toromiferi't ,'tolerabiliüs eft pïorriiiTum non f a -A nutaret fides , Vaderñ Ùiortis o b tulit, éà ¿ondi.
te re , quam tacere quod turpe fit.
77. Sxpe plerique * conftringuntfeipfosju*-
tisjurandi facràmento: 8c cùm ipfi cognoverint
promittendum non fuifle -y fa-cramenti tamen
contemplatone faciunt quod fpoponderunt :
ficut de Herode fùpra fcripfimus , qui fàlta-
■trici prxmium turpiter proniifit, crudeliter ioL
vit. Turpe, quod regnimi prò faltatione pro-
■mittitiir : crudele -, quod mors prophetx pro
tione ut fi iplè deforet ad conftitutum diem,
vas ejus fibi pro eo moriendum agnofceret»
Nec qualitatem fponfionis qui ofFerebatur re-
fcufàvit, conftantique animo diem necis pxfto-
labatur. Itaque alter fé non fubtraxit,c alter ad
diem recepir. Quod eoufque fuit mirabile, ut
tyrannus eos fibi in amicitiam adfcifceret, quorum
urgebat periculum.
81. Quod ergo in ipe&atis 8c eruditis viris
urisjürändi religione donatur. Quanto tole- B plenum miraculi e ft, hoc in virgine multo ma
ftrdic. I
■rabifeus tali fuiüet perjurium facramento ? Si
tamen peijurium poflet dici, quod ebrius inter
vina juraverat, quodaeviratus inter íaltantium
choros promiíerat. Infertur difeo prophetx caput
: 6c hoc xftimátum eft fidei eífe,quo dementi
x fuit.
78. Ñeque umquam adducar ut credam non
incaute principem * promifiíle Iephthe, ut im-
ímolaret Deo quidquid fibi revertenti intra lignificentius,
multoque illuftrius deprehenditur,
qux ingemifeenti patri a i t : Fac mihi ut e xivit
de ote too. Sed ipatium duorum popofeit men-
fium , ut cum xqualibus conventum ageret in
montibus , qux virginitatem ejus prxaeftina-
tarn neci pio affe&u profequerentur. Nec fletus
xqualium movit puellam, nec dolor flexit, nec
gemitus retardavit, nec dies prxteriit, nec fe-
fellit hora. Rediit ad patrem, quafi ad votum
Judie, i t .
} 6, Ó'feq.
men domus fuæ occurreret j cùm 6c ipfum vo. C rediret, 6c volúntate propria cundantem imti
peenituerit fui, poftquam filia occurrit fibi.
Denique confcidit veftimenta fua , 6c dixit:
tiidm-iS' Heu me , filia me a, bimfcdifii mihi ,fiimulus do-
b Joris fatta es mihi. Qui licet pio metu ac fbr-
midine acerbitatem durx folutionis impleverit -y
tamen lu&um annuum etiam pofteris deploran-
dum ftätuit ac dereliquit. Dura promilfio., acer-
foior folutio, quam necefle habuit lugere etiam
ipfe qui fecit. Denique fadum eft prxceptum 6c
pulit, fecitque arbitratu fpontaneo, ut quod
erat impietatis fortuitum, fieret pietatis facri-
ficium.
C A P U T X I I I .
fiuditham cum multa feríenla fro hone fiate fiubiififiet,
multiflicem refortafie utilitatem.
decretum in Ifrael ex diebus in dies : Ambulabanty D 82. 1 Cce tibi Judith ie offert mirabilis qux ■ M M ..............
mm
Cm- i l . ij .
1 1 . , 4.
cap. Non
f emi er-
Num 14.
l l .& f e q .
inquit y filia fofuli Ifia e l, lugentes filiam Iefhthe
'Galaaditidis quatuor diebus in anno. Non poiliim
accuiare virum qui neceile habuit implere quod
voverat: fed tamen miferabilis neceflitas, qux
folvitur parricidio.
77. Melius eft non vovere, quam vovere
id quod fibi cui promittitur, nolit exfolvi. Denique
in Iiaac habemus exemplum, pro quo
arietem Dominus ftatuit immolari fibi. Non
fudith. 1 6}
formi datum popuhs virum Holopher- I x .& f e q .
nem adit , Aílyriorum triumphali íeptum caterva.
Quern primó formx gratia 6c vultus decore
perculit, deinde fermonis circumfcripfit
elegantiá. Primus triumphus ejus fu it , quod ibidem 1 £
integrum pudorem de tabernáculo hoftis reve- zo*
x it: fecundus, quod femina de viro reportavit
vidoriam , fugavit populos confilio fuo.
83. Hórrucrunt Perf ie audaciam ejus. Utiqu e Ibidem i
femper igitur promiifa folvenda omnia funt. E quodinillisPythagorxisduobus mirantur,non 11
Denique ipie Dominus frequenter iuam mutat
lententiam, ficut Scriptura indicat. Nam 6c in
eo libro qui infcribitur Numeri , propofuerat
percutere morte 6c perdere populum: fed pofl
tea rogatus a Moyfe , reconciliatus eft populo
fuo. Etiterum ad Moyfen 6c Aaron ait: Divi-
dite vos de medio Synagoge ejus, dr confummabo
cos fimul. Quibus difcedentibus de a m i , Da-
than 6c Abiron fubito impios terra prxrupto
foluta hiatu abforbuit.
8d. Prxcellentius 8c antiquius iftud exem-
plum de filia Jephthe, quam illud quod memora-
oile habetur apud philofophos * de duobus Py_
thagorxis* quorum alter cum a tyranno Dio-
nyfio capitis damnatus eilet, prxferipto mortis
die, popofcit ut domum pergendi ei facultas da-
retur, quo commendaret fuos: ac ne revertendi
. * . Cic lib.}. Oific. pag. 40 1 . lin. 4. A c ne ilia qui dem promiff a
fervanda fu n t, qua non funt iis ipfis utilia &c.
-a- Amerb- cum mff. a liquot, dejeratus: quidam a\nejuralus. . . .
promiferat non pauci , promferat: alia vero edit, ac mR. nobifcum
fac iunt, nifi quod pro eviratus , in quibufdam lcgitur , iratus:
prorfus ineongrue.
* . Cic. lib-} ■ pag 40 1 . lin. it . Quid Agamemnon cum devoviffet See.
T>. V c t edit, impedifti mihi, impedifli mihi, in fiimulum dolorum
fiicla es mihi. Rom; Decepifti me, impedimentum in oculis meis in
fiimulum dolorum fa ila eft mihi. MU. vero inter ie conientiunt, nifi
ijuod aliqui leguntj impedifti mihi, in fiimulum Scc. ubircliqui, imexpavit
mortis periculum, fed nec pudoris, quod
eft gravius bonis feminis : non unius iftum car-
nificis, led nec totius exercitus tela trepidavit.
Stetit inter cuneos bellatorum femina, inter vic_
tricia arma, fecura mortis. Quantum ad molem
ip eft at periculi, moritura proceifit : quantum
ad fi dem, dimicatura.
84. Honeftatem igitur fequuta eft Judith ,8c
dum eamfequitur, utilitatem invenit. Honeftaj?
tis enim fuit prohibere ne populus Dei fe pro-
phanis dederet, ne ritus patrios 6c facramenta
proderet, ne facras virgines , viduas graves ,
púdicas matronas barbarica: fubjiceret impuntati,
ne obfidionem dediti one folveret : honefta-
tis fuit ie malie pro omnibus periclitan, ut om-
nes eximeret periculo.
85. Quantahoneftatis auftoritas,utconfilium
pedifti me, ftimulus See.
* . Cic. lib }. Offic pag. 395. lin. 43. Damonem, & I f thi am pi-
thugortos ,ferunt hoc animo inter fe fuijfe, & c. V ide ctiam lib. j .T u f c .
Quarft. pag. 186. lin. 48. & Val. Max. lib. 4. cap. 7 . & rurfus
Ambr. lib. 1 . de Virgin.
c. Omnes edit, ac mil", aliquot, alter ad diem repedavit : reliqui
autem partim rediit, partim, fe recepii, partim etiam, receptas eft ;
Thuan. vero & alii nonnulli melioris not®, alter ad diem recepit.
Haud male, fi ad vadem referas ; idem enim prorfus erit ac fi lege-
retur : alter fpopondit ad diem conftitutum, nifi rtdiiffet reus, mor-,
tern fubiturum,
de
fudtt. 8.
10. Ú’feqi
dê fumniis rebus femma fibi vindicaren, »nec A, periculo, inde op|irobrio,maluithonefta morprincipibus
populi committeret? Quanta honeftatis
te vitare opprobrium, quarri ftudio falutis tur-
pem vitam fubire ac fuftinere. Itaquc duin ho- Ibidem 60.
neftati intendit, etiam vitam refervavit: qux fi
id quod fibi videbatur ad vitam utile prxopta-
viflet, non tantam reportaffet gloriam :immo
etiam id quod non folum inutile, fed etiam pe-
riculofiim foret, pcenam criminis forfitan non
evafillet. Advertimus igitur quia id quod turpe
e ft, non poffit eile utile : neque rurfus id quod
B honeftum eft, inutile -y quia complex honeftatis
eft femper udlitas,8c utilitatis honeftas.
auftoritas, ut Deum adjutorem prxftu
meret : quanta gratia, ut inveniret ?
C 'A P U T X I V .
JElifai fa cl um quam honefium atque utile fuerit.
Eju/aem cum decantato Gracorum fiacinore corn-
faratio. lohannem fro hone fiate v i tarn imfcn-
dijfe : nec non Sufannam eadem caufa fie mortis
fe r ie ulo objccijfie.
86.
Reg. 6.
&MUid
vero Elifieùs nifi honeftatem fè-
quutüs e ft, cùm exercitum Syrix, qui
C A P U T X V ,:
ad obiicicudum eum venerat, captivum intro-
duxit in Samariam , cujus oculos excitate ob-
duxerat, 6c dixit : Domine , aferi oculos eorum ,
utvideant, & viderunt ? Itaque cùm\rex Iirael
percutere ingreffos v e lle t, eamque fibi dari à
propheta facultatem pofeeret -y reipondit non
percutìendos , quorimi captivitatem non, e ffe te & i i tógiTmedicusVeniffet, pollicenidamrum
manu operams, armifque bellici^,; fed niagis fe regi venenum , vinaum eum ad hoftem remi.
Relàto Romanorum generofio confilio , maximam
fuijfie Moyfi hQnefiatis curam} ex ejus fa llis declarator.
9* MEmorabile ferunt rhetores , quod *
dux Romanorum cùm ad eum àdverfubfidio
alimentorum juvandos. Denique epuù
iaribus refefti copiis >, nùmquampoftea in terrain
Ifrael piratx Syrix revertendum putarunt.
87. Quanto hoc fiiblimius, quam illud Grx-
corum * quod cùm duo populi adversùm fé de
gloria imperioque decertarent-, 8c alter ex his
haberet copiam quemadmodum navçs alteríus
opuli clanculo exureret, turpe credidit : ma- flu
fèrit. Et re vera prxclarum, ut qui virtutis certamen
fiifceperat, nollet fraude vincere. Non
enim in victoria honeftatem ponebat : fed ipfam,
nifi honeftate quxfítam, viftoriam turpem pro!
ñuntiabat.
92. Redeamus ad noftrum Moyfen, atque ad
fuperiora revertamur.j ut quanto prxftantiora
tanto antiquiora promamus. Nolebat yE.gypti
uìt^ieipgnbpó'ire hohefte,<juanV plus turpi-ß r e x populum dimÌtteie patrum. Dixit.Mo'yfes
ter. Et ifti quidem fine flagitiohoc facere nequi-
bant, ut eos qui confummandi belli Perfici gratia
in focietatein convenerant, hac fraude deci-
'perent -y quam licet poifent negare-y non pofleht
tamen non erubefeere: Elifieus autem non fraude,
deceptos licet, fed poteflate Domini percuf.
lös 5 maluit tamen fervare quam perdere -y quiä
decorüm foret hofti parcere, & adveriario do-
inare vitam, quam potmilet auferre, nifi peper-
cifiet.
88. Liquet igitur id quod decorum e ft, fenu
per efle utile. N am & Judith fanfta decoro con-
temtu proprix falutis folvit obfidionis pericu-
lnm , b & publicam honeftate propria adquifivit
utilitatem : & Eliixus gloriofius ignovit, quam
perculit : & utüius refervavit hoftes, quos ce.
perat.
89. Quid autem aliud Johannes nifi honeftatem
confideravit,'Ut inhoneftas nuptias etiam
facerdoti Aaron, ut extenderet virgam fiiam
fúper omnes aquasrrÉgypri. Extendit A aron, &
convería eft aqua fluminis in fanguinem, & ne- %°-
mo poterat bibere aquam, omnefque yEgyptii
fiti peribant : fíncera autem fluenta patribus ibidem 9 .
abündabant. Jaftaverunt fivillam in cxlum 6c 10-&feF
fhfta funt ulcera, & veficx^ candentes in homi-
nibus 6c quadrupedi bus. Deduxerunt o-randi-
nem in igne flammeo, contrita erant fuper ter-
E í ain o á m . Rogavíc Mgyíes, & univèifìi in mi™,..
íuam gratiam reverteruñt: grando íedata eft
íanata ulcera,folitos potus ilumina prxbuerunt!
93. Iterum caligantibus tenebris operta erat ibidem 10 .
terra per triduum, ex quo Moyfes manum Je.- zz-
vaverat, 6c tenebras infuderat. Moriebatur o.m- ibidem i t .
ne primogenitum ^Egypti, cùm Hebrxorum
omnis eífet inoffenía progenies. dRogatus Moy- d
fes i ut his quoque finem exitiis daret, oravit 6c
impetravit. In ilio prxdicandum, quod á frau-
-in rege non poffet perpeti, dícéns:hs¿ ¿icét ti~ p ¡Of-cörifortio remperaVeritLín ’hoc mirabile
btiil i1l1lla itmwi t./ivx/oivrfelMm, hha ilb-.evrvne . Potuit tacere, nnii fhi indeco.
n - .1! * t- . • .
rum fibi judicaflet mortis metu veruni non dice-
r e , c inclinare regi propheticam àuctoritatem,
adulationem fiibtexere. Sciebat utique moritu-
rum fe efle, quia regi adverfabatur: fed honeftatem
faluti prxtulit. Et tarnen quid utilius qiiam
quod paflìonis viro fancbo advexit gloriam ?
90. Sanfta quoque Sufanna denuntiato fallì
teftimonii terrore ^ cùm hinc fe videret urgeri
a. Mf. Thnan. nec d principibus populi adjutorem profumerei. i
*• Cic. Offic. lib. 3. pag. 394. lin. 17 . Themiftocles poft viStoriam I
hujus belli, quod cum Perßsfu it See. Idem legimus apud Plutarchum I
in Ariftide. - 1
b. MIT. aliquot, & publicam honeftatem, propri am acquifiv it utili- |
■tatem : alii nonnulli, & publicam honeftatem propria acquifivit uti- 1
lit ate. Magisicite reliqui accdic. utinccxru.’ ^
c- Ita miTlongc plurimi : alii autem aliquot & omnes edit. ìndi- I
S. Ambr. Tom. II;
quoniam divinitus intentata fiipplicia virtute
propria etiam fab hofte detoricrit, vere nimium,
ficut fcriptum eft,manfuetus 6c mitis. Sciebat N um .iu
quod fidem rex non fervaret promiffis • tamen }-
honeftum putabat ut rogatus oraret, Ixfus be-
nediceret, appetitus remitteret.
94. Projecit virgam, 6c ferpens faftus eft, qui Exod. 7 .1
devoravit ferpentes ^Egyptiorum : fignificans
quod Verbum caro fieret,qux ferpentis diri ve-
( nari regi, propheticam auéloritatem aditlatione fubtexere.
* . ( ic-lib. 3. Offic. pag. 399. lin. 4 1 . Quamquam id quidem cum
fepe alias, turn Pyrrhi b e llo .... perfuga ab eo venit in caftra Fabricii
I eique eft pollicitus-,ppremium. See
1 d. MIT ac vet. edit, hoc tantum diffident, quod pro ro-ratur plu-
| res mff. Jcgunr, rogatus, & pro exitiis. mff. nonnulli habem, e'xitus.
I Rom. autem edit, poll verbum daret, adjecit & benediceret fublatis
] hifce aliis > óravit & impetravit.