ad objettionis folliti one m aggredì tur. Ea propter ut repudiato Jenfuum corporeorum tejlimonio, panerà
à. Cap 9. Dommi corpus facerdotali benedizione converti certo teneant, »0» modo a clarifiima quaque prodigia
quibus mutatam fuijfe naturarti vel e ti am è nihilo ere at am prifei teflamentiferunt tabula , in medium
b. ibidem profert ; verum e ti am miraculorum omnium maximum citat, Chrifti bfcilicet incarnationem. Turn quafi
*H.7ìtd : jj. omni dubitationis occafioneprorfusdepulfa, ìnnocentem hunc gregemaccommodates cCanticorum quibufdam
& fa- verfteulis moneta ut fecretum prafiantcs myfterio , & chriftum diverfis virtutom fruttibus in fe pafeentes,
Ecclefiam exhilarent : nec in pofterum de fua regeneratione umquam ambigant.
Hic porro nobis temperare minime pojfumus , quin panca quadam Èucharifiia occafione animadvert al
mus. Neophytos à baptifmate adhuc madentes epìfeopus facramentorum eifdem haZenus ignotorum prima
cognitiene inflittili. Simplex eflea catechefs, Ó' ab omni amplificationis ac eloquenti a fuco piane aliena.
Id eo loci AuZor.probandum fìbi propofuit, eucharijliam pra manna tanto prafiantiorem ejfe, quanto ut»•
bram corpus fuper at, veritas figurant. Hoc ut demonfiret,Chriïü carnem in quam per Dominica verba panetti
converti docet, in facramento contineri fapius repetit. Exemplis ad adferendam hanc mutatio-
nem utitor omnium maxime prodìgiofis. Denique fummo conatu adhibito, ut oculofum tejlimonio dérogé tur,
contendi t nec lev i f irti a dubitationi locum ejfe, quin e pane quem prafentem fenfus nuntiant, non figura cor-
ports,fed corpus ipfumfiat conceptum in Virginis utero,& ad extrema fupplicia pro nobis traditom.Jguis ergo
neget Prafulem noftrum veram & fubftvntialem converfionem hicagnovijfe ? Hanc autem citm iftis Domini
d. atank, verbis , Hoc eft corpus meum, & firmai am acJlabilitam velit. c nonne manifefto intelligitur ab eo illa in
lbrf 6- fimplici atque proprio fenfu accipi, non in figurato ? Eatemur quidem adhibita quoque ab ilio miraculorum
quorumdam exempta, quibus regenerandi vim baptifmo inejfe perfuaderet : fed illic de virtote producendi
ejfettus agitur, non de fubjlantiali al'.qua mut at ioti e j nufquam enim aqua naturam converti in Spiri tum
iftic reperias : at è contrario eam femper fubfifiere, ac pojt benedittionem etìam remanere tam exprefiis,
tam fepe iteratis verbis tefiatur -, ut quodammodo videatur , ne quis hanc fìbi opinionem in men-
tem induceret, pracaviffe. Ad hac nemo non videi quam diverfa fit hoc loco catholici atque heterodoxi
caufa. Etenim quivis facerdotum noflrorum Ambrofianam inrudibus ifiius myjlerii cognìtione injlituendis
rationem & laudabit & fequetur quam lubentifiìme : quis vero minijlrorum feZariorum tenendam fibi
piane contrariarti non exifiimet ? Addimus etiam orthodoxo dogmatì Jlabiliendo in hac opella fuppeditari
exprejfa & pofitiva, ut vocant,firm amenta -, ehm tamen Albertinas Carentonìanus quondam minifier hinc
f. Lib. z.iie argumentum probanda fua opinioni nullum depromat ; fed tantum fìbi proponat f objeZìones, quibus non nifi
cap.i. ' fu tùli a peni tu s ac vana refpondet. Atqui conjlare oportet apud aquos ajhmatores ex hoc opere ubi famili
ari ter primis praceptìs novos chrifiianos Ambrofius imbuii, quid fententia fuper eucharijlia illi fuerit,
potius difeendum, quam ex ali is e)ufdem lib r isquandoquidem in his de indufiria propter infidèles atque
catechumenos qui eum cum baptizatis confufi audiebani, obfcurius eloquebatur.
Hujufce fcriptionis qui meminere, magno confenfu eam Ambrofio femper adtribuerant : fed tandem fù-
periori faculo exftiterunt quidam heterodoxi, qui pojfefiione tam diuturna fanZum DoZorem abdicandum
arbitrati funt. Reperimus enim tìenr. Bullingeri ad joach. Vadianum litteras apud fanZum Gallum j.ju lii
an. datas , quibus hunc librum cum jequentibus de Sacranientis una compleZens, cum ilio Je de
utroque opere fentire Jìgnificat, nimirum ftupidos hos nequaquam elle auttoris optimi & judicii
emunttilfimi feeturam. Caufas ifiius rei tres adfert , Jlyli dijferentiam, varìam hìc 'dr in exploratis
Ambrofii libris exponenda èucharifiia rationem , traZatìoner» rerum frigidiorem quam pro Ambrofiano
acumi ri e ac diligenti a. His addit Erafmum etfì difiimularitjó* judicium texerit fuum, ne vi dere tur e orum
de facramentis fententiam feZari -, ehm tamen hoslibros rejecerit in pofiremum Ambrofiana editionis tomum,
non dubitare fe quin ille fenferit mangonis cujufpiam illudejfe opus. Qua fi-vero Erafmus quartam fuum
tomum ex foli s adulterini s compofuerit. Sed ehm de fententia Erafrni mera Jìtifiac arìolatio, explodenda
potius videtur quam refellenda. T ribus autem illis qua pramijfa funt, uno verbo refpondebimus catechefim
effe, atque adeo charaZere fibi proprio, idefifimpliciter, aperte ac fine motibus editam oportuijfe : interim
Bullingerum cenforem Ambrofianorum fcriptorum non videri admodum idoneum, qui quo loco tam levibus
momentis legitimum extrudit feetum, commentarla in epifiolas Pauli admittit pro indubitato,
fi#.™* Is cujus opera Helmefiadii Cenfura Roberti Coci prato fubjeZa efi, S hoc etiam opus ex Ambrofianorum
catalogo excmit, qua in re eum Dallaus quoque in libro de Confirmatione fequutus efi. Rationem
judicii fui primam ifiam reddit : Affirmât auctor, inquitille, Scripturam teftari quod ad preces
Hierobaal ignis defeenderit de calo. Atqui nihil tale de Hierobaal legitur in Scriptura. Sed
quis non videat hic aliud fignificari nihil, prater quam quod libri Judicum cap. 6. narraturGedeon Angelo
fupplicaffe,utfibi facrificium ojferre concederei: quo annuente, ehm fuper azymis panibus,carnibufque elixis
jus infudijfet, Angelum fum ma virga hac contigijfe, ac divinitus e petra, cut eadem impofitafuerant,
ignem erupije. Dicendum igitur qua in Scriptum fufiuc memorantur, ea contraZius referri ab Ambrofio
Fieri vero etiam potuti, ut hanc hifioriam in codicibus fuis paulo aliter atque in nofiris narratam in-
veneriti quod in alits quoque ipfi contigijfe non femel, at pracipue in caput ultimum libri de N abuthe, ob-
fervavimus. Et hoc fane mirum illi non videbitur, qui adverterit tantam olim codicum veteris Tefia-
menti fuijfe diverfitatem, ut quot Ecclefia, tot varia circumferrentur exemplaria,ficut Hièronymus in tra-
fationibus fuis pàfiim tefiatur. idem ferme habet S . Augufitnus de DoZ. Chrìfi. lib. z. cap.11.
h. ithan.j. Secunda expunZionis ratio hac efi : Quod au&or ifte, adjicit idem , Paralytici verba ; h j-j0_
?-■ minem non habeo, ita exponit, quali per hominem Paralyticus intellexerit Chriftum mediatorem
, perquam leviculum eft. Sed perquam leviculus efi qui fic arguii. Enim vero vel non intelli-
g it , vel non intelligerc fe fingit id eodem loco agere fanZum Antifiitem, ut in pifeina fguram baptifmati
s , in homine agrum in eam demittente typum ipfius chrifii, in agro demum. hominis peccatoris fymbolum
*xftitijfe ofhnderet j atque adeó hic paralyticum myfiicum fiv e , ut fan Z i nofiri utamur verbo, intelligibile
m, accipiendum. ¿¿uo quid cum Ambrofiano exponenda Scriptura modo magis congruum ?
Tertiam objeZionem ita exprimit : Quod in bis libris peccata propria , 1. Acbualia, per baptifmum
relaxari dicat : hereditaria vero, 1. Originalia, per lotionem pedum , certe hxrericum eft. Cum
Theologia & Ecclefia dottrina non. convenir ,tefte Maldonato. Et hoc quidem tam validum tam-
que ineluttabile argumentum Dallao v i fum efi , a ut qui aliaquafi digito indicare fatis habuerat, Hit d
proprio voluerit cumulare fujfragio. Nam ehm ó" hujus operis & librorum de.Sacramenti;» auttorem de
otione pedum incommode ac perabfurde philofophatos contendijfet, allatis de quibus agebatur locis , ifta
fub]ungit : Utrumque fomnium, quod vel piane vel pcene idem e ft, ineptum , & inftituto à Chrif-
to baptiimati contumelioium, iaris oftendimeutrius opufcnli auttorem effe Ambrofium. Gtà-
vtfiìma eft, nec diffitemur, ifiac accufatio. Sed hoc incommode ac perabfurde accufatoribus ipfis aceidit,
ut idem illud cui tam nigrum theta prafigunt ifii arifiarchi, non modo in aliis qua exfianthAmbrofii operi-
bus non controverfìs invenirefit, verum etiam in deperditis quorum loci occurrunt apud fidelifiimum ipfius
dìfcipulum. Auguftìnum in fuis adverfus pelagiànos difeeptationibus, ubi dubium dogma , nedum hareti-
cum numquam impune propofuijfet. Hac ficonfideraffent illi fcriptores, in fententiam cum tantorum dotto
rum tum etìam veteris Ecclefia auttoritate munitam haud infurrexijfent tantis animis. Verum eos quod
voces hereditaria peccata quibus nihilt nifi concupìfeentia five ut ipfe ait , lubricum delinquendi,
fignifica'-ur , nequaquam rette intellexerint in errorem inditelos ad eum locum b demonftrabimus.
'Vltìma Coci ani editorìs ratio tam futilis efi , ut a nobis referri v ix mere aturi a it enim quod in
baptiimo exprimendas elle tres perfonas divinas hic auZor d icit, cum eo pugnare quod in libris de
Spirito fantto adferitor,ad Baptifmum invocationem unius perfona divina tantum fufficere. Sed f i
admitteretor hac confecutio, ii omnes libri in quibus tres divinas perfonas in baptifmo profercndas tradi tur,
abjudicandi ejfent Ambrofio : quod affirmare vel ipfe adverfartt erubefeerent. At enim quanatn ìn eo re-
pugnantia , f i quis de communi hujus facramenti admimftrandi rattone agens ,invocandas tres perfonas
divinas dicat ; idem tamen difputans utrum baptifmum aliquando fub perfona unius invocatone colla-
tum prò vàlido haberi oporteat, affirmantem teneat opinionem. Sed e a de re agemùs fuo loco. Interim illos
pudeat,quitam levibus momentis bonam fcriptionem& Ambrofio minime indignam legitimo parenti ereptom
eunt, idque non tantum contra mff omnium , verumctiam contra tot ac tantorum virorum qua catholi-
corum qua fettariorum, qua veterum qua recentìum teftimonia, utfi nolint eorum auctori tate perfuaderi,
faltem multitudine obrui pofiint. Nec dubitamus hoc pervidijfe fcriptores mukos , magnique cnominis in
communtone calviniana 5 quandoquidem paucorum è fuis cenfura infuper habitd, calculum Juum non
fubtraxere ventati'.
Cum igitur Ambrofium hujus libri pojfefiione nihil dejiciat, jam quarendum efi quotum eìdem annum.
aàtnbiiamus. In ipfofiatim Operis initìo illius tnnuere tempus videturfanttus Anlifies\ d hic quippe a it de
moralibus quotidianum fermonem in exponendis patriarcharum geftis fe habuijfe : ubi libros de Abraham,
Jfaac dr 'Jacob , ó 1 alios ab eo intelligi veri certefimillimum efi. Fatemur tamen inde aliquid oboriri dif-
ficultatis, quod eadem de materia varìis annis habuerit fermones , quod & nos fuis locis e indicavimus.
Verum tamen cum credibilefit eum pracipuos tantum fìgnificare , non putamus eadem verba rettius ad
alios referri pojfe quam ad memoratos 5 proindeque annum huic opella Y1 J . circiter duximus adfig.
nandum.
Borro ejufdem infcriptio alibi aliter invenitur. Legitur apud Amerbachium. De Myfteriisinitiandis:
apud Erafmum & Gillotium , De iis qui myfteriis iniriantur : in Rom. edit. de Initiandis : in mff. longe
plurimis , de myfteriis five Initiandis , nimirum prima eorumdem myfteriorum cognitione -, nam alias
fcribendum ejfet de initiatis : in antiquifiimis denique infcribuntur de divinis Myfteriis, aut firn-
pliciter j de Myfteriis : quos & fequimur.
a- Lib. 3. de
Confirm.
Cap. 8.
b Gnp. 6.
beri, & c .
d. Cap. 1.
num. 1.
e. In Ad*