titique Salomonen! plus quam Àrrius.3 8c erat A cùm iri ufu ìioftro id fit exire A quòd jam fit j
peritus in Lege 5 & ideo quia legerac, non crea,
tum Chriftum dicit eiTe, fed genitum. Legerac
P/ul-i+s .y. enim : Ipfe d ìx i t ,& fatta funi : ipfe mandavi*, &
creata funt. N umquid dido fadus eft Chriftus ?
numquid mandato creacus eft Chriftus ?
io6. Quomodo autem creatura in Deo efle
poteft iEtenim Deus natura: fimplicis e ft, non
9 con jundhe atque compofit£e:a cui nihil accedat
fed folum quod divinum eft in natura habeat
8t ex interioribus' fecretis prodire videatur 3
quod exire perhibetur: angnftis licet fermoni-
bus proprietatem diVinæ generationis adverti-
mus j ut noli ex loco aliquo videatur exifle,
fed ut Deus ex D eo 4 Filiùs ex Patre 5 nec videatur
ccepiflè ex tempore, qui ex Patre nascendo
prodit, ut dixit ipfe qui natus eft : E x
ore altiffimi pròdii.
n i. Sed li naturam non agnofcunt 3 fi non
tccle f.n .j,
fua * complens omnia, nufquam ipfe confufus ì ß Credunt Scripturis 3 vel operibus credant. Cui
penetrans omnia, nufquam ipfe penetrandus :
ubique totus 5 eodemque tempore vel in cario,
vel in terris, vel in noviflìmo maris prasfens:
vifii incomprehenfibilis, fatu ininterpretabilis,
fenili inteftimabilis 3 fide fequendus , religione
Venerandi^ ut quidquid religiofius -fentiri poteft
, quidquid praftantius ad decorem ^quid-
quid liiblimius ad poteftatem s hoc Deo intel-
ligas' convenire.
107« Ergo quia in Filio complacet Pater, q
crede quia dignus Patre Filius , crede quia à
Deo exivit Filius , ut ipfe teftatur dicens : E x
Deo procef ji , & veni ; & alibi : A Deo ex ivi. Quj
ex Deo proceflìt,& à Deo exivit ,nihil aliud
poteft habere, hifi quod Dei eft.
C A P U T X V I I .
Chriflum Veam verum effe ex eo probat, quod fit
proprius Dei Filius ; pramìffaque difficultatis
Ep hef.j.ì
dicit Pater : Taciamm hominem; nifi ei quem
verum Filium fciret i In quo nifi in vero luam
inlaginem recognofceret ?Non eft unum adop-
tivus 8e verus 5 nec Filius diceret Wnumfimus;
c fi fe cum vero s qui verus non eilet ipfe, con-
ferret. Fdciamus ergo dicit Pater. Qui dixit,
verus eft : poteftne ergo Verus non eile ille,
qui fecit j &' quöd dicenti defertur , facienti
riegatur ?
- Hi. Quomödö autem liifi verum Filium fciret
, committeret ei voluritatis fuje unitatem,
& operis veritatcm ? Chm enim eadem faciat
Filius opera > qua: Pater fa c it, 8c quös vult vi-
vificet Filius, ficut fcriptum eft 3 nec differens
poteftate 3 8c Über eft voluntate • ita unitas fer-
vatur j quia 6c virtusDei in divinitatis proprie-
tate eft 5 8c libertas non in aliqüa differentia,
fed in unitate eft vqluntatis.
113. Türbati in Freto f apöftoli 3 licet adhuc
/ohah. ii ,
fkbonentii fólutione, e.m ien rem inde confir- D non crede“ es corde I abi P™mim fub pedfbjs
Domini ludere aquas ì 8c inquietò maris jeftu
deambiilantis Domini iiiper aquas intrepida vi-
dere veftigia 5 fubitoque navi qua: fluffcibus tur-
baretur i ubi_ earn tairieri Chriftus adfeendit 3
plàcidata asquora,8c dementaconfpexere fa-
mulantia 3 verum Dei Filium erediderunt* di-
centes : Vere Dei Filius es.
114. Hoc idem Centuriò cum aliis qui fecum
érant, tremefaeftis muiidi cardinibus in paffioilé
I h l/ lP l.P '1 / ln iC il .-il? tn n n iA t*A m o r t o v f l . i l mat, quod fitgemtus, quodque ex Deo extent.
His fiubditPatris ac F ilii unitatem operationis ac
voluntatis.Tum apoftolà (^Centurione quem cum
Arrìanìs contendit, in tefiimonium additetis
Efaiam jungit ac jobannern.
Ul P l rus Deus, verus è vero, 8c adeo ve.
rus,ut ipfe fit veritas. Itaque fi nomen quæturalem
rimus, veritas eft : fi majeftatem quéerimusna- E Domini coiifitetur : 8c tu 3 hreretice , riegas i
^ eo uique Filius Dei verus e ft, ut 8c
proprius. ScriptUm eft enim : ¿¡)tdproprio Filio
won pepercit ¿fed pro nobis tradidit eum : tradidit
utique iecundum carnem, Proprietas divinitatis
eftj veritas proprietatis s mifericordia pie-
tatis, oblatio fecnritatis.
i©o. Sed ne calumniarentur, quia fcriptum
e ft: Tradidit eum Pater; ipfe Apoftolus alibi dixit
: Pax d Deo Pdtre , & domino noftro Jefu
Centurio dicit : Vere Filius Dei erdt ifie. Erat.
inquit Centurio,. 8c Arrianus dicit, non erat.
Ille ergo generationis 8c .veritatem 8c ieternita-
tem adferit manu cruentus, fed niente devotus*
tu , hairecice ,• veritatem, generationis negas i
tempus adferibis i Utinam malius potius quàm
aiiimam cruentafles 1 Sed riec inanu innocens,-
8c mente feralis, quantum ill te eft , mortem
infers j qui infirmum opinaris.| immo , quod
loban.f. 15,
f
Maul?. 11.
&f‘f
ibidèrft.iï;
Matth- ij.
chrifio, qui fe dedit prò peccatìs nofiris iFa alibi: F gravius eft t etfi divinità^ vulnus fentire 11011
Si cut Chriftus c dilexìt nosi & tradiditfernet ipfiim pdlfit 3 quod in te tameil eft ,• majeftatem fuam
prò nobis. Si ergo 8c traditus eft à Patre ,8c ipfe in Chrifto non corpus irttérficere coiiaris.
ie tradidit, apparet urlam eile operationem
unam eile Patris 8c Filii voluntatem.
n o . Si. natufalem ergo majeftatem quazrimus,
genitus eft. Qiii genitum inficiatur, proprium
liegatjqui proprium a b h u i t , commu n e m ceteris
arbitratur. Sin vero generationis ipfius proprietatem
requirimus , ex Deo exivit. Nam
a- Vet. edit, ac mif. nonnulli, cut,nihil actidat: Rom. edit. Se
alii m(T- numeroiiores ■. ■ ■ accedat. Et infra ubi nos. cum cadcra
ltom. edit, ac rtilT- pluribus¿.fata ininterpretabilis» aut affatu üt in
mif. cjuibufdam; ccteri m lf & edit.fa ilu interpretabilis. Non om-
nino male, fi fatla pofitum fuerit pro facto five operatione , unde
Deum interprctamur acque cognofcimus
b. lta Gill, ac Rom. edit, cum mfT. plerifijue : Amerb. vero
& Eraf. & a Deo verm: reliqui dcnique m(T. c r * Deo Dens,
iij. Verum igitur Deum dubitare non poiTli-
mus 3quem verum Dei Filium 8c carnifices cre-
diderunt, 8c dzemones fatebantur : quorum
nunc non teftimonia requiruntur, fed tuis tarnen
facrilegiis prieferuntur.Illos nominavimus^
ut erubefceres : divina quoqüe reiponia adhi-
buimus, ut crederesj
c. MIT. aliquo t, dilexit vos\ & . pro' vtibis.
d .lA fi. IKS, quod jam f i t ex interioribus fecretis exire , quod &C.
unus, quod jam ex interioribits fecretis prodire videatur Sec.
c. Gmnes edit, ac pauci mil", f i fe cum uno .- ceteri , f i fe cum vero.
Melius, ut per ie liquet.
I f. Non pauci mif. Turba'.j in freto apoftolorum .licet adhuc non
credentium chort: unus , Turbatum in frgto apoftolorum licet adhuc
non credentium cor.- commodius ajii & edit, ut in textu.
ii6._ C km a t Dominus per Efaiam : Servienti- A rum per fignum fuæ pdifionis 8c nominis dom
bus mihi vocabitur nomen novum, quod benedice-
tur fuper tcrram, ¿r benedicent Deum verum :. &
qui jurant fuper terr am, jurabunt per Deum verum.
H iec, inquam,dixit Eiaias, quando vidit majeftatem
ejus. Hoc in Evangelio defignatur ,
quod majeftatem viderit Chrifti i 8c loquutus
fit de eo.
117. Accipe tamen quidetiam fcripferit Evan-
gelifta Johannes in epiftola fua dicens : Scimus
nus jeius fuo probaret ie adeile Concilio^Crux'
in trecentis, Jefu nomen in decem 8c octo eft
iacerdotibus.
in . Hoc 8c in * Ariminenfi Concijio habuit
prima confeffio, 8c poft Ariminenfe Concilium
fecunda corredio. Confeifionem epiftola ad"
imperatorem Conftantium mifla.teftatur, cor-
redionem fequuta Concilia confitentur.
C A P U T X IX .
quid Filius Deiapparuit, dr dedit nobis.fenfum,B ». . x . . .
* ut (omtfimus "a r em , ér^fimus in m o Ulto VbtAmofrtmitm emtmorans tmribus dtribuit.
ejus fe(u Chritto domino no fir0. Hie efi. verus
peus, & vita aterna. Verum Johannes Filium
D e i, 8c verum Deum dicit: ergo fi verus Deus*
Utique non creatus 3 nihil fallax habens atque
Fucatum,. nihil confufum atque diflimile.
C A P U T XVI I I .
In Nicdna aefinitione AYrianos errores, ne'quem
Alias Cap.
vi l i .
&
Àlias Cap.
1 X.
eumdem refeMt Johannis tefiimonio, ac e re nata
tragicam harefiarchx mortem deferibit. Mox
fingtllatim reliquas ejufidem blafphemias expen-
dit&confutat.
123. \ Rrius ergo dicit: Erat quando non
erat • fed Scriptura dicit, Erat, 11011
d ic it, non erat. Denique Johannes feripfit •
In principiö erat Verbum , & Verbum erat apud •
iecifidnt .cbmmtmordn.IidcMcum mbthemati c ¡oenm riene er* Verbum : hoc erat mfrituifU
fuo referuntur, qu 'od non modo Nicad lat um ■ - ' ^
dicitur ,fed & Arimini femel ac herum.
n8. # " \ Eus igitur Cx Deo} lumen de luminei
§ Jf Deus verüs de Deo vero, ex Patre
hatus, non fadus, unius Fubftantiæ cum Patre.
ii j> . Sic nempe .* noftri iecundum Sc/ipturas
dixerunt Patres 3 qui etiam iacriiega dogmata
ideo fiiis inferenda putavere decretis , u& Arrii
perfidiii ipia Fe proderet 3 ne quafi ;fucis quibufapud
Deum. Ecce quoties e^r j Se nufquam dixit
quod non erat. Cui èrgo credimus jjohan-
ni in Chrifti pedore recumbenti, an Arrio
^ inter eiFufa fe fua vifeera volutami • ut agnoi-
ceremus fimilem Judà: pròditoris Arrii quoque
fuifle p.erfidiam, quem fimilis pnella damnavir.
124. Effuilà funt enim 8c Arrii vifeera, pu-
det dicere ubi 3 atque ita crepuit medius, pro--
ftratus in faciem 3 ea quibùs Chriftum negavedaiii
8c colori bus illità velaretur. Fucum enim D ra t, feeda ora pollutus. Crepuit enim 3 ficuc
faciunt, qui non audent explicare quod fen.
tiunt. Cenforie itaque impietas arriana non ex-
pofitione referatur , fed damnatione detegitur j
ut qui curiofe geftit. audire 3 prius damnatam
cognofceret ,me laberetur 3, quàm expofitam
audir e t , ut. crederet;
110. Eo s ,binquit, qui dieunt * Erat quandd
non erat 3 8c antequam nafeeretur non erat : 8c
qui ex nihilo fadum, aut ex alia fubftantia vel
etiam de Juda Petrus apoftólus dixit 3 quia pok
fedit agrum de mercede injuftitiie,. 8c in faciem
pròftratus crepuit medius 3 8c effijfa funt omnia
vifeera ejus. Non eft fortuita m.ors i ubi in fa.
crilegio pari pcenx parilis proceillt exemplum 5
ut idem fiibirent fupplicium qui eumdem Do-
minum negaveirunt, 8c qui eumdem Dominum
pròdiderunr.
115. Veniamus ad alia. Àrrius dicit: Ante-
V crlct dieunt efle jautmutabilen^aut converti- E quam nafeeretur „non erat: fed Scriptura dicit
Mòg.h.f.
bilem Dei Filium 3 anathematizat catholica Se
apoftolica Ecclefia;
121.. Accepifti , fände Imperator 3 eos qui
talia adferunt, jure damnatos. Non humana
induftria3 c non. compofito aliquo trecenti de.
ceni 8c odo^ut fupra preflìus.dixi,epifcopi ad
Concilium convenerunt : fed ut in numero eoa
. Ita edit, ornnes- ac .tnlT. aliquot : alii vero inulto plures, ut I
cognofcanms poteftatem. Non fiuis rccte. 1
* . Supcriorcm ffdei definitioQem nihil aliud eile quam Nicsni I
Symboli compendium declarat Ambrofius.-Idem quoque difeimus j
É colleftoribus Aftuum Synòdicorum , ex poftcrioribus Conciliis, I
ehalccdoneufi & äliis ", ex variis quoque PP. Athanafio efiift. ad |
JOvin. Bafilio epift 78 . & c. item è codicibus Canonum Ecclefia: I
Romana: atque Africana: : poliremo cx hiftoricis Ruiino lib,. 1. 1
cap. è . Socrate lib. 1. tap. 8. Thcodorcto lib- i . cap. n . qui ulti- )
Ini duo etiam referunt Eufebii Cibfaricnfis hac de re epidólam; I
b. Vc t. edit.ac mff. hoc vino inter fe diflcnciunt, quod horum
non pauci habent inquam pro inquit: at Rom. edit- verbo, E rat \
fubiungit aliqtmndo. lnvcnitut quidem in nioniimentìs òmnibus I
hvijus S ynodi, fed quia facile à leétoribus fubintelligi poteft j ideò |
à (àntfto Do£tore putamus pra:termiffum.
c. Omnesedit. & quidam mff. non compofittone aliqUX-: fed
trecenti decem & .odo, ut fupra d ix i , epifeopi ad Concilium convenerunt.
Sed & c . ,
À. Concilium hoc celebratiim fuit anno jy 9 . A vimini, qua: ci-
yitas màritima eft in Romania Italia: provincia. Qtiapropcer cj.uf
dem conccCfus a f t a , qua:, tede Hieronymo in Lucifeviarios, in pu-
blicis Ecclefiarunìque tabulariis adfervabantur, à Mediolancnfibus
non abfùilìe per quam credibile eft; Utitur tarnen fanftus A rubro-
fius folo te (limonio Synodicx ad Conftantium epiftolx : qua.epifco-
p i , qui ad quadringentos. Se amplius coivcrant, ccrtiorcm faciunt
omnia ^fle per Filium. Quomodo ergo aliis
dedit eflè, qui nbn erat ? Cùm autem dicit ini.
pius , quando 8c ante., Ilice utique diio verba
tempus oftendunt.Quonìòdó ergo neganttem-
pus ante Filium , & vollint prius fuiflè qufe
temporis fimticùm idipfum 3 quaiìdo 8c ante 3
8c aliquando non fuifle 3 fit temporis ?
; impeiatorem , fe ftatuiffe , ne quid eórum q u i apud Nicxam làn-^
cita fucrant, mutàrctur. H x c epiftola j qua vixpretiofius aliud an-
tiquitatis pignus ad nos pervenir, exftat in Athanafii lib. de. Syn.
Arim■ & Selene- rcfcrciirquc. non mòdo à Socrate', Sozomeno &
Thcodoreto Grxcis fcriptoribus;at éciani ab Hilario in fragmentis.
Verum prxclarà illa confo dio noirdiu integra pcrfevoiavlt j illani
tnim primo decem Concilii ad Conftantium legati; deinde omnes
ferme ifti ancifticcs noti correxetunt-, fed cpmiperunt : cùm pattini
| ab Imperatóre tcrriti, partim decepti ab Arrianis,in vocum fubftan-
ónfuhftantialìs abolitionem eonlenfere : cujus quidem p tx -
varicàtionis eotum qui memoria: prodidcrunt ,rcs Ecclefia: nemo
nónmeminit. Certe jamvidimus quid (ànftus Doftor de illa fcrip-
fcrit in Lue. lib. y. num. 7 1 . de qua etiam diftùrus eftinfra Iib.j".
& alibi pluribus locis. Sequuta eft dcriium vera cotreftio., quarti
Ambrofius fecutidam yocat. Synodi pòrro quatum hic teftimonià
indicàntuf, ex funt, Alexandrina, cui p rxfuit Athànafius an. 3 6 1.
.Parifina còpfc anno coafta; cujus Synodica epiftola inter Hilarit
fragmenta exftat ; Romana denique habita fub Danjafi pontificata
an. 369. quas omnes adite operX prctiunt lane fuerit.
* . Hancce tàm feedam atque horribilém Arrii mortem A tha-
nafiusmemoràtOrat. 1. in 'Arrtah., Se fufiusadhuc epift. àd Serapì
ubi .Maèarium prclbytetum cjufdcm narrationis prxdcm citat. Me?,
minit etiam ejus Epiphanius hxrefi 69. Quod autem ad hiftoricos
Ecclcfiafticos, cùm vix ullùs èorum illam prxèèrmiferir, fupèrvS-
caneum efiet ipformn nòmina hic prodcic.
f l i t
Èri
i l
a i
l i
I M I