9 1 nr tei» Chrifi. Et hoc abundavic ad grma- A ÜdixitH: ille tc |pamMom«uem—ptrhibctr dei m: e W, TeftMisclt n
JA . •. v P c m l f » nra?. ergo Filii, Spiritus. Qui teftis.eft, novit omnia,
ficut Deus Pater tellis eft. Sic enim habes in
pofterioribus, quia confirmata eft falus noftra, Hebr.i; 4.
rettificante Deo,fignis quoque & prodigiis,& va- & y.
riis virturibus, 8t Spiritus fantti divifionibus.
Qui dividit quod vult, utique ftipra omnia, non x. cor.n.
inter pmnia eft j dividere enim operatoris gra- **•
tia j non operis eft materies»
49, Si fupra omnia Filius, per quem initium
tiam5quia jam Spiritum fanttura, Paulo prx-
dicante, cognoverant.
43. Nec contrarium debet videri, quia quam-
vis etiam poftea taciturn fit de Spiritu, tamen
creditum eft: & quod verbo taciturn fuerat,ex-
preffum eft fide. Cum enim dicitur : In nomine
domim noftri Jefi Chrifti, per unitatem no-
' minis impletum myfterium eft : nec a Chrilti
baptifmate Spiritus feparatur $ quia Johannes in 3
ptEmcentia baptizavit, Chriftus in Spiritu. files noftra,ut prredicaretur, »ccqnt i unqutt
i a. Nunc conGderemus ucrum quemadmo- & Pater Deus,qui teftiflcatur 8c adfeveratfag.
dum in Chrifti nomine plenum effe legimus bap. nis &. prodigiis de falute noftra , excepms i
tiimatis facramentum; ita etiam fando tantum cunftis eft. Similiter autern g Spiritus qui divi-
Soirim nuncupato, nihil defit ad myfterii pie. fionibus fuis noftra; tefldmoniumfert faluu, non
nitudinem.Rationem fequamur s quia qui unum eft in creaturarum plebe numerandus ,led cum
dixerit Trinitatem fignavit. Si Chriftum dicas, Patre asftimandus &Julio , qut non per lnciho-
& De'um Patrem 1 quo undus eft Filius I & ip- nem fui dividitur lpfe, cum dividit, individuus
• fum qui unctus eft, Filium H Spiritum fandum enim cum fit , nihil amimt I cum omnibus lar-
nuo undus e ft, defignafti. Scriptum eft enim : c g'-urur: ficut 8c Films,regnum patre accipiente,
o ,8. Hmc fefim i Naxmth, quem unxit Betts Spirit« nihil perdu: nec Pater Filio ¡cmn fua tradat, |
fan&oAx ii Pattern dicas, 8c Filium ejus &c Spi- amittit. Nullum itaque damnum efie in diviritum
oris ejus pariter indicafti j fi tamen id
etiam corde comprehendas. Et fi Spiritum dicas
, Sc Deum Patrem, a quo procedit Spiritus:
&F*ilium,quia Filii quoque eft Spiritus, nun-
cupafti.
45. Unde ut rationi copuletur auttoritas, in
Spiritu quoque rette nos baptizari pofle Scripfione
gratix fpiritalis, Domino adteftante, cog-
novimus -, qui enim ubi vult fpirat ,ubique fine lohan.j s.
damno eft. D e quo infra dicemus plenius.
50. Interim nunc quoniam propofitum eft
ordine fuo adferere,non effe inter omnia Spiritum
computandum, ipfum Apoftolum , de cujus
verbis faciunt quxftionem, adfertionis hu- q u u i i u c 1CC.LC MW u * p u t « i v ------ r - I — ------- 1 ' . „ _ M I -
dicat, dicente Domino : n r eurem beffi- D jus adhibeamus audorem. Q u * enim eflent ilia
' _ n i - . • a S M H H ß u o i n n i f i n i io in if » H E n l Zsiibimini tnSpiritn fancto. Et alibi Apoftolus ait:
iicor.n.iy Omnes enim a in ipfo corpore, in unum Spiritum
4 bAptizeAtifumus. Unum opus, quia unum myfterium
: unum baptifma, quia mors una pro mundo
: unitas ergo operationis, unitas pra:dicatio-
nis , qua: non poteft ieparari.
4 6. Quod li hoc loco feparatur Spiritus ab
^ operatione Patris 6c F ilii, quia dictum eft : ^ Ex
t Car 8.6- Deo omnia, 6c per Filium omnia; ergo 6c ubi
omnia, five vifibilia, five invifibilia, ipiè figna^
vit dicens: Jjhioniam in ipfo condita Junt omnia Colojf.t.u.
in calis & in terra. Vides omnia de his ditta,qua:
vei in caelis funt, vel in terra ; funt enim in ca:-
lis etiam invifibilia, qua: fatta funt.
m Tamen ne cui effet incognitum, addidit
de quibus diceret : Sive fedes, inquit ,f iv e domi- ^id l6-
nationes,five principatus, five potè(latex, omnia per
ipfum, & in ipfo creata funt, & ipfe eft ante omnes,
1 I t-U 1UUU11.1 J CS. KV* O — ±•j — !.. i U . \, T» i.tn-n ni•H prirn1h i\icin.
Apoftolus de Chrifto dicit : eft fiuper omnia E & omnia in ipfo confiant. Numqnid ergo hic in-
Beus .b..e.n..e..d..i nne itni f féeccuullaa,, nonTolùm eum crea- ter creaturas Spiritum fandtìmeomprehendit >
turis ómnibus; fed etiamPatri (quod dittu nefas
e ft) prxtulit. Sed abfit j non enim inter
omnia Pater, non inter plebem quamdam creaturarum
fuarum. Subter creatura omnis, fupra
divinitas Patris 8c Filii 8c Spiritus íancti. Illa
fervit, héec regnat: illa íübjacet, ifta domina-
tur : illa opus, hxc auctor eft operis: illa adorat
omnes , hxc adoratur ab ómnibus.
Aut cùm dicit ante omnes effe Dei Filium ,
numquid ante Patrem dixiffe xftimandus eft ?
Non utique j nam ficut hic per Filium dicit omnia
creata effe, 8c in ipfo omnia conftare cx-
leftia: ita etiam in Spiritu fantto vires habere
univerfa cxleftia dubitari non poteft, quando
lettum eft : Verbo Domini cali firmati fu n t^ Spiritu
oris ejus omnis virtus eorum. Super omnia
. Denique de Filio feriptum eft: Et adorent Fef„t i• gi• tur ,id.e__ q__u__o__ _enft. o mnis cxleitiu'm 6c terrel-
•* .. . - » i i . ai t' - :__ BaBERi BBS /ìnspr nnmia pfr urilùid.
15.
47- - a
eum omnes c Angeli Dei. Non habes: Adoret Spiritus
fanttus. Et infra :Ad quem autem Angelorum
dixit aliquando: Sede ad dexteram meam^donec
ponam inimicos tuos fcabellum pedum tuorum ?Nonne
omnes funt, inquit, miniftri fpiritus in minifi
terium, qui mittuntur ? Cum dicit, omnes, num-
quid 6c Spiritum fanttum comprehendit?Non
utique, quia Angeli 6c ceterx Poteftates in mi-
nifterium 6c obiequium Dei Filio, ut ferviant,
deftinantur.
48. A t vero Spiritus fanttus non minifter,
a. Rom. edit. in uno corpore, in uno Spiritu : vct. autem ä mfT.
hoc uno diferepant, quod habent, cum eadem Rom- in uno Spiritu
Grxcus cexcus ot «v< ■Xitouet-it. . . . !i t er au um tßtcaerirSiifO/i.
Rurlus vero ubi mfT. & vet. edit. habent unum tpwt; Rom.
emendandum putavit, unum corpus.
trium virtus. Qui igitur iuper omnia eft , utique
non iervit : qui non iervit, liber eft : qui liber
eft, habet jura dominatus.
jz. Hoc fi à principio dicerem, negaretur.
Sed quemadmodum illi minora negant, ne ma.
jora credantur -. ita 8cnos minora prxmittamus,
ut aut perfidiami fuam etiam in minoribus pro-
dant : aut fi vel minoribus confentiunt, majora
de minoribus colligamus.
53. Arbitror, clementiffime Imperator, ple-
niifime confutatos eos, qui audent inter omnia
(' b. Rom. edit, fola, Ex Patre omnia. Infra vero ubi nos ex mil.
mclioris nota:, & ubi Apofiolut j alii Se omnes edit, prseferune,
ibi quia Apoflolus See.
c . Omnes edit. Angeli ejus; omnes miT. Angeli D ei.
Spiritum fatìttum 'computare. Sed tànien ùt À Sed ficút uñus Patèr, qui & ólirn Îoqüiitüs eft i
^ - * *■ " utiegimusj.patribus in prophetis : 8c in novilfimis
diebus nobis loquutus eft in Filio : 8c ficut
uñus Filius, qui juxta veteris iêriem Teftamen-
ti * ab Adam ofFenfus, ab Abraham vi fu s j ado-
ratus à Jacob eft : ita etiam Spiritus lanttus unus
eft, qui efferbuit in prophetis , iniufflarüs eft
apoiïolis , copulatus eft Patri 8c Filio in baptifi
matis fàcramentis. De ipfò enim dicit David:
E t Spiritum fan&um tuum ne auf eras à nie.De ipfo
feiant ie non tantum apoftolicis teftimoniis,
ièd etiam Dominicis perurgeri j quomodo audent
inter omnia numerare Spiritum iànttum ,
, quando ipfe Dominus dixit : JS)ui blafpbcmavc-
rit in Filium hominis, remittetur ei : qui autem
èiafphemavertt in Spiritum fanffum, nec hîc , nec
in futurum remittetur ei ? Quomodo igitur inter
creaturas audet quiiquam Spiritum computare?
Aut quis fie ie obligat, ut fi creaturæ derogàverit,
non putet fibi hoc aliqua venia relaxan- ß etiam alibi dixit: £)uq ibo d Spiritu tuo
4.Rij.i7. dum ? Nam fijudxi, quia adoraverunt militiam Ut feias quia idem Spiritus Dei eft y qui
c x li , divino prxfidio deftituti iunt: qui autem eft Spiritus fanttus, ficut Sc in Apoitolo legiadorat
8c confitetur Spiritum iänttum, accep- nius: Nemo in Spiritu Dei loquens, dicitanathema
tus eft Deo •, qui- non confitetur, facrilegii reus fefu ,• & nemo poteft dicere dominus ftefus •, nifi in
fine venia damnatur: utique hinc xftimari po- Spiritu fantto , ipiimi Apoftolus Spiritum Dei
teft non inter omnia, fed fuper omnia eile Spi- dixit. Ipfum etiam Spiritum Chrifti appellavit,
ritum fanttum , cujus injuria xternis fuppliciis ficut habes: Vos autem in carne non eftis,fed in
expiatur. Spiritu ¡ f i tarnen Spiritus Dei inhabitat in vobiu
Uatth.iuj 54. Cur ailtem dixerit Dominus: Jptui blaf- Si quis autem Spiritum chtifti non habet, hic non
phemaverit in Filium hominis, remittetur ei : qui C tif t ejus. Et intra. £>uod f i Spiritus ejtis qiti fitfei-
autem blafphemaverit in Spiritumfanttum, nec hic, tavit fefum d mortuis, habitat in Vobis. Ipfe eft
Hebr.t.
& »• . .
Gen.y.)o.
Gen y C 18.
jo. ¿.ji.
Pfa l.jo. J jj
Pyä/.i)8.7i
Alias Cap.
I V.
Rom Z. f .
ibidem i i :
nec in futurum remittetur e i; diligenter advtrte.
Numquid alia eft offenfa Filii , alia Spiritus
iantti? Sicut enim una dignitas, fic una injuria.
* Sed fi quis corporis fpecie deceptus humani,
remiffius aliquid ientit de Chrifti carne, quam
dignum eft ( neque enim vilis nobis debet vi>-
deri, qux aula virtutis,fruttus eft Virginis) habet
culpam ; non eft tamen exclufus a venia,
ergo Spiritus Dei ,qui Spiritus éft Chrifti.
57. Ipfe etiam eft Spiritus vitxvficut ait Ajpofi
toius : Lex enim Spiritus vita in Chrifto Jefii li-
beravit me d lege peccati ¿r mortis.
58. Quem igitur Spiritum vitx ä Apoftolus
dixit,ìpium Dominus in Evangelio paràclitum
nominavit, ipfum Spiritum veritaris, ficut habes
: Et rogabo Patrem, & alium paraclitnni dabit
quam ndepoflit adfeifeere. Si quis vero fantti D vobis; ut vobiftum fit in aternum, Spiritum veri.
Spiritus dignitatem, majeftatem 8c poteftatem tatis, quem hic mundus non poteft accipere ; quia
abneget iempiternam, 8c putet non in Spiritu non videt eum, nec cognofcit eum. Habes ergo 8c
Dei ejici dxmonia, fed in Beelzebub: non po- paraclitum Spiritum, eumdem 8c Spiritum ve--
teft ibi exoratio eile venix, ubi facrilegii pleni- ritatis 6c Spiritum invifibilem defignatum.QuoH
tudo eft j quia qui Spiritum negavit, 8c Deum modo igitur fecundum divinitatem quidam * Fi-
Patrem negävit 8c Filium j quoniam idem eft lium vifibilem putant, cum etiam Spiritum
Spiritus D e i, qui Spiritus eft Chrifti. mundus videre non poifit ?
C A P n T TV *9'- AcciPe nunc ej u^ em vocem Domini,
C A 1 U 1 l v . quod ipfe fit Spiritus fanttus,qui eft Spiritus ve-
Spiritum fanttum unum & eumdem ejfe, quiloquu- ^ ritans* habes enim in ultimo libri hujus: Accipite
tus eft in prophetis & in apoftolis qui Spiritus Spiritum fanttum. Ipfum quoqüe eile Spiritum
Dei & Chrifti eft,quempraterea Spiritumpara- fanttum , qui eft Spiritus Dömini, Petrus döclitum
, Spiritum vita ac veritatis Scnptnra
figniftcat.
jj.T* T Num autem eite Spiritum nemo duv
J
lihan. 14«
1 6 .&
bitaverit, etfi de uno Deo plerique
dubitaverunt. * Alium enim dixerunt plerique
hxreticiDeum veteris, alium noviTeftamenti.
* . Morinuslib. 9 .de Poenit. cap. 18. citato hoc Ambrofii lo co , [
non dubitar adfcrcre illum vere ac proprie de peccato, quod à pie- |
liique P P. pro irremiflìbili habirum cenfet, incelligcndum. Sed
u t valeret ifta ejus opinio , docendum erat Doftoris noftri fènren-
tiam effe, omnibus qui Spiritus fanfti divinitatem femel negaflent,
omnem ad fidem & veniam reditum intercludi : quod (âne non
clTct probaru admodum facile. Cùm autem hîc nequaquam dif-
cutiatur, neque utrum peccatimi aliquod vere (ir irremiflibile, ncque
quibus condìtionibus tale rcddacur, qui plura de hac quxftio-
bc volueric, conlblar q u * lib. z. de Potnit. cap. 4. fubnotavimus,
ficut & noftram in lib. de lapfu Virg. Confecr. admonitionem.
Obiter autem obfcrvabimus hoc argumentum lem per contra im-
pugnantes Spiritus lanàri divinitatem vifum eflc quam elHcacifli-
mum , proindeque diligenter & copiofè traâatum à Didymo, Ba-
filio , Cyrillo & aliis.
* . Hoc teftatur Epiphanius de Simone mago H æ r .n . de M ar-
cionitis Hx r. 4 z . & de Manichscis H.rr.éé De his autem ultimis
idem meinorat Auguft. de H x r. cap.z 6.
* . Dicitur Filius oftenfus ab Adamo, quia creationem mundi ,
& omnes veteris Tcftamenci apparitioncs Ambrofìuscum plerifque
vctcrum P P. Filio tribuere confuevit, ut non femel fupra licuit,
fidvertere. Q u x porro hìc de Spiritus fiuufti imitate , hxc mutuata
cec dicens: Anania, quid tibi vifum eft tentare eft A&- s- J*
mentiri Spiritui fantto ? Ec ftadm ad uxorem
Añanix idem a i t : ¿puid vobis vifum eft tentare ibidem 51.
Spiritum Domini ? Cum dicit, vobis, oftendit de
eo dittum Spiritu, de quo Ananix dixerat.Ipfe
eft ergo Spiritus Domini, qui Spiritus fanttus.
60. Ipfum etiam Spiritum iänttum, qui Spiri-
1 Videntur á Didymo ftatim poft libri prirtli eXordiilm.
I a. Apoftolus dixit j fie profeqiiur.tur non paiici m lf ^e ipfo etiam
I alibi dicit: 6juo ibo a Spiritu tuo I Ut fcias quia idem Spiritus eft Dei¡
j qui eft Spiritus fanctus, ficut & in Apoftolo legimus Nemo in Spirit
I tu loquens dicit anathema/efu; nemo poteft dicere Dominus fefus, I niß in Spiritu fanffo- Ipfum Apoftolus Spiritum Dei dixit, ipfum
Dominus in Evangelio paraclitum. T res mfT poft verbum dixit,
addunt heredem. Porro tota fere b x c lacinia , nempe ab iliis-vcr-
I b is , ut fcias , five & fcias , e f t in cun<ftis edit, defideratur luO
J loco in memoratis omnib-.is niff. Verdm ciim iidcm cxhibeanr pro-
. xime ante verba ilia : De ipfo etiam alibi dixit: 6¡uo ibo a SpiritU
j tuo, hujuflnodi rcpcticio facir,ut in aliis fiifpicemur tranfpofitioncm.
*■ Impiam hanc opinionem Arrianorum fuiffe auétor eft A u -
guftinus epift. t i l . nunc 148. num. 10 . & lib. z . de Trinit. cap. 9.
Sed lib. i . Cont. Maxim, cap.} & lib.z. cap.Z6. doceteos hxr éticos
hoc effugio uti conatos , ut dicerent- minora videri á majori-
b is ,u t puta Angelos ab Atchangelis, coque modo videri á Patra
Filium, ac Patrem fblum á nemine videri poffc : quam cavillatio-
ncm ab ipfomec Arrio in Thalia'fun propofitam tradit Athana-
fius in lib. de Synodtt. Quod auteta Am'brofium hic fpeftare Ar-
rianam hanc diftinftionemaucumat Petaviuslib.9 . de Trinit.cap.z«
id fine tcfte ac rationc fcripto tradit.