S A N C T I
* Scripti
JS4.
A M B RO S I I
MEDIOLANENSI S EPISCOPI
DE POENITENTIA
L I B R I <D V O. *
L I B E R P R I M U S -
C A P U T I . A felli dio habeas : qui contemtui fe , non comm
dm tim h lam. guim neceffaria Jit ea ■virtm Paffio.“ med,co fuo putet futurum !
b
De poenit.
dì f i \. c. [erpeti
s i% .nam
pafior
Éc cl.7.17.
prxfcttis Ecclefia, potiffimum Dominica caritatü
ac man fuetti di ni s exemplo demonfirari. Ab hac
ergo cùm dçfciverint Novatiant, eos pro Chrifii
. difcipulü habendos non effe : quorum fuperhia &
ii,clementia cafiigatur.
I » virtutum finis illé eil ma-
ximus,qui plurimorum fpe&at
3. Ideo dominus Jefus compaflus nobis e f t}
ut ad fe vocaret, non ut deterreret. Mitis venir
,venit humilis. Denique ait : Venite ad me
omnes, qui labor at is y dr onerati efiis j dr ego vos re-
ficiam. Reficit ergo dominus Jeius, non exclu-
d it , neque abjicit : meritoque tales difcipulos
elegit,qui Dominica: voluntatis interpretes,
plebem Dei colUgerent,non repudiarent.Unprofeàum*,
moderatio prope „ de liquet eos inter Chrifti difcipulos non elle
omnium pulcherrima eft : qua; habendos, qui dura pro mitibus, iuperbapro
ne ipfos quidem quos damnat, humilibus fequenda opinantur : & cùm ipfi
quxrant Domini mifericordiam, aliis earn denegane
j ut funt do&ores Novatianorum , qui
* mundos iè appellant.
4. Quid his fuperbius, cùm Scriptura dicat :
quia nemo mundus a peccato, nec unius diei in fans;
ik. David clamet : A delicto meo niunda me ?
Sanctiores ifti quam David, de cujus nafci fa.
' oiFendit 3 8c quos damnaverit,
dignos folet facere abiolutione. Denique fola
eft, qux Domini qinefitam fanguine Eeclefiam
propagaverit, imitatrix beneficii cadeftis, Si re-
demtionis univerforum iàlubri fine temperans ,
quem ferre poffint aureshominum ,mentesnon
refugere ,non pavere animi.
/ . Í .T 4 -4-
Pfaiyo.i
1. E t en im Qu i ftudet humanæ infirmita-_ milia Chriftus incarnationis elegie myfterio,
tis .In emendare vitia, t ipfam n i ò m !infirmitatem n f i r lT l l f O tP lTI f fuis i n e Afa dép
m i n e r»r»ÌP<=rif-ic c - a u l a r n d e f l - i s f t i i r e r n v i r o - i n a -
bet fuftinere, Sib quodammodo penfare hume-
ris, non abjicere. Nani paftor ille Evangelicus
laiIàiVi ovem vexifle legitur, non abjecifle. Et
Salomon ait : Noli jufius effe nimium ; debet enim
juftitiam temperare moderano. N a m q u e m -
a d m o d u m le tibi curandum præbeat, quem
a. Codex Germ, unus an. cire 8 00 ita incipit : Quando not Deut I
terrei, non frangere v u lt, fed punire non vult. A it quidam pfalmus .- 1
Dcdifti metucntibus te fignificacionem , ut fugiant à facie arcus. 1
Arcut enim quando intenditur , quantum retrorfum manus reduci- I
tu r , tanto ¡¿¡ut vehemtntìor concitatur : fic & mina Dei tanto grò- J
vius g tniunt, quanto diutius differuntur. Tamen mifericordiaeft .
cum differtur, ut pocnittns fanetur , ¡an ai ut non damnetur. Apofto-
lum au di : An divitias bonitatis ejus longanimiter contemnis ? Ignoras
quia benignitas D ei ad poenitentiam te adducit ! Sed ut poffi-
mus vitia nofira infirmi!atit emendare See- Alii cod. acque edit, libi
confentiunt invicem nifi quod in illorum nonnullis habetur. Si va-
tum finis. Et infra , pro redemtionis univerforum , in uno legitur,
r edemi ori s , in duobus redemtionc univerforum Ec pro falubri fine
temperans ., in quibufdam ¡falubris finis & temperans .- in aliis/«-
lubrisfine ¿0 temperans.
b. Mfl. ttes,quoquo modo penfare : Clar. quodammodo paufare.
* . Novatianos ut le à catholicis, quos pro immundis habebant
cujus pofteritasc aula cæleftis eft,utero virgina-,
li fufeipiens mundi Redemtorem ? Quid auteni
durius , quam ut indicant poenitentiam, quam
non relaxent 3 cùm utique veniam negando,
incentivum auferant poenitentiæ? N e m o e n im
potell bene agere poenitentiam, nifi qui ipera-
verit indulgentiam.
diftingucrent, KaOupas appellationem fibi arrogafic auitores funt
Eufebius lib. 4. Hill. Eccl cap. r y Epiphanius, Her efi 7 9 Au-
guftinus, de Her efi 38- Theodoretus lib 3. Hserec. Fab. & alii:
quos inter fcftive admodum in eos Auguft. lib- de Agone Chrift.
cap.i . i t a ludit : Qui nomenfuum f i vellent agnofeere > mundanos fe
potius, quam mundos vocarent. Iidem illi cathoJicos, ut ex Cypria-
n o , P adano, Auguilino, multiique aliis difeereeli, nuncupabanc
apoftáticos & capitolino! : quod iis qui in capitolio Jovi fibaverant,
communicaient : & ab his vicilfim appellabantur. montenfes, live
abaliquoloco ita vocato, five propterea quod Novatus ftuduiflct
I Fcliciifimo, qui ut ex Cypr. cpill. 41. difeimus, in montera cum
I fuis feceflerat : dicebantur etiam fceva, forte non ob aliud nifi
I quod cùm potelìate ligandi peccata uterentur non autem folvcn-
I di ,eo s quodammodo imitarcntur,qui omiflà dextera, lxvam foi*
!I lam ad minifterium adhibent.Vide Conc. Lab. tom i . pag. p y i.v c. Ita vet. edit, ac plures mil', at R0411. edit, cum ali is, aula
cele fits efi uterus virgìnis, miT. virginalif.
De pam',
dift.i. c f
nemo pouf
ft
Alias Cap.
1 1.
Joba». 10!
xi.tffit}.
C A P U T II.
Quod Novatiani dicunt fe non nifi lapfis negare
communionem, hoc neque cum Scriptura, neque
cum fua ipforum dottrina congruere : quod vero
divina potefiatis reverentiampratexunt, eos hoc
ipfi in illam effe injurias j cùm is injuriam inférât
, qui creditum fibi munus aut ejus partem
A minus enim par jus & lolvendi elle voluit &
ligandi, qui utrumque pari conditione permi-
fit. Ergo qui lolvendi jns non hab et, nec ligandi
nolit exercere : ceterum ligandi & folvendi jus
quod hare f i non potè f i adt ribui, pulcre vindica-
habét.cSicut enim lecundum Dominicani
leiltentiam, qui ligandi jus habet, & lolvendi
habet : ita illorum adlèrtio le iplàm ftrangu-
lat; ut quia folvendi fibi jus negant, negare
debeant & ligandi. Quomodo igitur poteit alterimi
licere, alterum non licere Quibus do-
natum utrumque e ft, aut utrumque licere ma-
De poemi,
di f i. 1. cap.
verbumDci.
$ .Dominus \
ri ab BaUfin. Lippe a»a fpiritu [aneto id oc- B ■ 9 auc B H n°n «rtum
eft. Ecclefiie utrumque licet, hierefi utrumque
non licet j jus enim hoc lolis permillum lacer-
dotibus eft. Recle igitur hoc Ecclefia vindicat,
c qua; veros lacerdotes habet : ha;refís vindicare
. J * usa r.1 r 1 J ./»11- E ì i r n i i n n n f » i r f * t mfSaumBISB ceperit, in quem itti fuperbc agunt.
3, ^ Ed negant his oportere reddi commu-
nionem , qui prævaricatione lapfi fiint.
Si unutn tantùm crimen exciperent làcrilegii,
cui veniam negarent, dure quidem , fed tamen
divinis tantum redarguì viderentur lententiis,
adfertionibus tamen fuis convenirent ; Dominus
enim crimen nullum excepit, qui peccata
non potell, qua: facerdotes Dei non habet.
Non vindicando autem ipla de le pronuntiat,
quod cùm facerdotes non habeat , jus fibi
vindicare non debeat facerdotale. Ita impudenti
contumacia pudentem cernimus concorum
donavit omnia. At cùm * omnia peccata Stoi- ^ felfionem.
quodam more paribus purent æftiman-
da menluris, & æque eum qui gallum, ut aiunt,
gallinaceum , atque illuni qui patrem luffoca-
verit, perpetuo adlèrant cæleftibus abdicandos
myfteriis -, quomodo unius criminis objiciunt
reos, * cùm indignillìmum elle non poffint
etiam ipfi negare, ut paucorum poena perve-
niat ad multos ?
6. Sed aiunt lè Domino deferre reverentiam,
8. Specta etiam illud, quoniam qui Spiritum
lanclum accepit, & folvendi peccati potefta-
tem òc ligandi accepit. Sic enim fcrip tum eli:
Accipite Spiritum fanttum ; quorum remiferìtis Ìoh*nf t
peccata, rçmittuntur : & quorum detinueritis, de- 11 ’
tenta erunt. Ergo qui lòlvere non potell pec-
catum , non habet Spiritum lanclum. Munus
Spiritus ian£ti eil officium làcerdotis, jus autem
Spiritus lan£li in lolvendis, ligandilque cri*
cui foli remittendorum criminum poteftatem^minibus eli ; quomodo igitur munus ejus vindi.
refervent. Immo nulli majorem injuriam fa-
ciunt , » quàm qui ejus volunt mandata re-
feindere, commilTum munus refundere. Nàm
cùm ipfe in Evangelio fuo dixerit Dominus
* Jefiis : Accipite Spiritum fanttum ,• quorum remife-
ritispeccata, remittuntur eis quorum detinueritis
, detenta erunt ; quis eli ergo qui magis honorât,
utrum qui mandatis obtempérât., an qui
refiftit ? . , .
7. Ecclefia in utroque ferVat obedientiam , E ignofeeres.
ut peccatum & alliget & relaxet : hærefis in altero
immitis, in altero inobediens j vult ligare, 31
quod non relolvat : non vult lòlvere, quod li-
gavit 3 in quo> fe fuà damnat fententià. Docant,
de cujus diffidunt jure & potelìate ?
9. Quid quod infolentioresfunt? Nam cùm
ad mifericordiam promtior quàm ad feverita-
tem fit Spiritus Dei 3 quod aie fe velie, id no-
lunt : quod nolle , hoc agunt 3 cùm vindicare
judicis fit, remittere milèricordis. Tolerabilius
igitur , Novatiane , remitieres , quam ligares
5 aliud enim quali f delinquendi parcus
ufurpares , aliud quali xmmnx compallus
’ * .Forte an pugnare inter iè videantur, quod hîc diçuntur omnia
peccata-xqualia efle Novatianis,& quod infra iidem referuntur ma- j
nifcftum diferimen inter graviores ac leviores culpas inducere. Ve rum
ibidem non obfcure4md¡cat S.Doctor earn quam ifticmemorar,
-xelponfioncm, pofteriorum efle Novatianorum tantiquiores autem
de pcccatorum pancate illud iènfiflb,quod hìctraditur. Satis ta - I
men probabile eft Novatianum primo infimulatum quali paria fa- '
ccret quxlibet peccata, eoquod libellacicos sque à reconciliacionc
excluder« ac thurificatorcs., tum doilrinx fux conlèqucntia in-
duclum pcccatorum différenciait! oinnem rejeciflc, tum etiam ut ob-
jeàionem illam eluderet, quà ad poenitentiam,qùx lapfis abeo dene-
gabatur , adúlteros admitiere arguebatur à Cypriano : cùm vero
xqualitas illa criminum fcquutis temporibus nimis odioiàm redde-
rct camdeni leftam, recentiores illius proféflbres ab eo dogmate
duxiflè recedendum. Quod porro adexempjum à parentis & gallinacei
nece peritura , illud ipfum proponitur à M . Tullio in O rat.
pro L. Murena/ & aliud de parris etiam ac fervi cxdein Para-
d oxo j.-Sed hìc non làtis fibi confiare videtur ip(e Cicero , nam
cùm pcccatorum xqualitatem ibi defendat, connreri tamen cogi-
tu r , eum qui patrem occideric, multa peccare. Merito igitur de
h ac opinione Scoicorum Horatius :
Queis paria elfe fere plaçait peccata, laborant
Cùm ventum ad verum efi .• fenfus tnorefque repugnant.
E t infra :
Nec vincet ratio hoc, tantumdem at peccet idemque,
Q u i teneros caules alieni fregerit borii,
Et qui noUurnus divum faera legerit Scc.
* . Horum verborum qux paulo intricaciora funt, hic ordó eft :
tum ipfi etiam negare non poffint indignijfimum effe, ut paucorum,
lap forum feilieet, prona pef-Jeniat ad mulios, nempe ad quóriiili-
cumquc criminum reos.
a- Rom. edit, fo la, quam ei cujus volunt. M ale, cùm ante*
cedens nulli non in tertio fingulari cafu , led in primo plurali polì
tum fit » ut darum cric cxaminanti
b MIT. aliquot,fe fuamque damnat fenientiam Minus commode.
c. Sicut enim • ■ ■ & folvendi habet, in mlf. Laud. Sorb. K
Mich- defiderantur,fcnlttniliiIo deteriori.
d. Ita Gill- ac mir omnes prxrer Albin. duos, ubi legitur. Quibus
donatum utrumque efi , utrumque licere certum eft, Ecclefia
autem Scc. Amerb. vero & Era!! Si quibufdam datum utrUmqui
eft licere , aut utrumque non licere : certum eft Ecclefia utrumque
lìcere, her efi utrumque non licere. Ac Rom. edit, fola , Quibus
datum, utrumque eft licere : at quibus non datum, utrumque non
licere certum efi & c . ut Amerb.
e. Edit. ult. Parif. q u i vertu Sacerdos habet. Paucis vero inter-
jeftis pro facerdotes Dei Rom. edit-, cum mfl- duobus habet, facer*
I dotes veros■ Hoc autem loco Ambrofius in advcrfariorum foppo-
i licione difpntans nihil aliud docec, nifi iicerdoca'es aélus epifco-
! porum prelbyterorumve novatianorum illicitos elle -, validam enim
I ipforum cxftitifle ordinationem Patres Conc. N icxni can. 8 nor!
* obfeure fignificarunt ; quandoquidem dericis omnibus ab eadem
j hxtefi id Eeclefiam redeuntibus grad um (bum atque ordincm de-
I crevic confervandum. Sic ergo lacerdotes hxreticorum veri ne-
I irantnr , ut vulgo negamus verum efle regem , qui non legitima
J utitutfua poteilatc- .• !.j- •
i f. Amerb. & Eraf. delinquendi farcens : Gill, ac mff* non pauci,
I delinquendi parte, unus, partem : Rom..edit, ac rciiqui cod. de—
j linquendi parcus-, cxcipc tamen Ciftcrt. in apio delinquenti parsers.