188. SiiViul etiam illud eft confiderandum,.
. quod cùm in fuperioribus dixerit: <%uù nos fe-
parabit a carnate Cbrifti ? fubter poliut : Neque
tnors, ne que vita, nec alia creatura fiparare nos poterti
d caritate Dei, qua efi in Chrifto fiefu. Vide-
mus ergo eamdem caritatem Dei efle , qua:
Chrifti eft. Denique non otiofè pofuit carita-
tem Dei, qua e f i in chriftofefu; ne ieparatam Dei
& Clìrifti intelligeres caricatem. Nihil aucerrt
eftquod caritas dividat, nihil quod divinicas
iempiterna non poilìt, nihil quod lateat verità- !
tem, fallar j ufti tiam, pretereat fapientiam.
C A P U T X V I .
Arríanos a Spiri tu fimtto per David condemnatos,
qnippe qui fcientia Chrifti derogare audeant.
Locum ab illis ad hoc citatum fufpicione corrup-
t ion is mìnime carerei fed ut maxime care at,
diftinguendam effe vocem Filius j chrifto enim
ut Dei Filio feientiam deeffe non pojfe, cum f it
fapìentia : nec partis ullius cognitìoncm, cum om- \
ni a crearit. Eum qui fécula fecerit ,futurum non
pojfe non cognofiere, & multo minus diem judicii.
Sive quid magnum f i t ea cognitio ,five quid
parvum, earn Filio non negandam >• immo ñeque
etiam Spiritai firn Sto. Dtmum his addit varia
figna, qui bus hacfcientia ine fife Chrifto colli-
g¡ fonjf. :
AfiasCap. 189.T T Nde exíecrabiles eos qui ifta com-
v 1L memorant, de à Spiritu fan¿to eiTe
damnatos icire debemus. Quos enim alios, ni-]
il fpecialiter Arríanos Propheta condemnat,
qui dicunt quod Dei Filius nefciat tempora òe
annos ? Non enim eft aliquid quod ignoret
Deus : eft autem Deus Chriftus, de altiffimus-
Chriftus j ipfe eft enim iuper omnia Deus.
190. Videte quemadmodum fanótus David
ìiujufcemodi homines qui Dei Filio feientiam
pfai.yi.j. d'erogent, perhorrefeat ; ile enim habes : In la-
à'fii- borì bus hominum non funt, di' cum hominibus non
flagellabuntur ; ideo obtinuit eos fuperbia eorum 5.
cooperti funt iniquitate dr impiotate fua : prodiit
qua f i ex adipe iniquità* eorum,pertranfierunt in di f i
pofìtionem cordis. Utique eos condemnat qui ex
difpofitione cordis a:ftimanda qua: divina iìmt,
arbitrantui* : nam Deus nec difpoiitioni eft fub-
jectus, nec ordini j quando etiam ipfa qua: funt
a in ufu hominum, de afucceffione generis Immani,
non femper aliqua folemnis difpofitione ra-
tionis, fed plerumque fecretis latentibufque decuria
myfteriis, evenire cernamus.
ib..Lm s . 1 9 1 . Cogitaverunt, inquit, dr loquuti funt ne-
quitiam , iniquitatem in Excelfum loquuti fun t,
pofuerunt incalum osfuum. Videmusitaquequod
¿mpii íacrilegii reos damnet, qui ex fimilitudia.
Ita vet. edit, ac plures mil. at Rom . edit, cum a liis , [ucceffione
fr aunt nr humana.
* . Hilarius can. a 6 in Match. De fine, inquit, temporum curam
follicitudinis no ft rs. ademit, diem ilium dicens nemins èpe cognitum,
& non folum Angelis , fed etiemfibi ignoratum. At licet ita diflerat
in Matthxum, hinctamcn minime probatur Cum hxc verba ,nec
Tilias lepide apud cum lem Evangeliftam,cùm ita tatiocinari potue-
ri t ex aliis iftis, nifi folus Pater -, vel certeadludere ad locum Marci,
ubi exhibentur. V erumtamen nec apud hunc eadem lepide videtur
Ambrolius ; alioqui cnim hxteticis expedita fuiffet rctponfio hxc
ip la in Marci Evangelio ex dare. Hieronymus quoque idem quo-
dammedo indicar in eumdem v cr f.j6 cap. 14 . Match, cùm ex co
quod memorata verba non reperiantur in grxcis & maxime in Adamanti
& Piedi exemplaribus, atgumentum elicic adveriùs Arrium
atque Eunomium : quibus utique ut hujus rationis vim eliderent,
fuificiebat, lì apud Marcum cadem habebantur, Q u od autem ErafÀ.
ne humaniE nature , difpofitionem libi arro-
gent cadeftis arcani.
192. Et dixerunt : Jjhtomodo fe iv it Deus ? dr f i I^ em n.
efi fcientia omnisin Alti fimo ? Nonne ha:c quotidie
perftrepunt Arriani, feientiam omnem in
Chrifto efte nonpofle ? Quia ipie, inquiunt,
diei & hora: ie profeffus eft elTeignarum. Nonne
dicunt : Quomodo feivit, qui eum non po-'
tuifte icire commemorant, nifi qu* audierit, de
viderit : & eaquie fpedant ad divina unitatem
B natura: ad infirmitatem facrilega interpretation
ne derivant ?
193. Scriptum eft, inquiunt -.De die autem ìlio
di' hora nemo feit, neque Angeli calorum, nec Filius,
nififiolus Pater. Primùm * veteres non habent ?
codices grxci quia nec Filius feit : fed non mi-
rum fi &e hoc falfarunt, qui fcripturas interpo-
lavere divinas. Qua ratione autem videatur ad-
jètftum , proditur , dum ad interpretationem
tanti iàcrilegii derivatur.
^ 194, Pone tarnen ab EvangeliftÌs fcriptum.
Medium utique nomen eft Filii : nam & Filius
hominis dicitur. -, ut fecundum b imprudentiam fc>
adfumtionis noftra: dienì futuri judicii nefeifle
videatur. Quomodo enim nefeiret diem Dei
Filius , cùm in ipfò fint theiàurì iàpientia: de Coiofi. j.
fcientiie Dei abiconditi ?
I95* Qli«ro autem utrum ex fubftantia,an
ex accidenti habuerit feientiam - omnis enim
fcientia aut ex natura, aut ex difciplina eft : ex
D natura fiippetit, ut equo currere, pifei natare j
hxc enim faciunt antequam diicant : ex difciplina
rurfus ilippedt natare homini -, nam nifi
didicerit, feire non poterit. Cùm ergo mutis
animantibus fuppetat ex natura facere de feire
qua: non didicerint, quid cenfès de Dei Filio,
utrum ex inftitutione,an ex natura habeat feientiam
? Si ex inftitutione : ergo non eft natus fa-
pientia, & ex proceflu ccepit eile perfecfcus, nec
erat ièmper. Quod fi naturalem feientiam ha-
E b e t, utique perfechis in principio e ra t , per-'
fectus ex Patre proceffit j Se ideo pra:icipntià
non eguit futurorum.
196. Non ergo nefeivit diem j neque enim
iapiencia: D ei eft ex parte feire, de ex parte ne-
feire. Nam quomodo poteft nefeire partem ,
qui fecit omnia j cùm minus fit feire, quam fa- 3.
cere i Multa enim feimus , qu£e facere non pof-
fiimus : nec eodem modo omnes feimus, fqd ex
parte cognofcimus. N ovit enim ventorum vim,
F ftellarumque curfus aliter rufticus, aliter civitatis
incoia, aliter gubernator.Etfi non omnes
norunt omnia , tarnen noflè dicuntur: folus autem
piene novit ille, qui fecit omnia. N ovit gu-
bernator quotò vigilia procedat * Ar&urus,
1 mus in eumdem M atrhxi locum autumat has iplàs voces é textur
Macchxi fublatas fuiflc, cùm à Marco'ejuiHem Matthx i breviatore
referancur ; is merito reprchcnditur à Grocio in cum locum, eaf-
dein potius ex M arco in Matchxum à librariis tranllatasa/firmante,.
Sed ipfum conlUIcre leftori licec.
b. Rom. edit, (ola, imprudentia adfumtionem noftra.
* . Ar&urus, qui & Bootes Se Ardtophylax vocatur, conftcllatù*
(èpcemtrionalis, ptimum atque ultimum nomen hinc adepeus eft ,
quod retro Se quafi ad caùdam U rfx pofìtus fit , quemadmodum
etiam Bootes dicitur quod (equi ac regere plauilrum cxleftc videatur.
Orion à multicudine aquàruin nomen obtinuit, quod oriatuc
hyemali tempore,& pluvias tempefiatefque ciereexiftimetur.Poftre-
mo Vergilixà Latinis idei reo, quod vere ortum fuum habe aut, fueÌ
runt nominacxi ficut Se à Grxcis Pleiades, quod plures fimul ap-
pareant ; unde Ambrofius nofter nominar colligatienes, five ut io
mil. qùibufdain legitur : eollegiatients, vergilinrnm.
quales ortus eXploret Orio'ms-,nofì tarnen col-À ditis quia Patrem revelat, te dieftì iiótì poteft
ligationes Vergiliarum,ceterarumque ftellarum re velare ?
aut numerum novit-, aut nomina, ficut ille, ¿j)uí loz. Deinde quia gradus quófdàm facitìs -, ut
numerai multitudmem ficllarum , & omnibus his Patrem Filio, Filium Spiritili prxferatis ; dicité
nomina fo c a t i quem utique non fallit operis mihi utrum Spiritus fan&usnoverit judicii diemi
fui virtus; nihil enim de eo fcriptum eft hoc loco. Negai
197. Quomodo enim vùltis héec fecifteDei Fi- tis profeéto. Quid fi doceo quod noverit ? Lec-
lìum ? N um quid quafi * annulum, qui non fen- turn eft enim: Nobis autem revelavit Deus per i. Cori, io-,
titquod exprimic?Sed omniaain fapientia Pater Spiritum fuum ; Spiritus enim omnia ficrutatur,
fecit, id eft, omnia per Filium fecit, qui eft vir- etiam alta Dei. Utique quia alta Dei ícrutacur,
tus Dei de fapientia : fapientiée autem id con ve- B cùiii Deus noverit judicii diem, eciani Spiritus
n it , ut fuorum operimi de virtutes norit & cau- novit. Novit enim omnia- qua: Deus novit fi-
fas. Et ideo non potuit creator omnium ignora- cut Apoftolus declarat dicens • Jfluis enim ficit ibidem u.
re quod fecit, nefeire quod ipfe donavit : novit hominum qua funt hominis , nifi fipiritus hominis
ergo diem quem fecit. qui in ipfo efi? Sic & qua Dei fu n t , nemo cognovit*
198. Sed dicis, quia pra:fentem novit, nefeit n ifi Spiritus Dei. Videte igitur,d ne aut negan- a
futurum. Licet inepta fit propofitio, tarnen ut do Spiritum fanctum fcire, negetis de Patrem
de Scripturis fatisfaciam tibi , difce quia non fcire j quia qua: Dei funt, cognovit de Dei Spi—
folum pretérita fecit , fed etiani qua: futura ritus c qua: autem non cognovit Spiritus D e i ,
funt, ficut fcriptum eft : J>Iui fe c it qua adventu- utique Dei non funt : aut confitendo quia Spi-
rafunt. Et alibi ait Scriptura: Per quem dr fatta C ritus Dei novit, quod negatis Filium fcire, cori»
fiunt fattila, fplendor eft gloria, dr tharatter fiub- tra veftram adfertionem Spiritum Filio prefe-
fiantia ejus. Sécula enim de pr^cerita & prefen- ratis,Verùm non folum facrilega ifta, fed etiam
ria de futura funt. Quomodo ergo fada flint inepta dubitatio4
qua: futura funt 5 nifi quia operatoria virtus de 103. Nunc confideremus quibus inodis icieii*
fcientia comprehendit ñumerum omnium fiucu- tia colligatur, & oftendamus ipfum Filium de^
R om. 4.17- lorum? Sicut enim vocac quie non funt, tarn- monftrafte quod & diem fciret. Quod enim fci-
quam qu« funt : fic de. fecit qu«e futura flint, aut tempore, ant loco , aut fignis¿ aut
b tamquam qu^ fintjbq lia’non contingit ut non perfonis declaramus, aut ordine. Quomodo igi-
fin t, fed neceftario funt futura, qua: effe pre- tur nefcivit judicii diem, qui de horam judicii &
cepit. Ergo qui fecit qua: futura funt, eo gene- D locum, de figna expreffit ¿c caulas,
re quo funt futura cognovit. 104. Denique fic habes : in iUa hora qui fuer it
199. Si hoc de fxculis, multo magis de judi- in tetto, non defeendáttollere vafa de domofua ; dr
d i credendiim eft die 5 eo quod cognitionem qui in agro, fimilìter non redeat retro. Eoufqueigi-
ejus habeat Dei Filius tamquam á fe jam fada: 5 tur futurorum norat periculorum eventus, ut
pfal.iis. quia fcriptum eft: Difpofitione tua c permanebit etiam prefidia periclitan ti bus demonftraret.
3»i- dies. Necfolùm permaner dixit, fed etiamj>er- zoj. An poterat Dominus diem ignorare, qui Matth-m.;
mane bit ¡Vit ejus difpofitione qua: ventura funt, ipfe de fe dixit quia Filius hominis * dominus 81 .
gubernentur. Qux difpofùit e rg o ,, non novit? eftfabbati?
pfal.py?. G)ui plantavit aurem, non audiet? qui finxit ocu- 2.06. LocUm quoque etiam alibi defignavit,
lum , non confiderai ? E cùm libi ftruduras templi oftendentibus difei-
200. VideamUs tamen ne quid forte magnum pulis, diceret : Vìdetis hac omnia ? Amen dico vo- Matth.iv
iMJ.ii
Hcbr.it i .
f i t , quod creatorem fuum potuerit preteriré
de tamen eligant utrum quail magnum illiquid.
de preftantius putent eile quam cetera ran quafi
minimum atque abjedum ? Si minimum atqiie
abjedum, non eft injuria, ut noftro ufu loquar,
vilia de exigua nefcire j nam cum potentia: fit
fcire qn^ maxima funt, defpexifle magis videtur
degeneris operis vilitatem. Faftidio igitur
abfolutus eft, non poteftate fraudatus.
201. Quod fimagnum de fummum arbitran-
tur fcire judicii diem, dicant quid Deo Patre
majus aut melius fit. Patrem igitur Deum nov
it, ut ipfe a i t : Nemo novit Patrem , nifi F ilius
, dr cui voluerit Filins revelare. Patrem, in-
quam , novit, & diem nefcit ? Sic ergo cre-
. * . .Annulum fignatorium intellige, qui expveflam fui in ceris
rclinquit iinaginem
a. MiT aliquot, in fapientia perfecit, id e ft , See.
b Colb. unus , non quia contigerit ut ¡am fint ,fed quia. Minimc
male.
c- Rom, edit, (ola, permanet dies. Nec folum permanet, fed etiam \
permanebit ( dixit autem; Permanet, quia prophetis etiam futura
prefto funt in fpiritu ) ut ejus &c. Sed manifeftum eft hujuimqdi
interpolacione Ambrofu nam corrumpi lententiam ,a c S Docloctm
fcripiiiTe, permanebit dies {quamvis ipfemet in Pfal.ii8- communem
fequiitus fuerit Ic&'ionemd.
Ita mil. pluresac probatiores: -alii vero & cum eis Gill, ac
Rom. edit, ne negando, . . . & Patrem fcire. 6¡u,t Dei fu n t. . . D e i
b is, non relinquetur lapis fuper Li pi de m, qui non
deftruatur.
207. De figno quoque interrogatus ab Apofl
tolis refpondit : Videte ne feducamini. Multi
enìm venient in nomine meo die entes, quia ego film
Chriftusi de infra : Terra motus, inquit, magni ll>^m i1,
erunt per loca fìngala, dr fames, dr pefiilentia, ter-
rorefique de calo ,dr figna magna erunt. Itaque 8c
F perfonas expreffit de figna.
zp8. Quo autem modo, vel circumdaturos
exercitusHierufàlem dicat,vel impleiida tempora
gentium, & quo ordine, Evangelica: uti-
que ledionis adteftatione reièratur. Scivit ergo
omnia.
I non funt. Confitendo igitur qua Spiritus • . ; . Spiritum Filio prsfirtis.
Minus concinne. Porro apud Amo b & Eraf. lacuna eft ab initio
hujus num. ufquead locum de quo agimus.
! , *• N e cui videatur obfcurum quod Ambrofius diem judicii
I Chrifto cognitum fuiffe exinde probet, quia Dominus eft edam
I (abbati ; advertendum hanc mentem effe Doftoris no ftri,Chrif-
tum fcilicct ea quorum fuerit ¡piè Dominus ignorare haud qua-
quam pofic : cum autem diei judicii dominum efiè ex eo doceri,
quod E t dominus etiam (abbati, qui dies & aliorum omnium
prxftandifimus, & refurreitionis, ut idem Ambrofius fxpius tradir,
figura eft. Q u x vero de deftruendis Hierofolymis fubjiciun-
tu r , fpiritualitcr inteUigenda nofeas è lib. 10. in Lucam num iy .
& ièqucntibus. ' .