dum carnem Filius «ft.-, ¿ a v id fcilicet, ejusAmofatenum, Filius Öavid eft contra Valenti.
etiam- fecundum divinitatem. 8c dominus 8c
Deus crederetur. Vides igitur quia nomen ^ pie-
tatis 8c dominii difcretum eil.
io i. Et bene Dominus (uum quidem Patrem,
Cidi autem 8c terra: dóminum prxdicavitj ut
tu cùm legis 8c Patrem 8c dominum, intélligas
Patrem Filii, 8c dominum creatura:. In alio
num: Filius Dei eft contra Arrium atque Sa-
bellium gentilis erroris heredes. : Dominus David
eft contra Judxos, qui Dei Filium in came
cernentes,. hominem tantummodo inlpio furoa
re credebant.
106. Sed Ecclefiaftica fide 8c Dei Patris 8c
David idem atque unus eft Filius j quia incarprirogativa
naturce e ft, in alioaudoritaspotef- nationis Dei myfterium univerfx falus eil crea-
tatis • form am enim fervi accipiens , eo utique tu rx , fecundum quod fcriptum eft: Utfine Deo
dominum vocat , quö fervitutem fufcepit,xqua-B pro omnibus guttaret mortem, id e i l , quod crealis,
in Dei forma ", fervus in corporis c fervitus,
enim carnis, dominatus autem divinitatis eft.
Unde 8c Apoftolus ait: Deus domini nostri Je fit
Chrifti, pater gloria, hoc eft, Deum adfumrio-
nis humana: adferens , Patrem autem gloria:.
Num enim duos filios habuit Deus Chriftum
8c gloriam ? Minime. Ergo fi unus Dei Filius
Chriftus, utique Chriftus eft gloria. Quid autem
ei derogas, qui Patris gloria eft'
tura omnis fine paifione aliqua divinitatis Dominici
fiinguinis redimenda fit prerio, ut alibi
habet : Omnis creatura liberabitur a fervitute cor* ¡
ruptionis.. ,
107. Aliud eft igitur fecundum divinam fub-
ftantiam, aliud fecundum fufceptionem carnis
filium nominati: nam fecundum generationem
divinam Deo Patri xquàlis eft Filius, 8c fecun-
dum fufceprionem corporis Deo Patri fervus
103. Si ergo 8c Filius gloria eft , 8c PaterC eft-j quia formam fervi, inquit, accepit : unus
gloria j quia Pater glòria: non poteil aliud effe tamen atque idem eft Filius, Contra autem
quam gloria : non divifio gloriaram , fed una fanao_patriarchx David fecundum gloriam
Fhil. 1.7.
eft gloria. Itaque ad proprietatem natura: gloria
refercur > dominatus autem ad fufcepti corporis
fervitutem. Si enim caro etiam jufti ani-
1 Cor 9. x i - ni£è fubditaeft, ficut fcriptum eft : Castigo corpus
meum, drfervituti redigo; quanto magis fub-
p f a i . tn . jecta eft divinitati , de qua dicitur : ¿¡Suo ni am
?1, unìvcrfa ferviunt tìbi ?
fuam Dominus eft,.fecundum corporalis fuc,
ceifionis feriem filius e f t , * non deficiensà fe ,
fed noftrx jus fibi adoptionis àdquirens.
108. Nec folum ex genere David fervitutem
fufcepit in periona hominis j cfed etiam ex nomine
, ficut habes: Invent David firvummeum;
8c alibi : Ecce ego mittam ad vosfervum meum,
104. Una autem quxftione 8c Sabellianos D °Hens nomen efiei. Et ipfe Filius ait: sic dicit
8c Photinianos 8c Arriados Dominus exclufit.
Nani cùiii Dominitm dixifle Domino dicit,.Sa.
bellius excluditur , qui eunidem Patrem vult
effe quem Filium. Excluditur/Phorinus, *qui
'fecundum carnem judicat 5 quia dominus David
regis iión poterat effe, nifi qui Deus eft j fcrip-
tuñi eft enini : Dominum Deum tuum adorabis ,dr
illi'fo li fervics. Numquid contra Legem pro-
phèta fentiret, qui fub Lege regnaret ? Exclu-
Dominus, qui ftnxit me ex utero fervum fibi, di
dixit mihi : Magnum tibi eftvocari puerum meum.
Ecce pofui te in teftamentum generis mei , in lucem
gentium ; ut fis in falutem ufque ad extremum terra.
Cui hoc dicitur , nifi Chrifto ? qui cùm in
forma Dei eflèt, exinanivit fe, 8c formam fervi
acCepic. Quid eft in Dei forma, nifi in divinitatis
plenitudine ?
109. Difce igitur quid fit: Formam fervi ac-
Zach 3. S.
Efa'ni.S.
ditur Arrius, qui Filium federe audit ad dexte- E cepit, id e ft , plenitudinem perfedionis humaram
Pacris • ut fi ex ufu argumentetur humano,
ipfe fe périmât, 8c venenum facrilegx difputa-
tionis fuæ in fe refundat, b ut dum inxqualita-
tem Patris 8c Filii ex confuetudine hominum
interpretatur, in utroque à vero- devius, eum
præferat cui derogar,confefliirus priorem quem
audit ad dexteram, Excluditur etiam Mani-
chxus ‘ non enim negat efle fe David filium
fecundum carnem -, ut pote qui clamantibu.s
næ, plenitudinem obedientix.Ideoque dicit in
pfalmo trigefimo : Statuisti in locofpatiofo pedes
mees. Super omnes inimicos meos fictas fum opprobrium.
Illustra faciem tuam fuper dfervum tuum.
Servus dictus eil homo, in quo iandificatus eft :
fervus homo , in quo undus eft : fervus homo,
in quo fadus fub Lege , fadus ex Virgine eft j
8c ut compendio dicam, fervus didus e ft, in
quo matrem habet, ficut fcriptum eft : ODomicxcis
: ifefufili David miferere nobis ; 8c deleda- i 'n e, ego fervus tuus, ego fervus tuus, & filius an-
tus eft fide, 8c ftetit 8c curavit eos : fed negat cilla tua ; 8c .alibi : AffliStus fum dr humiliatus
hoc fuse effe ieternitatis, fi David folius filius fum nimis.
à perfidis nominetur. , no. Quis nimis humiliatus eft, nifi Chriftus,
105. Nam Filius Dei eft contra * Hebionem, qui venit ut .omnes liberaret per obedientiam ?
Filius David eft contra Manichieos : Filius Dei Sicut enim per inobedientiam unius hominis pec-
eft contra Photinum , Filius David eft contra catores conf ittiti funt plurimi , ita dr per unius
Pßtl.JO. J.
IX. & 17-
T fa l.iiy 7.
P f * h 7-9-
Marcionem : Filius Dei eft contra Paulum Saa
. Quidam míT, Patris & Domini.
*. Id e ft , qui Chriftum antequam carnem fufciperer, fuilfc negat, 1
ut alibi à nobis obiervatum eft,
b. MU. a iquoc, ut Deo in.aqualitatem. . . . interpretans , in I
Sitraque & c
* . Hebioncm in Çhtifto nihil agnovifTc, quod non effet puri àc I
nudi hominis, tradit Tettullianus lib. de Carne C i t . cap.iS. Eulcbius j
lib. J. Hift. cap. a i . & 1 7 . Epiphanius Hset. 30. Auguftinus de |
'Her. cap. io - & alii. Pauli quoque Samof. is criot fu it , quem- j
admodum ex Eufebii lib-y - cap- i g . & lib. 7 . cap. 17 . 19 . Sc 50. j
cognofccre eft, ut putum hominem Chriftum diccrcc. Addcbat» - j
obedientiam jufti conftituentur multi. Quis calir
racn Vc rbumècxlo delapfum in Jefu habitafte, uri tcftarur Epi-
phanius Hat. 6 f . Ejufdem hxretici Auguftinus quoque meminic
lib- de H&ref. cap-44. atque ahi.
* . Hilarius lib. i . de Trinit. Totejlatis dignità* non amittitur,
dum carnis humìlitas àdoptatur,id eft, incarna don: fufeipitur. Q u a
duo membra tam apre rei’pondcnt duobus hifee Ambrofianjs, ut iìs
commentarli vicem prxftare poflìnr.
c. Nonnulli rnlT. fed etiam ex Domino. Parum congrue.
d. MlT. aliquot, fervum tuum. Servus eft, in quo tmclus eft :
fervus eft, in quo fan eli f i catus eft : fervus eft, in quo ereatns eft, &
spendio dica/» Se a.
P fa l.iif.iy
0 * 1 7 -
Ty.hf-10.
\v/i!.Sf.x.
J ~cch, 1 4 .
)&x*.
ftban.j 8
Ìbidem i j .
Il/idem j i .
I Ìbidem i j .
tem falutarem accepit, Chriftus princeps fa-A C A P n T t
cerdotum , an David, qui rieque iacerdotium ^ X*
habuit j neque paffionem fubiit ? Quis iäerifica- Jttdaho more ordinem verborum: In nomine Pä-
vit lioftiam laudis ? cris & Filii -8c Spiritus iän d i, objicientibus -,
ih . Sed fi hoc parum eft -, accipe àliud : Cufi
todi animam meam,quoniam ego fanttut fum. Numquid
de fe hoc diceret David \ Sed ille dicit, qui
ait : Non derelinques animam meam in inferno, nec
dabis fanttum tuum videre corruptionem. Idem
ergo utrumque dicit.
prater refponfum quod Vir fanttus indicat a fe
jam datum > regerit etiam Filium ante Patrem
fape lo cari.
Uid quod etiani more judaico falfi 8c
impudentes interpretes Arriani verborum
fune divinorum, S dicentes ufque adeo aliam k wiv. .i- . . 1 ^ _
Alias Ca^.
I V.
12,. Addidit vero : Salvum fac fervum tuum; B Patris, aliam Filii, aliam Spiritus fancfti effe poli
fra > Ti/t tuàrm A* Mia teftatem, ut fcriptum fit : i t e , docete omnes gentes,
8c infra : Da poteftatem pucro tuo, drf t Ho and Ila
tua, 8c alibi, id e ft , in Ezechiele ; Et fufcitabo
fuper cos paStorem un um, dr feget eosfervus me us
Davids Ipfe pafcet eos, dr erit eorum paftor : dr
ego Dominus ero illis in Deum , dr fervus me us Dav
id in medio eorum princeps. Utique David jam
defunétus erat, filius Jeile. De Chrifto itaque-
dicit, qui propter nos filius an cilia: faclus e ft,
fecundum formam hominis : nam fecundum di-
baptiz,antes eos in nomine Patris dr Filii dr
Spiritus fantti; 8c ex verborum ordine differen-
tiam divina: faciunt poteftatis ?
H7. Ego autem licet hoc ipfiim teftimonium
in fuperioribus libris pro unitate adferuerim majeftatis
ac nominisj tamen fi hinc faciuntquxf-
tionem , poflìim teftimoniis adferere Scriptu-
rarum in pleriique locis prius Filium nomiria-
vinam generationem non matrem habet ,ied Ctum, poftea Patrem didlum. Numquid igitur
Pflrri“m •npr quia Filli fignifìcatio ante prxmifla eft ve^boi
rum, ut Arriani volunt, prxjudicio p’ater fe.
cundusàFilio eil ? Abfit, inquam, abfit. Nefcit
hunc ordinem fides, nefcit difcretum Patris 8c
Filii honorem. Non Iegi, non audivi, nec ali-
quem in Deo inveni gradum. Nufquam fecundum
, nufquam tertium Deum legi : primum
legi, primum ac folum audivi.
118. Si ordinis exigimus fuperftitionem , nec
Patrem : nec corporalis ventris eft fruclus, fed
fempiterna Dei virtus.
ii 3. Ergo etiam illud cum legimus quia dixit
Dominus.- Tempus meum nondum impletum eft;
8c : Adhtic modicum vobifeum fum ; 8c : Vado ad
cum qui mifit me ; 8c : Clarificatus eft Filius hominis
, ad incarnationis iacramentum referre de-
bemus. Cùm autem legimus : Et Deus clarificatus
eft in eo,dr Deus clariftcavit eum ; quid ibi eft __
quæftionis,ubi 8cFilius clarificaturà Patre, 8cj) ad dexteram Patris federe Fifius debet,nec pri.
Pater clarificatur à Filio-'? • a : I >
114. Denique ut fidem unitatis 8c copulam
Trinitatis aperiret, etiam ab Spiritu clarificanÈ//
1/.44.6.
Ibid, 8. 54.
dum eile fe dixit, ficut habes: ille de meo acci-
piet, dr clarificabit me. Clarificat ergo Dei Filium
etiam Spiritus ian&us. Quomodo igitur
mum fe 8c principimi! debuit dicere. Male ergo
Evangelifla priuìi i Verbo, quam à D eo cbe-
pic, dicens In principio erat Verbum, Sr Ver- iohm.ì.ì.
bum erat apud Deum. liccnin: juxra hi::nani rltus
ordinem, priùs Patrem debuit nominare. Ne-
feivit etiam Apoftolus ordinejn, qui ait Waulus
ipfe dixit : Si ego darif cancro me ipfum , claritas fervus 0 hrim fe fu , vocatus apoftolus ¡fegremtus
mea nihilum c jlf Ergo nihil eft claritas filili Sa- in Evangelium » eis & alibi : Gratia domini noftri
crilegum eft .dicetej nifi referas ad carnem ; quia 'g f i chrifti ; caritas D e i,& comrnunicatìo spi-
ex perfona hóminis Filius loquebatur, eo quod g ritus ftaniti.Si verborum perfeqùamur ordinem
Rom. i. i .
x .C o r t J.ìjj.
comparatione divinitatis nulla eft carnis claritas.
115. Definant igitur impie objicere, quod in
fiiam perfìdiam retorquetur. Dicunt enim :
Scriptum eft: Nunc clarificatus eft Filius hominis.
a N on nego fcriptum : Clarificatus eft Filius hominis
; fed videant quid fequatur : Et Deus clari-
ficatus eft in eo. Ego excuiàtionem habeo de
Filio hominis , ille de Patre non habet 5 quia
Pater non iufcepit carnem. Excuiàtionem ha- p
b eo , 8c non utor : ille non habet, 8c calumnia-
tur. Aut fimpliciter me patiatur intelligere, aut
ad carnem referre quæ carnis funt. Pia mens,
quæ leguiitur fecundum cameni divinitatem-
que,diilinguit : iàcrilega confundit, 8c ad divinitatis
detorquet injuriam, quidquid fecundum
humilitatem carnis eft di&um.
a. Veteres edit, ac plurcs mT. Scriptum eft enim, non nego : Nunt
clarificatus eft Filius hominis. Sed videant quid adjeclum fit-.Cla- _
vifteatus eft Filius hominis. Videant etiam quid fequatur & c . Edit, j j
Rom. cum mif. nonnullis, u . Ucce autem non abfurda [
in primo Filium pofuit,in fecundo Patrem. Sed
verborum ordo fiepe mutatur 5 8c ideo non de-
bes vel de ordine, vel de gradu Patri Deo 8c
Filio ejus fàcere quxftionem , cùm fecundum
divinitatem divifio nulla fit unitatis.
C A P U T X.
Arrìanos ad gentiles pàlam tranftre, dumobjiciunt
illa verba : Qui in me credit, non in me credit,
8cc. Verus loci fenfus explicatur, dr nè
credatur Dominus nostram inìpjum fidem prohi-
buijfe, alias ut Deus, alias ut homo loquutus
oftenditur. Mox variis ejufdem fidei effettibus
prolatisin medium, alios quoque noftnullos locos
eodem modo fumendos probat.
119. A D extremum ut chriftiaiios fe non
effe manifeftent, negant in Chriftum
efle credendum, dicentes fcriptum effe: Qui in i
me credit, non credit in me, f e d in eum qui me 4
mifit. Hanc ego exipe&abam confeflìonem,
quid me quibumam ambagibus ludebatis? Scie-
barn mihi adverfum gentiles eile contentionem:
fit cjus le ¿rio, nobis tamen altera magis arrider«, fi pro Nunc clarificatus
eft Filius hominis, primo loco pofitum eTet, Si egoclari*
ficavero me ipfum & c. H o c quippe modo concinnior effet oratio»
nis tcxcus & feries.