Itaque
quamvis ellèt humilis, præ verecundia tamen
falutantem non relàlutavit, nec ullum reipon-
fiim retulit, nifi ubi de iufci prenda Domini ge-
neratione cognovit e ut qualitatem efFe&us aifi-
cerec, non ut lèrmonem- refèrret.
70. In ipfa oratione noftra multum verecundia
placet, multum conciliât eratiæ apud Deum
noflrum, Nonne hæc prætuut Publicanum, Se
Q commendavit eum qui nec oculos fuos audebat
ad cælum levare? Ideo juftifìcaturmagis Do mini
judicio, quam ille Phariixus, quem defof-
mavit prxfumtio. Ideoque oremus in incor-
ruptione quieti Se modelli ipiritus, qui eft ante
Deum locuples , ut ait Petrus. Magna igitur
modeftia, aux cùm fit etiam fui juris remiffior,
niliil libi uuirpans, nihil vindicans, & quodam-
modo intra vires fuas contradior, dives eftapud
Deum, apud quem nemo dives. Dives eft mo-
Lue. 18.13.
& »4 -
J , —J. —». VI. " 1 / I I V- i V11 i 'l iv—
mtn ftrr tur , mtdettg/Uurw corpm■, adhibcn-Q deftja ; „„¡3. porno-Dei eft. Pau te quoque ora-
/t fib ■ fit* lì a r nm mia o nrWA/r e /iti tin daf it :dr hac omnia exemplis appofitijjimis«• .i l/l/u.. f-/* 1 — • • —
trantur.
67. r > Ul cra igitur virtus eft * verecundix, Sc
I fuavis gratia, qux non fbluin in fa£kis,
fed etiam in ipfis ipeftatur fermonibus 3 ne mo-
dum progrecuaris loquendi, ne quid indecorum
fermo relonet tuus. S p e c u l um enim mentis
plerumque in verbis refulget. Ipfum vocis fo.
tionem deferri prxcepit eum verecundia Scfo-
brietate. Primam hanc Se quali’ prxviam vult T¡m. i. y.
elle orationis fu tu rx , ut non glorietur peccato-
ris orado : fed quali colore pudoris ©bdu¿la,
quo plus defert verecundia: de recordatione de-
lidli, hoc uberiorem mereatur gratiam.
71. Eft etiam * in ipfo motu , geftu, inceílu *
tenenda verecundia. Habitus enim menris in
num librat modeftia, ne cujulquam offendat corporis flatu cernitur. H inc homo cordis noli
aurem vox fortior. Denique in iplb canendi £ tri abfeonditus, aut levior, aut jaclantior, aut
genere prima difciplina verecundia eft : immo
etiam in omni ulu loquendi j ut fenilm quis aut
pfallere, aut canere, aut poftremo loqui inci-
piat 3 ut verecunda principia commendent pro-
celliim.
68. Silentium quoque ipiiim , in quo eft reli-
qifarum virtutum otium, maximus aclus vere-
cundix eft. Denique lî aut infantiæ putatur aut
liiperbiæ , probro datur : II verecundia:, laudi
ducitur. Tacebat in periculis Sulanna, Sc gra-
vius verecundia:, quam vita: damnum putabat,
nec arbitrabatur periculo pudoris tuendam fa-
lutem. Deo foli loquebatur , cui poterat calla
verecundia eloqui : refugiebat ora intueri vi-
rorum 5 eft enim Sc in oculis verecundia, ut nec
videre viros femina, nec videri velit.
69. Neque vero quifquam folius hanc lau-
* . Cic. Offic lib - 1, pag. 3 69 . lin. 43. In primis provident, ne fermo
vitium aliquod indicci inejfe moribus See.
a. Ita edit, ac mff. pcrpauci : alii frequenti flinai, qui f i prétendue
, & que, prima ■ ■ • tent ari nonfinnt : uiius, qui fibipretendat, &
que prima See- alius ,quafi pretendat 8cc. quæleâio ßuis arridet.
b. Mff. neepauei, nec inferioris notte, jIpeciem peregrmaiur, quidam
,peregrinata!, adfbtftut &C- Infra vero ubi edit, acpauci mff.
fermonem refelleret ; rcliqui legunc.partim,fermonem preferret, aliqui,
proferret : partim , fermonem reform, quod ultimum ièniui videtur
elle magis congmum.
* . Cic. lib-1. Offic. pag. 36 i - Un. iS . Sed quoniam decorumillud
turbidior: aut contra gravior, Se conftantior,
Se purior, Se maturior xftimatur. Itaqije vox
quxdam eft animi, corporis motus.
72. * Meminiftis, filii, quemdam amicum, cùm
fèdulis le videretur commendare òfficiis : hoc
iòlo tamen in clerum à me non receptum, quod
geftus ejus plufimùm dedeceret : alteram quoque
cùm in clero reperillèm, juffiflè me ne um-
quam prxiret mihi 3 quia velut quodam inlb-
p lentis inceflus verbere.oculos ferirei meos. Id-
que dixi, cùm redderetur poli offenfam muneri.
Hoc folum excepi, nec fefellit lèntentia 5 uter-
que enim ab Ecclefìa receffit ,ut qualis incelTu
prodebatur , talis perfidia animi demonftrare-
tur. Namque alter arrianx infeftationis tempore
, fidem deferuit i.alter pecunia: ftudio, ne judicium
cfubiret lacerdotale, fe noftrum negain
omnibus faftm & d id ii, in corporis denique motu & f i atu cernitur.
* . Mirare quantam in corporeo iplb Ckricprum habituperfe¿tionem
requirebat lanctus Prxful ; & bùie collige quas 8c quantas in
eifdem animi virrutes expetebat.
c. Sic mff. magno confènfu, fi duos excipias qui perinde ac vet.
edit, habcnt -, fu b 'm t , facerdotemfe nofirum 8c c. Sola edit. Rom.
fubiret facerdotum,fenofirum 8cc. lènlùàledtionc noftra non alien®.
Videtur auten) hie accepts adminiftrationis aut furti cttjufpiam ra—
tioncm rcddcre defugiens, transfugifi’e ad arrianos. Porro de judi-
ciis ecclefiafticis, ac bonorum Eccidi te cecenqmia alio loco dicettu
commodius.
vit. Lu'cebat in illorum incelRi imago levitatis, A
ipecies quxdam fcurraruin percurfantium.
73. Sunt etiam qui * fenfim ambulando imi-
tantur hiftrionicos geftus, St quail quxdam fer-
cula pompamm , St ftatuarum motus nutan-
tium j ut quotiefcumqiie gradum transferunt,
modulos quofdam fervare videantur.
74. Nec curfim ambulare honeftum arbitror,
nifi cùm caufa exigit alicujus peri culi, vel jufta
neceflltas. Nam plerumqiie feftinantes anhelos
videmus torquere ora, quibus 11 caufa dellt felli- B
nationis neceilària:, nxvus eft jufta: offenllonis.
Sed non de his dico, quibus rara properatio ex
caula nalcitur : led quibus jugis St continua in
naturam vertitur. N ec in illis ego tamquam 11-
mulacrorum effigies probo , nec in illis tamquam
excuilorum ruinas. •
7J. Eft etiam grelfus probabilis ,• in quo fit
fpecies audoritatis, gravitadfque pondus, tran-
quillitatis veftigium 3 ita tamen fi ftudium defit
atque affedatio, fed motus fit purus ac fimplex 3 C
N iH iL e n im fucatum placet. Motum natura in-
formet. Si quid lane .in natura vitii eft , induf.
tria emendet.3uC ars defit, non defit corredio.
rj6. Quod 11 etiam iliaipedantur altius, quanto
magis cavendum eft ne quid turpe ore exeat-
hoc enim graviter coinquinat hominem. Non
enim cibus coinquinat, led injufta obtredatio,
led verborum * obfccenitas. H x c etiam vulgo
pudori lunt. In noftro vero officio nullum ver-
bum quod inhonefte cadat, non incutiat vere- '
cundiam. Et non ibluni nihil ipfi indecorum
loqui, fed ne aurem quidem debemusr-hujuf-
modi prxbere didis: ficut Jofeph ne incongrua
fux audiret verecundix , velie fugit relida •
quoniam quem deledat audire , alterum loqui
provocar.
77. Intelligere quoque quod turpe fit, pudori
maximo eft.- Spedare vero fi quid huj ulìnodi for-
tuitu accidat, quanti horroris eft ? Quod ergo
in alijs difplicet, numquid pòteft in fe ipfo piacere
? * ned ipla natura nos docet ? qux per-
fede quidem omnes partes noftri corporis ex--
plicavit 3 ut & necèlfitati confiileret, 8c gratiam
venuftaret. Sed tamen eas qux decorx ad ad-
ipedum forent,in quibus fórmxapex quali in
arce quadam locatus , Se figurx fuavitas , Se
* Cic. lib. i Offic. pag. 3 69. lin. 8. Nam & palefirici motus 8cc.
E t infra 14. Cavendum eft autemne aut tarditatìbus Se c. Varii generis
erant ferrala apud antiquos, alia enim in triumphis ufurpa-
bancur, cùm dèviétarum gentium fpolia, veftem pretiolàm, aurum
five faihim five fignatum, coronas, arma, machinas ,iplàs denique
urbium captarum imagines in plauftris ante currum triumphaiuium
portabantùr : alia erant ludorum ac ipeftaculorum , non multum
prioribus illis. abfimilia : alia denique lacrorum, in quibus geftaban-
tùr deorum fimiilacra 5 & de ultìmis hifee ferculis maxime hic loqui
Ambrofium ipfe videtur declaràre ili ièquentibus. Ccterum ab
iftisparum admodum abhorruiffe conftat funerum geftamina, quibus
defun&i cadaver dum effèrretur , avorum ejus prxmittebantur
imagines. Q u x omnia cùm non fine magna gravirate yeherentur
atque inceffus. tarditate , locum dare Ambrofianx Ciceronian tequc
comparatiòni facile potuerunt.
-*• Ìbidem pag. 368. lin. 59. Gjuarumquepartium corporis ufus.
funt necejfarii eas ncque partes 8cc.
* . Ibidem lin. 31. Principio 'Corporis noftri magnam natura ipfa
videtur habuijferationem 8cc. H ic autem in Ambrofii contextu Era.
& icq, edit, prseferunt, Hec ipfa natura nos docet, mff. véro confi-
tantilfime, nec ipfa natura, Amerb- nec 'hoc ipfa natura 8cc. Non
male ; eft enim cceptx interrogationis continuano.
* . Ibidem pag. 3 71 . lin. 47 . Itaque ut eamdem nos modeftiam &e.
a. Edit, ut velut duCtus quofdam aqua, exitus cuniculorum 8cc-
M f f vero, prope ad unum ur nos in textu.
* . Ibidem pag. 3 69. lin. 3. Noftro quidem more cumparentibus pu-
S. Ambr. Tom. 1 1.
vultus fpecies emineret,operandiqueufus efilt
paratior ,obvias atque apertas reliquit: eas vero
in quibus eilet naturalis obièquium necci!!tatis 3
ne deforme fui prxberent fpedaculum, panini
tamquam in. ipfo amandavit atque ablcondit
corpore, partim docuit Se fuafit tegendas. '
■ 78. Nonne igitur ipfa natura eft magiftra ve-
recundix? Cujus exeinplo * modeftia hominum
( quam à modo feientix quid deceret appella-
tam arbitror ) id quod in hac noftri corporis fa-
brica abditum reperit, operuit & texit 3 ut of.
tium illud quod ex tranfverfo faciendum inarca
illa Noe jtifto didum eft 5 in qua vel Eccle-
f ix , vel noftri figura eft corporis : per quod òfi
tium egeruntur reliquix ciborum. Ergonaturx
opifex fic noftrx ftuduit verecundix, fic decorum
illud & honeftum in noftro cuftodivit corpore,
u ta dudus quofdam atque exitus cuniculorum
noftrorum poft tergùm relegaret, atque
ab adipedu noftro averteret, ne purgatio ven-
tris viium oculorum offenderet. De quo pulcre
ApoftoluS ait : J£u£ videntur, in quit , membra
corporis infirmìora, necejfarìora funt : & qua puta-
mus ignobiliora ejfe membra corporis, bis abundan-
tiorem honorem circumdamus qua inhonefia funt
riofira, honeflatem abundantiorem habent. Étenim
iriiitatione naturx induftria auxit gratiam.Quod
alio loco etiam altius interpretati fumus, ut non
folum abfcondamus ab oculis, vernm etiam qux
abfcondendaaccepimus,eorum indicia ufuique
membrorum fuis appellationibus nuncupare im
decorum putemus. *
79. Denique fi cafu aperiaiitur hx pàrtès ,-
confunditur verecùndia : fi ftudio , impudentia
xftimatur. Unde.&filius Noe Cham offenfam
retulit, quia nudatimi videns patrem rifit : qui
atitem operueriiht patrem , acceperunt bene-
didionis gratiam j Ex quó * itios vétus & in urbe
Roma j & in plerifqué civitatibus fuit, ut filii
puberes cimi parentibus, vel generi cum fo-
ceris non lavarent^ ne paternx reverentix aùc-
toritàs minueretur : licet plerique fe'Sc in lava-'
ero quantum poiTunt tegant • ne vel illic ubi
nudum totum eft corpus, hujufmodi iiiréda fic
portio.
' 80. Sacerdotes quoque veteri more, ficut in
Exodo legimus, bradias accipiebant, ficut ad
beresfilii 8cc. Laudabilcm hanc confuecudinciti in Africa non-obti-
nuille indicat (àndbus Auguftinus Confcif. lib. i . cap. 3. Nam al!o-
quin antiquis Chriftianis publicarum balnrarum ufu interdidùni
neutiquam fuiffe nonToluib inde intelligimus ,quod Mareianus alii-
que Chriftiani ac pii impcracorcs thermas conftruxcre, veruni etiam
ex eo quod legamus apud Ireneum lib. 3. cap. 3. nec non apud alios
fcviptorcs ecdefiafticos Johannem apoftolum cùm aliquando iava-
tum iviffec , ac intus Cerinchum reperiffet, illotum difeefiiffe, nc
videlicet corrueret balneum in quo veritatis inimicus lavarci. Et
certe ulque adeo ulurn balnei, dummodo Reccffitatis non luxurix
caulà adhibcrctur, vitiolbm non putavit G regorius Mao-nus ut lib-
11. cpift. 3. refponderit eo ne dominica quidem die abftinendum.
Porro valetudinem in caufa fuiffe cur eodem Johannes evanpclifta
uteretur,aùdor eft Theodoretus lib 1 . Hxret. fabul. quanìvis rem
totam ali ter narret Epiphanius H x r. 30. quem confule. Augufti-
nus etiam ut mceftitudinem libi allatam ex matris obitu delimrct
balneum fe petiiffe commemorar lib. 9. Confeff. cap. 11 . Sola Wtur
luxuria in balneis interdicitur ; unde D D. Athanafius lib. de Vug i-
nibus, & Leander, de Inftit. V irginum cap. 1 ó . illas virginibus non
omnibus quidem, led (ànis prohibuit, {¡cure contrario eafÜem (ànc-
tus Benedictus Reg. cap. 3«E. monachis conCeffit xgrotis. Euere tamen
qui nec infirmi quidem iis uri vellent, ut Egciìppus & Hieronymus
narrant de Jacobo apoftolo, Palladius de Ìfidoro atque Eva-
grio, de Bafilio Gregor. Nazianzenus. Immó nec dcfucreinter philo-
fophos qui han'c.camdcm laudem libi vindicarenc, quemadmodurri
Seneca epift. io », de fcipfo', & de Plotino Porphyrius tradidere,
B ij